Spitfire vliegt als eerbetoon over Monument Bombardement Moerdijkbrug

14 mei 2025 • 10:17

DORDRECHT - "Op 13 mei herdenken wij zeven jonge Nederlandse militairen die op 13 mei 1940 omkwamen. Zij wilden de Moerdijkbrug vernietigen met hun bommenwerper, aangezien deze brug in Duitse handen was. Een Fokker T.5 bommenwerper en twee Fokker G.1 jachtvliegtuigen voerden de missie uit. Het bombardement mislukte en op de terugweg werden twee vliegtuigen neergeschoten, waarbij alle zeven inzittenden omkwamen.

Op 13 mei herdenken wij hun offer voor onze vrijheid. Wij deden dat ook dit jaar weer bij het monument aan het fietspad, ter hoogte van Rijksstraatweg 160 in Willemsdorp. Namens de gemeente Dordrecht was burgemeester Peter van der Velden aanwezig. De luchtmacht had kolonel-vlieger Jorik ter Veer, drager Vliegerkruis afgevaardigd. Beiden hebben een toespraak gehouden.

Kinderen van de Julianaschool uit Dubbeldam vervulden een prominente rol. Daarnaast was een erewacht aanwezig van twee luchtmacht militairen en twee mannen in 1940 historisch uniform. Als eerbetoon voerde de Koninklijke Luchtmacht Historische Vlucht een flyby uit met de iconische Spitfire."

Toespraak 13 Mei Herdenking 2025 van: kolonel-vlieger Jorik ter Veer, drager Vliegerkruis

En jij?
Als ik groot ben
Word ik piloot
En jij?
Als ik groot ben
Ga ik dood
En jij, en jij, en jij?
Als we groot zijn gaan we dood
Maar eerst worden we nog even piloot

Ik heb altijd geleerd dat mensen pas echt dood zijn als niemand meer aan ze denkt of over ze praat. Mijn vader is al 10 jaar geleden overleden. Hij is mijn zachte held. Toen ik jonger was, was hij dat nog niet. Toen vond ik hem maar een watje. Ja, echt een zacht ei. Iemand die zich door iedereen aan de kant liet duwen en nooit eens de stoere vader was die ik altijd had willen hebben. Mijn moeder was juist mijn voorbeeld. Zij stond haar mannetje. Kon goed argumenteren. Durfde in haar eentje een groep vechtende mannen uit elkaar te halen. Werd wethouder en later ook nog burgemeester, hier in de buurt. En zo stak zij met kop en schouders boven mijn vader uit. Ten min ste…dat dacht ik. En doordat ik dat dacht, ben ik mezelf gaan afzetten tegen mijn vader en me gaan meten aan mijn moeder.

Ik probeerde allemaal stoere dingen te gaan doen, mijn grenzen te verleggen en net als mijn moeder verantwoordelijkheid te nemen voor mijn omgeving. Langzaamaan kwam ik er echter achter dat mijn vader helemaal geen watje was. Hij was juist dapper en veerkrachtig. Hij steunde mijn moeder en zorgde voor ons. Hij was extreem aardig voor mensen om hem heen. En ja, ook hij ging wel eens achter boeven op straat aan, ook al kon hij die niet aan, maar belde gewoon de politie zodat ze later konden worden opgepakt.

Het gaat vandaag natuurlijk niet over mijn vader, maar het gaat wel over het herdenken van hen die niet meer leven en hun daden. Zodat daden en helden voortleven. Maar wat mij betreft gaat het ook een beetje over de mensen achter de helden, omdat juist die personen zo belangrijk zijn voor de ontwikkeling van nieuwe helden. Voordat ik stilsta bij de bemanningen die vandaag 85 jaar geleden het leven lieten, sta ik nog even stil bij het leven van vliegtuigbemanningen in het algemeen. Wie zijn zij en wat drijft hen?

Toen ik 18 was besloot ik om piloot te worden. Luchtmachtvlieger en het liefst op een helikopter. Het werd de Cougar. Al vroeg in mijn loopbaan merkte ik dat ik een be paalde interesse had in uitdagingen. De trend van het afzetten tegen mijn vader en het nadoen van mijn moeder zette zich door. Zij zagen dit ook gebeuren en steunden mijn avonturen als militair vlieger dan ook volledig. Alhoewel ik niet heel veel over mijn ervaringen met ze deelde denk ik wel dat ze op de een of andere manier wisten dat risico’s, ongelukken en de dood best dichtbij waren. Dat is eigenlijk voor elke vliegende militaire bemanning het geval.

