Oud-Dordrecht vindt dat aannemer verbouwing Kunstkerk dient te vertellen waar verdwenen orgel is

27 oktober 2021 door de redactie
Oud-Dordrecht vindt dat aannemer verbouwing Kunstkerk dient te vertellen waar verdwenen orgel is
Zo zat het orgel tot in de zomer van 2021 nog in het monument Museumstraat 65

DORDRECHT - In AD /De Dordtenaar meldt de nieuwe eigenaar van de voormalige Kunstkerk aan de Museumstraat het maar gezeur te vinden, al die aandacht voor het verdwenen orgel van 127 jaar oud.

De vereniging Oud-Dordrecht heeft daarop inmiddels via twitter gereageerd: ,,Als er dan slechts ‘gezeur om niets’ is, waarom kan deze aannemer dan niet gewoon vertellen aan wie hij het orgel verkocht heeft? Waar het orgel nu is? Waarom al dat geheimzinnige gedoe?"

Oud-Dordrecht heeft ook een brief gestuurd aan de gemeente om te vernemen wat er met het verdwenen orgel is gebeurd. Volgens een onderzoek uit 2013 was het uniek en waardevol.

Directeur Martin Schippers van Dudok zei volgens de krant: ,,Het orgel is gedemonteerd door een orgeldeskundige, dat is allemaal keurig netjes gefotografeerd  en het staat klaar om ergens weer in gebruik genomen te worden, ergens in het buitenland. Ik snap echt deze heisa niet. Als die kerk genoeg geld heeft voor de restauratie en installatie, dan zal het daar in gebruik genomen worden. Eerlijk gezegd weet ik niet eens precies waar dat is, maar dat is in ieder geval in het buitenland.’’

Hij heeft de balen van de ophef. ,,Als je telkens dit soort gezeur krijgt als je iets moois voor de stad wilt doen, is er straks niemand meer over die zijn nek wil uitsteken.’’

Columnist Kees Thies van AD De Dordtenaar vindt de reactie misplaatst en hoopt dat Dudok gewoon toegeeft dat het orgel is verkocht aan een kerk in Polen.

Eerder aandacht op Dordrecht.net:

 

 

DORDRECHT - Het in 1885 gebouwde monumentale kerk aan de Museumstraat 65 - tegenover het Dordrechts Museum -  wordt prachtig gerestaureerd en zal een sieraad zal zijn in de Museumstraat.

Zo schrijft historisch onderzoeker Arie Nelemans vandaag in het kerkblad KERK OP DORDT over het monument dat de laatste twintig jaar kunstkerk wordt genoemd.

Hij wil echter vooral de aandacht vestigen op het 127 jaar oude orgel, dat in de zomerperiode uit het monument is gehaald.  ,,Waar is het antieke orgel uit de kunstkerk gebleven", zo luidt de kop boven een verhaal op de website van Dordrecht.net.

Bestemming

Het instrument is voor Nelemans nog steeds met onbekende bestemming uit Dordrecht vertrokken. Vaststaande feiten daarover zegt hij - ook als organist tot 1989 in de kerk - nog niet via informele weg of onderzoek scherp te hebben.

Orgelrapport

Nelemans legde tijdens zijn zoektocht de hand op een rapport uit 2013 dat in opdracht van de gemeente Dordrecht was gemaakt. Daarin stond toen het advies om het orgel te restaureren voor 200.000 euro exclusief BTW. 

Als dat niet zou lukken,  mocht het orgel met restauratieplicht ,,om niet"  aan belangstellenden worden aangeboden. 

De internationaal erkende en bekende orgelspecialist Peter van Dijk uit Utrecht schreef acht jaar geleden het rapport over het Museumstraat-orgel.  Nelemans wil nu weten, wat er anno 2021 met de adviezen uit dat rapport is gedaan nu het orgel is verdwenen uit de kerk en de stad.

De fractievoorzitter van de Christenunie/SGP, Joost Veldman, heeft een maand geleden besloten om informeel aan de gemeente om feitelijke informatie te vragen..

