4 mei: Barend Josua Katan geniet een twijfelachtige eer. Hij is de laatste rabbijn van Dordrecht

04 mei 2016
4 mei: Barend Josua Katan geniet een twijfelachtige eer. Hij is de laatste rabbijn van Dordrecht

DORDRECHT –  ,,Barend Josua Katan geniet een twijfelachtige eer: hij is de laatste rabbijn van Dordrecht.”
Vandaag noemt columnist Kees Thies - omdat het 4 mei is als dag van de dodenherdenking  - weer zijn naam in dagblad AD De Dordtenaar. Hij zal ondermeer speciaal aan hem denken als ook Dordrecht om acht uur twee minuten stil zal zijn. Thies noemt op basis van documenten – ook van de stichting stolpersteine dordrecht – Katan een bevlogen man.

De naam van de rabbijn klinkt vanavond vanaf zeven  uur ook tijdens een interkerkelijke herdenkingsdienst in de Singelkerk op de hoek Dubbeldamseweg/Singel. D66-raadslid Nelleke de Smoker zal acht namen en achtergronden noemen, waaronder die van de laatste Rabbijn van Dordrecht.

Na hem heeft de joodse gemeente van Dordrecht nooit meer zo’n functionaris gekend, om een vrij onthutsende reden: er was geen joodse gemeenschap meer om rabbijn voor te wezen. Dordrecht is in de Tweede Wereldoorlog zo grondig geariseerd, dat er geen joodse gemeente meer overbleef. Zij is weggevaagd, van enkele honderden leden teruggebracht tot 55.

Barend Josua Katan heeft niet geweten dat hij de allerlaatste rabbijn van Dordrecht zou zijn. Hij heeft wel meegemaakt hoe kwaadaardig de Duitsers joden bejegenden, persoonlijk zelfs: hij werd op 21 februari 1941 in Gorinchem ontslagen als leraar Hebreeuws, op bevel van de bezetter. Hij zal ook voorvoeld hebben hoe pijnlijk al dit agressieve anti-semitisme voor het jodendom zou uitpakken.

Maar dat de Duitse jodenhaat tot een massale, stelselmatige jodenvervolging en -vernietiging zou leiden, op ongekend grote schaal en óók in zijn Dordrecht, heeft hij niet geweten. Kon hij ook niet weten. Barend Josua Katan werd in 1942 al bij de allereerste deportatie in Dordrecht opgepakt en weggevoerd. Op 30 april 1943 vermoordden onverschillige nazi’s hem in Auschwitz, op 38-jarige leeftijd.

De Holocaust was al wel gaande, maar pas na de oorlog kon Dordrecht de balans opmaken. En toen bleek de joodse gemeenschap uitgedund, en Dordrecht ontjoodst. Dordrecht was voor de weinige joodse overlevenden een onverdraaglijke stad geworden. In De verdwenen Mediene Dordrecht, een boek dat juist is gewijd aan die ondergang, wordt een joodse oud-Dordtenaar geciteerd. “Dordrecht was voor mij als een begraafplaats”, zegt hij, “alles herinnerde aan dood en verlies.”

De joodse gemeenschap was ontwricht, Katan werd de laatste rabbijn. En 75 jaar nadien is dit nog altijd het geval.
(het volledige verhaal staat op de website van de stichting in Dordrecht die zich inzet om stolpersteine te plaatsen voor huizen waar voor de oorlog Joodse Dordtenaren woonden www.stolpersteine-dordrecht.nl )

Gerelateerde wijken:
Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.