Dordtse Verzetsvrouw Diet Kloos herdacht met symposium en theaterstuk van het Weeshuistheater
DORDRECHT - Het honderdste geboortejaar van de Dordtse verzetsvrouw en zangeres Diet Kloos-Barendregt gaat niet onopgemerkt aan ons voorbij. Op 14 mei werd op begraafplaats Essenhof het ‘Jan Kloos en Diet Kloos – Barendregt-pad’ onthuld. Afgelopen vrijdag vond een symposium / muziektheaterprogramma plaats, gewijd aan Diet Kloos, in het Onderwijsmuseum. Met een gevarieerde programma leerden we Diet Kloos kennen als verzetsvrouw, oratoriumzangeres en geliefde. Hierbij werkten onder meer het Johan de Witt Gymnasium, de Radboud Universiteit en het Weeshuistheater intensief met elkaar samen. Deze samenwerking leidde onder meer tot een tweetal brochures. ‘Herinneringen aan Jan’ en ‘Leven voor muziek en liefde’.
Gymnasiaste in verzet
Vanaf 1936 gaat Dina (Diet) Barendregt naar het gymnasium van Dordrecht. Ze behaalt in 1942 haar diploma Gymnasium B en een jaar later ook via een staatsexamen Gymnasium A. Muziek is dan al een belangrijke factor in haar leven. Niet lang na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog raakt Dina als scholiere via de Joodse huisarts Oscar Cahen actief betrokken bij het Dordtse verzet. Daar leert ze Jan Kloos kennen. Mede dankzij haar vele en riskante werk voor Joodse onderduikers ontvangt ze in 2017 postuum de Yad Vashem onderscheiding.
Het Johan de Witt-gymnasium houdt op een gepaste manier de herinnering aan scholier Diet Kloos – Barendregt levend. In 2022 werd een plaquette onthuld ter ere van de Dordtse verzetsvrouw. Scholieren van het gymnasium zijn nauw betrokken geweest bij de projecten rond haar honderdste geboortejaar.
Muziek
In juni 1944 schreef Diet aan Jan: “Mijn muziek zou ik nooit op kunnen geven, voor wie dan ook. Vind je dat erg? Misschien hoeven we er helemaal geen probleem van te maken, maar ’t is toch ’t beste om ’t dadelijk in ’t begin al te zeggen.”
Aan het begin van de wereldoorlog werden Diet en haar broer Wout regelmatig uitgenodigd om huiskamerconcerten te geven.De opbrengst was bestemd voor het levensonderhoud van Joodse muzikanten.Diet zong en Wout begeleidde haar op de piano. Een paar jaar later, in 1944, startte ze met haar opleiding aan het conservatorium. In de laatste brief van Jan Kloos aan Diet sloot Jan af met wat een levensmotto moest worden: “Doesjka, zing en wees gelukkig, je gehele leven, dat is de laatste wens van jouw eigen Janosj”.
Diet ontwikkelde zich tot een redelijk succesvolle oratoriumzangeres en een uitstekende zangpedagoge. Hoogtepunt van haar carrière als zangeres was wel de opname van een plaat bij de prestigieuze platenmaatschappij Deutsche Grammophon. Op de plaat had ze enkele liederen en aria’s opgenomen die ze tot haar vaste repertoire rekende: de aria uit Bach’s Mattheus-Passion ‘Erbarme dich’, Bist du bei mir (ook van Bach) en de Alt - Rhapsodie van Johannes Brahms. In 1972 stopte ze met zingen en enkele jaren later stopte ze vanwege gezondheidsredenen op 54-jarige leeftijd met lesgeven aan het Brabants conservatorium.
Zing en wees gelukkig
Eind november 1944 trouwden de Dordtse verzetsstrijders Jan Kloos en Diet Barendrecht. Het hevig verliefde stel kon slechts kort genieten van hun huwelijk. Enkele dagen na de huwelijksdag werden ze gearresteerd. Jan overleefde het niet, werd in januari 1945 gefusilleerd. Diet werd uiteindelijk vrijgelaten en overleefde de oorlog wel.
De vraag of het haar ook gelukt is om aan de laatste de wens van Jan te kunnen voldoen, vormde het centrale gegeven in het theaterstuk (met de titel “Zing en wees gelukkig”) van het Dordtse Weeshuistheater. Het stuk ging tijdens het symposium in première en wordt de komende dagen opnieuw uitgevoerd in theater het Weeshuis.
We treffen Diet (intens gespeeld door Dieke de Vries) op het moment dat ze haar loopbaan als zangeres noodgedwongen heeft beëindigd. In een lange monoloog, gericht aan haar grote liefde Jan Kloos, blikt Diet terug op haar leven, waarbij de liefde en de muziek centraal staan. Dankzij de begeleiding van Nina Hitz op cello krijgt Jan een stem. Een stem die vooral een echo is van de rouw van Diet. Hoe graag Diet ook gehoor wilde geven aan de oproep van Jan om te zingen en gelukkig te zijn, de boodschap binnen het stuk is dat het eerste wel is gelukt, maar het tweede uiteindelijk niet. Als zangeres en als zangpedagoog heeft ze een redelijk succesvolle loopbaan in de muziek gekend. Ze is er niet meer in geslaagd om na het verlies van haar grote liefde alsnog het geluk te vinden. Ze is trouw gebleven aan haar Jan, ondanks de diverse relaties later in haar leven. Uiteindelijk heeft ze zich niet kunnen ontworstelen aan het diepe verdriet.
Tijdens het eerste deel van de middag kregen we een boeiend beeld voorgeschoteld van de sterke onafhankelijke jonge vrouw die Diet Kloos was en bleef, een voorbeeld voor de vele aanwezige scholieren van het Johan de Witt-gymnasium. Het theaterstuk voegde daar een emotionele en tijdloze dimensie aan toe.
Gezien:
‘Zing en wees gelukkig’, voorstelling van het Weeshuistheater.
Regie: Ellen Honings
Tekst: Erik-Ward Geerlings
Spel: Dieke de Vries
Cello: Nina Hitz
Speeldata:
28 september, 20.00 uur in Weeshuistheater
29 september, 15.00 uur in Weeshuistheater
26 oktober, 20.00 uur in de Kunstkerk
9 november, 20.00 uur in DOOR
Alle informatie over projecten en publicaties is te vinden op de website www.dietkloos.nl