 

(de als kerk in 1885 gebouwde monument aan de Museumstraat 65)

Nelemans  zegt nog geen eindconclusie te kunnen trekken over hoe met het orgel van 127 jaar is omgegaan. Daarom is onderzoeker Nelemans over gegaan tot een publicatie over het verdwenen orgel in het kerkblad om meer duidelijkheid te krijgen.

Hij vindt het een waardevol instrument dat van betekenis had kunnen blijven voor Dordrecht. 

1933

Vanaf 1933 deed het dienst in de kerk aan de Museumstraat 65. Het verdwenen orgel had volgens Nelemans voor Dordrecht behouden moeten worden. Het was voor kleinschalige concerten goed te gebruiken.

Onderzoeker Arie Nelemans (1959) heeft meerdere historische publicaties op zijn naam staan. Hij behoort vanaf 1989 tot de Augustijnenkerk-gemeente.

Tijdens de restauratie van zijn voormalige kloosterkerk deed hij - volgens dagblad Trouw in 1993 - baanbrekend werk. Nelemans onderzocht alle zerken en graven uit het verleden en daalde af in kelders. Na hem kwam niemand meer onder de grond want alles werd volgestort in het kader van de bouwwerkzaamheden. Nelemans wist ook het graf van schilder Albert Cuyp te lokaliseren. In 2006 kwam van hem een boek uit over de graven in de (voormalige) NIeuwkerk.

Het kerkblad  waarin Nelemans deze week het verhaal over het orgel publiceert is bestemd voor kerkelijke gemeentes op het eiland van Dordrecht die landelijk behoren tot de Protestantse Kerk Nederland (PKN). Het blad heeft een oplage van bijna drieduizend exemplaren.

 

 

(beeld van de oude kerkelijke inrichting/foto collectie Arie Nelemans)

Deze zomer begonnen de (bouw) werkzaamheden en de restauratie van de zogeheten Kunstkerk om te zorgen voor een een nieuwe unieke bestemming tussen het Dordrechts Museum en bioscoop The Movies en begon de zoektocht voor Nelemans. Hij kwam snel in contact met de Dordtse fractievoorzitter van ChristenUnie/SGP, Joost Veldman.

Zijn fractie wil opkomen voor historisch erfgoed. 

Om verhalen en geruchten uit elkaar te houden besloot Veldman  informeel zogenoemde technische vragen aan het ambtelijk apparaat van de gemeente en ook aan het college. Het raadslid  wil volgens die informele vragen bijvoorbeeld weten of het klopt dat het orgel uit het kerkgebouw is gehaald, waar het nu is en op grond van welke afspraken dat dan is gedaan. Veldman laat weten nog te wachten op feitelijke antwoorden.

Fietste

Arie Nelemans schrijft in het kerkblad hoe hij in de zomer de verdwijning ontdekte in ,,zijn"  kerk. De  voormalig organist van de oud-gereformeerde gemeente aan de Museumstraat - die in 1989 werd opgeheven - fietste langs de kerk. Hij keek binnen en zag dat het orgel er nog stond.

Twee weken later was hij weer bij het monument om naar het werk te kijken.  Toen bleek het orgel uit het monument te zijn verdwenen.

Hij deed navraag in de omgeving. Buurtbewoners zeiden hem het transport van het orgel uit de kerk te hebben waargenomen. Zij vertelden hem dat het orgel naar het buitenland zou zijn gebracht, gelet op het kenteken van de transportauto voor de kerk.

De onderzoeker noemt in het kerkblad niet het land waarheen volgens de buurt het orgel is vervoerd.

Hij heeft tevens de vereniging Oud-Dordrecht ingeschakeld om ook onderzoek te gaan doen naar wat precies is gebeurd met het historisch orgel.

Nelemans benadrukt in het licht van het rapport over het orgel uit 2013 zorgvuldig de feiten te willen kennen, dus de bestemming van het orgel te willen vaststellen. Nelemans  vindt dat de gemeente Dordrecht daarbij dubbel partij is: Als eigenaar die het monument onder voorwaarden heeft verkocht en als overheid met een zorgplicht voor het monument uit 1885 voor het orgel met een bestaansgeschiedenis van 127 jaar.