Een vlieger die nog nooit een bijna crash heeft meege maakt bestaat niet en een crewlid die nog nooit een schietgebedje heeft gemaakt voor een goede afloop is net zo zeldzaam als een eenhoorn. Maar hoe goed ze soms besef fen dat er risico’s zijn…. vliegtuigbemanningen willen natuurlijk niet dood. Ze doen er alles aan om hun crew en zichzelf in leven te houden. Maak je trouwens over je vakantievluchten niet teveel zorgen hoor. De burgerluchtvaart is steeds veiliger geworden en ongevallen zijn zeer zeldzaam. Alleen tijdens oorlog en crisissituaties wordt het anders….. en vooral in die situaties onderscheiden militaire vliegtuigbemanningen zich van anderen.

Tijdens de eerste maanden van de oorlog in Oekraïne werd dit onderscheid ook heel duidelijk. Net als in de meidagen van 1940 hier in Nederland, bevond Ukraine zich in maart 2022 in een hele moeilijke situatie waarbij het risico van het verliezen van het gevecht heel reëel was. Het was in een kritieke fase dat er zo’n 3000 Ukraine militairen door 20.000 Russische soldaten in de omgeving van de stad Mariupol waren omsingeld. Er was geen enkele mogelijkheid om dit gebied te bereiken, behalve via de lucht. Tenminste, als helikopterbemanningen hun leven waagden door 80km over vijandelijk terrein heen en weer te vliegen. Uiteindelijk zijn enkele dappere bemanningen samengesteld om verschillende missies uit te voeren. Daarbij zijn in verschillende vluchten gewonden opgehaald en belangrijke voorraden aangevuld.

Maar het belang rijkste was dat het moraal van de gevechtstroepen werd gesteund door het signaal dat ze niet aan hun lot werden overgelaten. Uiteindelijk zijn 3 helikopters op de terugvluchten uit de lucht geschoten en zijn meerdere bemanningen overleden of gewond geraakt totdat de legerleiding besloot dat het te risicovol was om door te gaan. Ze had den echter lang genoeg volgehouden om de Russische strijdkrachten met andere troepen uit de omgeving van Kiev weg te jagen. Deze missies waren ondanks de verliezen en de overgave toch een succes. En de dood was erg dichtbij. Ruslan Serbov, Een Ukraine militair die betrokken was bij de missies in Mariopul, schrijft in zijn boek: “Ik ben geen held, alle helden zijn dood. Ik had enkel veel geluk”.

Nu bevinden we ons in de omgeving van de missie die het leven kostte aan 7 Nederlandse militaire bemanningsleden. Jongens van rond de 20-30 jaar oud, die waarschijnlijk net als ik door hun ouders beïnvloed, een ontwikkeling in hun jeugd hadden meegemaakt die ze had bewogen om in de militaire luchtvaart te stappen. Jongens die hadden ervaren dat vliegen en de dood best dicht bij elkaar lagen. Jongens die wisten dat de vijand sterker was en de missie bijna onmogelijk. Toch stonden ze op, deden hun taak en keerden niet vroegtijdig om.

Zelf heb ik in Afghanistan ook in dergelijke situaties gezeten en weet ongeveer hoe ze zich hebben gevoeld. Om te doen wat je het liefste doet, terwijl je in je achterhoofd weet dat het ook zomaar afgelopen kan zijn. Als ik mijn ogen sluit en in gedachten opstijg naar zo’n 3000 voet hoogte, met zonnestralen in mijn gezicht en wat plukjes wolken onder me, zittend in een brommend naar olie, smeer en kerosine ruikend vliegtuig, kijkend naar de Moerdijkbruggen voor me en Rotterdam achter me en negen Duitse jagers op me af zie komen, dan voel ik een combinatie van trots en angst. Ik heb dan ook ongelofelijk veel respect voor deze jongens en de personen die ze hebben gevormd. Ben, Willem, Olaf, Joachem, Gerrit, Paul en Han zullen niet vergeten worden.

Mijn vader gaf me vlak voor zijn dood nog een gedicht, gedrukt op een theemok. Het gedicht gaat niet over de dood. Maar het gaat juist over het leven. Het leven wat wij nu kunnen leiden omdat anderen hun leven lieten.

De kunst

Wat we willen:
Momenten Van helderheid
Of beter nog: van grote
Klaarheid
Schaars zijn die momenten
En ook nog goed verborgen
Zoeken heeft dus
Nauwelijks zin, maar
Vinden wel
De kunst is zo te leven
Dat het je overkomt
Die klaarheid, af en toe

Toespraak van: kolonel-vlieger Jorik ter Veer, drager Vliegerkruis

Fotografie: Wim van de Pol.