Negen namen verbonden aan paden op Essenhof klinken in vooravond van dodenherdenking 4 mei
DORDRECHT - Het is al vijftien jaar een traditie dat op de bijeenkomst op de avond van de vierde mei - in het uur voor de twee minuten stilte - namen worden genoemd. Vrede kent immers een prijs.
Telkens wordt een lid van de Dordtse gemeenteraad gevraagd dat te doen. Ditmaal draagt Franciske van Vugt - Roose, fractievoorzitter CDA, de namen voor in de Kruiskerk aan de Vrieseweg 64. De deuren voor de bijeenkomst gaan om half zeven open.
Essenhof
Op begraafplaats Essenhof zijn de negen namen terug te vinden, die aan acht paden zijn verbonden.Alle paden vertellen nu vanuit een persoonlijke invalshoek een verhaal dat draait om de tweede wereldoorlog. Zo komt Dordrecht ook dichterbij. Van de negen namen, die klinken, hebben twee verzetsmensen (Keesmaat en Koopman) een eregraf op Essenhof gekregen na 1945. (foto van de eregraven op Essenhof. Bronzen beeld van een achterovervallende, naakte mannenfiguur. Beeldhouwer Cornelis J. (Cor) van Kralingen (Rotterdam 1908-1977)
RTV Dordrecht besteedt zowel vrijdagavond 2 mei vanaf 18 uur als zondag 4 mei aandacht aan de naamgeving op Essenhof in het programma van Ad van den Herik. Columnist Kees Thies van AD De Dordtenaar besteedt ook jaarlijks aandacht aan een naam verbonden aan de herdenking van 4 mei. Ditmaal noemt hij speciaal Jeanne Berkelaar.
WE NOEMEN DE NAMEN....
Van Dordtenaren die ons bepalen bij de jaren waarin het recht van de sterkste het leven bepaalde.
Acht paden hebben in de afgelopen twee jaar op begraafplaats Essenhof een officiële straatnaam gekregen, bedoeld om persoonlijke verhalen over opoffering, strijd en lijden niet te vergeten.
Barend Josua Katan (1905-1943)
Rabbijn Katan was maatschappelijk breed betrokken bij zijn stad Dordt. Hij gaf les aan het Johan de Wittgymnasium. Katan werd in november 1942 weggevoerd. Hij werd vermoord op 30 april 1943 in het concentratiekamp Auschwitz. Vanaf zijn pad is er zicht op de Joodse begraafplaats. Het noemen van zijn naam heeft een grote betekenis in het Joodse geloof: Zo lang iemand nog over je spreekt, aan je denkt en je naam noemt, zo lang ben je niet echt dood."
Gijs van Bemmelen (1899 - 1944)
De politieman/verzetsstrijder Gijs van Bemmelen, was actief betrokken bij de RK Antoniuskerk. Hij werkte samen met Beinema, die het gereformeerde verzet rond de Wilhelminakerk leiding gaf. Op 22 oktober 1943 werd Gijs opgepakt in zijn politiepost aan de Diepenbrockweg in Krispijn. Twee collega’s die het dienstrooster kenden, arresteerden hem. Van Bemmelen overleed als dwangarbeider op 20 juli 1944 in het Nacht- und Nebelkamp Natzweiler in de Elzas.
Jeanne Berkelaar (1919-2007)
Jeanne Berkelaar (1919-2007) was actief in het Dordtse verzet. In Dordrecht had Jeanne tijdens haar schooltijd contacten opgebouwd Lenie Dicke. Vanwege haar verpleegstersuniform kon Jeanne Berkelaar ook landelijk werken. Kort nadat de voorman van het verzet Beinema werd opgepakt, werd zijzelf in het najaar van ’44 verraden en opgepakt. Ze behoort tot de vrouwen in het verzet, die hun werk als koerierster deden. Lange tijd is dat gevaarlijke werk als ondergeschikt gezien. Het tegendeel is waar. Bij een expositie in het museum 1940-1945 is aandacht voor het werk van Jeanne. (in Zwijndrecht zal zij maandag 5 mei worden geëerd)
Mr. Emanuel Hamburger (1901-1945)
Hamburger was een strijdbare geschiedenisleraar aan de HBS aan het Oranjepark. Hij was als volbloed socialist politiek actief binnen het SDAP-verzet. Landelijke vergaderingen werden gehouden in een huis aan de Singel. Hamburger was joods en daar kwam hij openlijk voor uit door er lezingen over te geven. Al ver voor de oorlog signaleerde hij dat in Duitsland het antisemitisme steeds meer ruimte kreeg doordat misstanden in de schoenen van Joden werden geschoven. Hamburger weigerde de Jodenster te dragen. Een leerling verraadde hem, waarna hij in februari 1945 werd doodgeschoten bij Heinenoord.(Hamburger heeft een eigen graf op Essenhof)
Lenie Dicke (1922-2000)
Koerierster Lenie Dicke, die ook tot de Beinema-groep behoorde, overleefde de Tweede Wereldoorlog. Begin januari 1945 werd Lenie opgepakt. Lenie wist veel en daarom besloot het verzet haar te bevrijden uit de gevangenis aan de Doelstraat. De bezetters waren boos over haar bevrijding. Ze staken het ouderlijk huis aan de Prinsenstraat van Lenie in brand en het werd de brandweer verhinderd om te blussen. Jarenlang stond Lenie symbool voor de vrouwen in het verzet.
Diet Kloos Barendregt (1924 - 2015) en Jan Kloos (1919 - 30 januari 1945)
Diet was een succesvolle leerling aan het Johan de Witt gymnasium. Ze werd verliefd op de bioloog Jan Kloos. De liefde bleek een uitstekende dekmantel om de bezetters te misleiden. Ze trouwden op 22 november 1944. Zestien dagen later werden zij opgepakt. Jan werd op 30 januari 1945 door de nazi's in Amsterdam gefusilleerd. Diet werd een gewaardeerde zangeres met internationale bekendheid. Zij overleed op Goede Vrijdag 2015, onder de klanken van het ‘Erbarme Dich’ uit de Mattheüspassie.
Anne Koopman (1911-1944)
Anne Willem Arie Koopman was leider van de Dordtse verzetsgroep De Waarheid. Koopman heeft een belangrijke rol gespeeld in de regio namens het communistisch verzet bij het uitroepen van de april/mei stakingen van 1943. Koopman werd verraden en op 13 november 1944 doodgeschoten op de Waalsdorpervlakte. Het kostte veel moeite om zijn lichaam te vinden en thuis te brengen.
Leendert Keesmaat (Dordrecht 1911-Waalsdorpervlakte 13 maart 1941)
Leraar Leendert Keesmaat was onderdeel van de eerste verzetsgroep: De Geuzen. Zijn naam werd te openlijk genoemd: ,,Als je in het verzet wilt, meld je dan bij Leendert Keesmaat." Dat ging niet lang goed, al in 1941 werd de verzetsstrijder gepakt. Keesmaat behoort tot de achttien doden uit het gedicht van Jan Campert. Zij werden op 13 maart 1941 doodgeschoten op de Waalsdorpervlakte. De gereformeerde Keesmaat had psalm 43 op zijn lippen, de psalm die we zojuist gezongen hebben en zoals deze bij veel herdenkingen te horen is. Hij kreeg een eregraf op het ereveld van de Essenhof.
Deze negen namen dragen wij mee als we straks om 20.00 uur de dodenherdenking meemaken. Vrede kent een prijs, zo wordt de voordracht afgesloten in de Kruiskerk.
(foto CDA-raadslid Franciske van Vugt Roose, die ditmaal de namen om niet te vergeten voordracht)
