Moord op Dordtse broers De Witt verwerkt in nieuwe historische roman van A.F. Th. van der Heijden
DORDRECHT – De moord op de gebroeders De Witt in het rampjaar van 1672 speelt een rol in de nieuwe historische roman van A.F. Th. Van der Heijden (1951).
In zijn boek, dat vrijdag in Nijmegen wordt gepresenteerd in relatie tot de vrede van Nijmegen van 1678 , raakt het verhaal van de Ochtendgave aan geschiedenis waarmee Dordrecht zo is verbonden. Het standbeeld van de broers op de Visbrug is het bekendste symbool daarvan, maar werd pas in 1918 onthuld. (zie achtergronden onderop)
De vrouwelijke hoofdpersoon wordt neergezet als een 17e-eeuwse Mata Hari, verwikkeld in seksueel dubbelspel tussen Nederland en Frankrijk: Sara.
'Je schrijft een historische roman om iets over de huidige tijd te vertellen.' , zo laat Van der Heijden vandaag aan de NOS weten.
Kern van het boek is de periode die duurt van het Rampjaar 1672, als Nederland wordt aangevallen door het Frankrijk van Zonnekoning Lodewijk XIV, tot 10 augustus 1678, de Vrede van Nijmegen.
Van der Heijden laat op weg naar de presentatie al puzzelstukjes los:
Sara is de bespiedster van alle tijden, beseft de schrijver. "Ja, er wordt gesuggereerd dat ze bij de Fransen gespioneerd heeft voor de Nederlandse Staten-Generaal. Dat heeft ze gedaan door het hoofdkussen te delen van de Franse markies Caloyanni. Hij is een soort gezant die er in Frankrijk een beetje bij hangt, maar heel goed weet hoe hij zijn macht moet gebruiken." Zo ontvouwt zich Van der Heijdens eerste roman vol historische dramatiek en actuele parallellen. "Dat was het interessante om te schrijven, met een tragische liefdesgeschiedenis", zegt hij. "Een vrouw die zich helemaal heeft gegeven voor het vaderland aan wier activiteiten iets dubbelzinnigs blijft hangen: heeft ze ook niet onze geheimen verklapt? En welke rol speelde ze bij de moord op de gebroeders De Witt?"
Standbeeld dat er over drie jaar een eeuw staat:
nleiding In 1918 vervaardigd en in hetzelfde jaar op de Visbrug geplaatst HERINNERINGSMONUMENT ter nagedachtenis aan de gebroeders Johan en Cornelis de Witt. Het betreft een in brons gegoten sculptuur van twee, naturalistisch weergegeven, figuren in een architectonische omlijsting van zandsteen die van teksten is voorzien. Het bronzen sculptuur is vervaardigd naar een ontwerp van de beeldhouwer Toon Dupuis (1877-1937) en is samengesteld uit een zittende (Johan) en een staande mannenfiguur (Cornelis).
De beeldengroep is gegoten door de Delftse gieterij N.V. F.W. Braat.
De architectonische omlijsting is naar ontwerp van D. Roosenburg (1887-1962) bij de Steenhouwerij vh Kooy te Den Haag gemaakt. Het monument maakt deel uit van het beschermde stadsgezicht van Dordrecht. Omschrijving
Het vrijstaande monument bestaat uit een bronzen sculptuur in een symmetrische, architectonische setting van blokken gele zandsteen en granieten trappen aan weerszijden van de sculptuur. Vóór het monument bevindt zich een stoep van zeven met basaltstenen ingevulde en met klinkers omkaderde vakken. Het bronzen beeld toont de op een zetel zittende figuur van Johan de Witt links, en de tegen deze zetel leunende, staande figuur van Cornelis de Witt rechts.
De figuren zijn op naturalistische wijze weergegeven en gekleed in contemporaine kleding. De portretten hebben een min of meer individueel karakter. In de zijranden van de vierkante voetplaat van het beeld zijn de namen van de beeldhouwer Dupuis en de gieterij Braat, alsmede het jaartal 1918 vermeld. Het beeld staat op een uit blokken gele zandsteen gehouwen piedestal met aan de voorzijde het wapen van de gemeente Dordrecht en de namen Johan en Cornelis de Witt. De figuren worden aan de achterzijde omkaderd door het hoger opgaande middendeel van de setting, dat risaleert ten opzichte van de lagere delen aan weerszijden en hier een overhoekse verbinding mee heeft.
Deze vleugels zijn voorzien van hoeklisenen met afgeschuine hoeken, en de tekst van het Hekeldicht uit Palamedes van Joost van den Vondel waarvan de letters zijn uitgevoerd in ingehakte, door middel van goudverf geaccentueerde letters. Linker vleugel: "OP DEN HEER EN MEESTER JOHAN DE WITT/ RAADPENSIONARIS VAN HOLLANDT/ ZIJN DOOT AL 'T ONVERDIENT, ZAL HOLLANDT/ EEUWIG SMARTEN/HIJ STIERF VOOR 'T VADERLAND, EEN/ MARTELAER VAN STANT." Rechter vleugel: "DE TYT EN HEEFT NOOIT WECHGENOMEN/ DEN NAEM EN 'T OVERSCHOT DER VROMEN/ WANT NA DAT ZY ZYN OVERLEEN/ ZOO BLINKT HUN DEUCHT VOOR IEDEREEN." De achterzijde van de natuurstenen achtergrond van het sculptuur is vlak en opgetrokken in schone baksteen. Waardering Het monument is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de architectuurhistorische en kunsthistorische waarde en de stedenbouwkundige waarde. -
Het monument heeft cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een herinneringsmonument uit het eerste kwart van de twintigste eeuw, waaruit de herleefde aandacht spreekt voor belangrijke figuren uit de vaderlandse geschiedenis, in de negentiende en het begin van de twintigste eeuw. - Het monument heeft archituurhistorische en kunsthistorische waarde als voorbeeld in de ontwikkeling van de monumentale beeldhouwkunst in Nederland, en vanwege de combinatie van naturalisme en een bijzondere, monumentale architectonische setting. -
Het monument heeft ensemble- en stedenbouwkundige waarde vanwege de samenhang met de omgeving, als onderdeel van de historische bebouwing in de oude binnenstad en vanwege de bijzondere lokatie. - Het monument is tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en de gaafheid. (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
Tag(s): Losse Objecten Ed. Gedenkteken