De gemeente Dordrecht werd de eigenaar toen de laatste kerkelijke gemeente in 2002 een kerk in Crabbehof kocht en daarheen verhuisde.  Daarna deed het monument  een lange periode dienst als zogeheten kunstkerk, totdat er nieuwe plannen voor de toekomst levensvatbaar waren.

Dudok

Dudok Real Estate heeft  de zogeheten Kunstkerk in Dordrecht daarvoor van de gemeente aangekocht om er een samenhangend cultureel horeca-concept mee te ontwikkelen.  Daarbij wordt ook gedacht aan samenwerking van de Kunstkerk met het Dordrechts Museum. Aansluitend zijn de verbouwingsplannen voor de Kunstkerk gemaakt. De werkzaamheden zijn al enkele maanden in volle gang. 

Directeur Marcel Schipper van Dudok zegt eerst de publicatie in het kerkblad af te wachten over het orgel.  ,,We doen keurige dingen. We willen wat bijdragen aan de samenleving. Het project kunstkerk is daar een voorbeeld van. We hebben de verhalen uit de buurt gehoord dat het orgel is afgevoerd. Volgens ons is alles netjes verlopen. Verder is het zoals het is."

Zijn woorden over maatschappelijk bewust ondernemen passen in de missie, zo

 

 

 

Het blad kerk op Dordt geeft deze week in het verhaal van Nelemans tevens uitgebreid de geschiedenis weer van het monument Museumstraat 65. Tevens staat in het kerkblad een samenvatting uit een rapport (2013) van orgelspecialist Peter van Dijk, die het orgel als uniek omschrijft.

Orgel rapport

In een rapport dat is aangevraagd door de Gemeente Dordrecht, middels haar stadsorganist Cor Ardesch staat o.a. het volgende:

“De huidige orgelgalerij, boven de ingang van de kerk, dateert uit 1925. Het daarop geplaatste orgel - in 1894 gebouwd door de firma L. Ypma & Co te Alkmaar - werd in 1933 aangekocht.’
Het instrument verkeert thans helaas in nagenoeg onbespeelbare staat.

Het frontontwerp en de orgelkas zelf naar alle waarschijnlijkheid vervaardigd door het in rooms-katholiek kerkmeubilair gespecialiseerde atelier Goossens uit ’s Hertogenbosch.
We zien aan verschillende  bouwstijlen ontleende elementen. De hoofdindeling van het front is driedelig, naar Zuidnederlandse laatbarokke voorbeelden: een ronde middentoren, geflankeerd door lagere vlakke zijvelden. De middentoren wordt aan de bovenzijde afgesloten door een geprofileerde kap naar barok model, en aan de onderzijde door een uit acanthusblad samengestelde neoclassicistische console. De zijvelden hebben echter een rondbogige bovenafsluiting, waarin nog secundaire bogen zijn aangebracht. De pilasters - met kapitelen en daarop vuurpotten (wierookvaten) - die de zijvelden afsluiten lijken daarentegen nog aan het neoclassicisme te zijn ontleend.

We kunnen het orgelfront, dankzij de eclectische variaties op een ‘gebruikelijk’ basismodel, zonder meer uniek noemen”.

Eindconclusie van dit rapport is: 
Het Kunstkerk-orgel zou - mits gerestaureerd in zijn oorspronkelijke toestand teruggebracht - een opmerkelijke verrijking van het Dordtse orgelbezit vormen.   
Een zorgvuldige restauratie naar de situatie van 1894, dat is het instrument op zichzelf ten volle waard - is bovendien zonder meer op verantwoorde wijze mogelijk.

Volgens Nelemans gebeurde er niks met het rapport. De restauratie /reconstructie zou circa 200.000 Euro  excl. BTW  kosten. Dat was voor de gemeente Dordrecht teveel.  Stadsorganist Cor Ardesch heeft daarop geadviseerd om het orgel dan maar te laten staan.

Peter van Dijk stelde eventueel als tweede advies voor - als restauratie geen haalbare kaart  zou zijn gelet op de centen - het orgel  “om niet” aan te bieden aan belangstellenden met de verplichting om het instrument ‘in stijl’ te restaureren.

