Herdenking verzetsman Koopman op gedenkplaats Essenhof maakt duidelijk dat vrijheid niet vanzelfsprekend is
DORDRECHT - Museum 40-45 en Essenhof behoren tot de gedenkplekken in Dordrecht vol verhalen. Deze plaatsen maken duidelijk dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, zo bleek ook bij de herdenking van verzetsman Koopman.
Het Koopmanpad, tussen de Biesboschaula nabij de hoofdingang en de eregraven, dat is genoemd naar de leider van de Waarheidsverzetsgroep, werd onthuld door zijn zoon Peter (nu 80) en wethouder Marc Merx.
Het pad met een naam hoort bij de plaatsen van herinnering op Essenhof. Het geheel kan een onderdeel worden – zeker in het lopende jaar van herdenken van 80 jaar vrijheid. Het is heel actueel om te denken aan bewustwording en het vreedzaam leven met verschillen.
In de Thuredrith Aula op Essenhof spraken museumvoorzitter Ed Vermeulen en ceremoniemeester Hans Berrevoets in deze geest.
Het was onderdeel van de herdenking op woensdag 13 november voor de onthulling van het Anne Koopmanpad, tachtig jaar na zijn dood.
Waalsdorpervlakte
Vermeulen wees erop dat de naam Anne Willem Arie Koopman een actuele betekenis heeft, tachtig jaar nadat hij werd vermoord op de Waalsdorpervlakte: "Moge zijn nalatenschap ons blijven inspireren om de waarden van vrijheid en gerechtigheid met dezelfde toewijding te verdedigen."
Hans Berrevoets sprak mede als initiatiefnemer om paden op Essenhof namen te geven. Hij ziet verbindingen met andere gedenkplaatsen, zoals Museum 40-45, Villa Trost en het Museum Hof van Nederland. "In Dordrecht verbinden wij vrijheid van geloof en vrijheid van geweten niet alleen met het verleden van de eerste Vrije Statenvergadering van 19 juli 1572. Het is actueler dan ooit. De Koning tekende ervoor in 2015 toen hij het Museum Hof van Nederland opende. Het hoort bij een kleurrijke wereldstad te zijn, waar iedereen zich veilig en thuis voelt. De verhalen van mede-Dordtenaren die een straat hebben gekregen op Essenhof kunnen ons inspireren."
Wethouder Marc Merx wil wel over het idee nadenken.
Kees Thies
Columnist Kees Thies noemde 13 november – inAD De Dordtenaar– de onthulling van het Koopmanpad een onderdeel van een bijzondere dag:
"Inmiddels zijn op de Essenhof paden vernoemd naar diverse Dordtenaren met een uiteenlopende achtergrond op het gebied van geloof of levensovertuiging. Zo is er al het Barend Katanpad ter nagedachtenis aan de laatste rabbijn van Dordrecht (in 1943 vermoord in concentratiekamp Auschwitz) en ook de Dordtse verzetshelden Lenie Dicke, Jan en Diet Kloos, Leendert Keesmaat en politieman Gijs van Bemmelen hebben hier inmiddels op vergelijkbare wijze een plek in het collectieve geheugen gekregen. Nogmaals... vandaag is een bijzondere dag."
Toespraak
De toespraak van museumvoorzitter Ed Vermeulen had de volgende tekst:
Vandaag staan wij hier, op deze bijzondere plek, om een man te herdenken wiens moed en onwankelbare vastberadenheid ons nog altijd inspireert: Anne Willem Arie Koopman.
Geboren op 19 mei 1911 in Dordrecht, groeide hij op in een arbeidersgezin dat de waarden van arbeid en solidariteit in het hart droeg. Zijn ouders, Anne Koopman en Johanna Elisabeth Schöls, legden de fundamenten voor een leven dat in het teken zou staan van strijd voor rechtvaardigheid en vrijheid.
1937
Anne Willem Arie vond liefde en een thuis toen hij in 1937 trouwde met Antonia Schot. Samen vestigden ze zich in de Jacobahof, waar ze in 1938 hun zoon Willem Anne mochten verwelkomen. Zijn leven als bramer bij de ijzergieterij van Penn en Bauduin en later als kantoorbediende weerspiegelde het harde werken van een man die ondanks de omstandigheden altijd doorging.
Wolken
Maar toen de donkere wolken van oorlog zich boven ons land samenpakten, koos Anne Willem Arie niet voor de weg van de minste weerstand. Hij trad toe tot het communistische verzet en speelde een cruciale rol in de verspreiding van de illegale krantDe Waarheid, waarin hoop en waarheid werden gedeeld in een tijd van angst en onderdrukking. Hij leidde ondergrondse acties en zette zijn leven op het spel voor de vrijheid van zijn medemensen.
Verzet
Het verzet in Dordrecht bestond uit verschillende verzetsgroepen die elk op hun eigen manier streden tegen de bezetter. De communistische verzetsgroep, waar Koopman deel van uitmaakte, was één van de groepen die een belangrijke bijdrage leverden aan het verzet in de stad. Daarnaast was Anne Willem Arie Koopman ook lid van de Landelijke Knokploegen (L.K.P.), een organisatie die gespecialiseerd was in gewapend verzet en het ondersteunen van onderduikers.
Razzia
Op 10 november 1944 werd hij tijdens de razzia in Rotterdam opgepakt. Door verraad kwam hij in handen van de bezetters. De verrader bleek Kees Bitter uit Sliedrecht te zijn. Als leider van de knokploeg Rotterdam Zuid besloot Bitter met de vijand samen te werken, en zijn verraad maakte veel slachtoffers in grote steden zoals Rotterdam, Den Haag en Amsterdam.
Uiteindelijk werd Bitter eind december 1944 door het verzet opgepakt bij het huis van zijn ouders aan de Stationssingel in Sliedrecht en op 5 januari 1945 geliquideerd.
Na zijn gevangenneming werd Anne Willem Arie overgebracht naar het bureau aan de Heemraadsingel. Slechts drie dagen later, op 13 november 1944, werd hij op de Waalsdorpervlakte in Den Haag gefusilleerd. Maar zelfs in de duisternis van die gebeurtenis bleef zijn nalatenschap helder stralen.
Eregraf
Anne Willem Arie Koopman is herbegraven op het Erehof van de Essenhof en ontving postuum het Verzetsherdenkingskruis. Zijn naam en daden zijn een eerbetoon aan het communistische verzet dat in Dordrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog van onschatbare waarde was.
Laten we vandaag stilstaan bij zijn moed, zijn toewijding en zijn offer. Zijn verhaal herinnert ons eraan dat vrijheid nooit vanzelfsprekend is, maar vaak gebouwd is op de offers van hen die durfden op te staan in tijden van gevaar. Moge zijn nalatenschap ons blijven inspireren om de waarden van vrijheid en gerechtigheid met dezelfde toewijding te verdedigen.