 

 

 

Historie over de kerk in de Museumstraat 65.



  Het  vriendelijke kerkje aan de Museumstraat 65 was in 1885 in opdracht van de Christelijk Gereformeerde Gemeente gebouwd.

Deze gemeente had haar wortels in de Afscheiding van 1834.
Rond 1851 kocht Ds. S.M. Flesch de  Oud Katholieke Kerk aan de Kuipershaven. Deze kerk was al aanwezig in 1735 en had rond 1797 204 verhuurde zitplaatsen.
Daar echter de lidmaten van de gemeente toenamen, besloot men een nieuw kerkgebouw te stichten, en zo kocht men op 5 mei 1885 een perceel huizen en grond  (bleekveld) aan de Augustijnenkamp en de Lindengracht voor f. 3000,00.
 In 1883/84 is deze gracht gedempt, maar bleef zij wel Lindengracht heten, totdat na de eeuwwisseling de naam veranderd werd tot Museumstraat, dit vanwege de vestiging van dit museum in het voormalige krankzinnigengesticht.

De kerk werd gebouwd op een voormalig bleekveld, aan de kant van de Augustijnenkamp stonden drie huisjes, die grotendeels werden afgebroken, maar de gevelsteen uit 1597 die in een van die huisjes zat, heeft men bewaard en hoog in de achtergevel van de kerk geplaatst.

De architect  van de kerk was  de heer A. Schmidt, die bij de gemeente Dordrecht in dienst was.  Hij schiep het kerkgebouw met een voorgevel in romano-renaisance stijl, en grote ramen in de zij en achtergevels.
Archivaris J.L. van Dalen sprak van een nieuw doelmatig ingericht kerkje, maar als het interieur van toen nu nog in de kerk was, zou het direct  beschermd worden!


Het gebouw is praktisch alleen door Dordtenaren gebouwd

 
De Christelijk Gereformeerde Gemeente nam echter toe in ledental, en rond 1920 besloot men om een ander groter kerk te bouwen op de hoek Singel/Dubbeldamseweg, tegenover de Blekersdijk.
Van deze plannen kreeg diaken A. Polderman van de Gereformeerde Gemeente kennis.
Na enige onderhandelingen kon de Gereformeerde Gemeente  het gebouw kopen voor f. 25.000,-  wat voor de kleine gemeente een heel bedrag vormde.
Het werd zelfs f. 30.000,- en zo werd het kerkgebouw op 26 juli 1921 verkocht aan de Gereformeerde Gemeente.Daar de prijs nogal hoog was, vroeg de Ger. Gem. of het oude meubilair niet in de kerk kon blijven, anders werd het helemaal duur.  Daar gingen de Chr. Gereformeerden mee akkoord, met  zelfs het laten liggen van de oude Kanselbijbel met koperen sloten.

Nu had de Ger. Gemeente geen eigen predikant, en na een aantal keren een beroep uitgebracht te hebben op een predikant, wat niet aangenomen werd, liet men sprekers uitnodigen, die hier voor niet gerechtigd waren.  Zo kwam de heer J. van Vliet preken in de Museumstraat wat niet mocht, maar toch gebeurde. Daar de heer Van Vliet de kerkenraad beviel besloot men om de Gereformeerde Gemeenten (landelijk) te verlaten, en zich aan te sluiten bij de Oud Gereformeerde Gemeenten.
Zo werd dus de gemeente op 26 juli 1922 een Oud Gereformeerde Gemeente, wat zij tot haar opheffing in 1989 is gebleven.

  In dit jaar ging de gemeente na het overlijden van haar predikant ds. B. Jongejan over naar de Nederlands Hervormde Kerk, en schonk daarbij de eeuwenoude kanselbijbel aan de Augustijnenkerk, waar zij nu steeds iedere zondag op de preekstoel ligt.
Het kerkgebouw werd verkocht  aan de Kerk van de Nazarener, die het na een verhuizing naar de gereformeerde kerk aan de Talmaweg  aan de Gemeente Dordrecht verkocht die daar de Kunstkerk van maakte voor culturele doeleinden.


 

Gerelateerde wijken:
Gerelateerde straten:
Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.