Jakobskruiskruid, de feiten

16 september 2021
Jakobskruiskruid, de feiten

ZWIJNDRECHTSE WAARD / DORDRECHT - Water Natuurlijk adviseert in het rapport “Bloeiende bermen” om een plant als Jakobskruiskruid niet te bestrijden. Dit terwijl de laatste tijd  in de media verontrustende berichten verschenen over jakobskruiskruid en  er maatregelen tegen deze plant geëist worden.   Gesuggereerd wordt dat jakobskruiskruid vooral voor paarden en koeien een levensgevaarlijke plant zou zijn. Die berichten staan echter vol onjuistheden. Water Natuurlijk Hollandse Delta vindt het daarom tijd om de feiten op een rijtje te zetten. 

Giftige plant

Jakobskruiskruid is zeker een giftige plant. Als paarden en koeien hiervan flinke hoeveelheden zouden eten kan dat heel vervelende gevolgen hebben. Dat gebeurt echter vrijwel  nooit en het is te voorkomen. Er is daarom geen enkele reden om deze voor veel insecten zeer waardevolle plant te bestrijden.

Planten beschermen zichzelf tegen vraat. Dieren weten dat te doorbreken om zodoende toch aan voldoende voedsel te komen. Een van de manieren die planten hebben ontwikkeld om niet opgegeten te worden, is gifstoffen produceren. Er zijn dan ook heel veel giftige planten. Soms zijn alleen bepaalde delen giftig en soms de gehele plant. Sommige planten zijn heel erg giftig en andere planten veel minder. Soms zijn planten giftig voor bepaalde dieren, andere dieren hebben juist nergens last van. Alles komt voor.

Dieren hebben zich op al die situaties aangepast. Ze weten welke planten ze wel kunnen eten en welke niet. Veel giftige planten smaken ook niet lekker, waardoor dieren er vanzelf al vanaf blijven. Het komt ook voor dat dieren juist expres giftige planten eten, bijvoorbeeld om parasieten te bestrijden of infecties. Ook de mens gebruikt veel van die giftige planten als basis voor medicijnen.

Selectief grazen

Vroeger stonden in weilanden en hooilanden tientallen soorten planten. Veel van die planten zijn giftig, maar worden niet gegeten door paarden of koeien. Die vreten daar keurig omheen. Paarden en koeien weten precies welke planten wel eetbaar zijn en welke niet. Risico’s  zijn wel als paarden gehouden worden op een te klein stuk grond met te weinig voedsel of als paarden en koeien hooi of kuilvoer krijgen met daarin giftige planten die niet meer als zodanig herkend worden.

Maar gebeurt dat ook? Jarenlang bestond er in Nederland een meldpunt waar men kon melden dat een paard of koe vergiftigd was door jakobskruiskruid. Dat meldpunt is uiteindelijk opgeheven omdat er geen enkele melding binnen kwam, ook niet bij navraag bij dierenartsen die vergiftiging zouden moeten hebben vastgesteld.

Het gebeurt dus in de praktijk niet of het kan niet worden vastgesteld.  Hooguit was er wel eens een verdacht geval, maar dan is telkens de vraag of het ook daadwerkelijk om jakobskruiskruid ging. Eerlijk gezegd is dat niet vast te stellen. Om te beginnen, komen de gifstoffen die jakobskruiskruid aanmaakt in veel  planten voor. Daarnaast zijn er nog veel  planten in de natuur met vergelijkbare gifstoffen, waaronder heel algemene soorten als groot en klein hoefblad, moerasandijvie, slangenkruid, smeerwortel enz.  Zelfs als je alle jakobskruiskruid zou weghalen, blijven er nog tientallen andere planten over met  dezelfde of vergelijkbare soorten gifstoffen.

Droog voer

Met hooi en kuilgras is voorzichtigheid geboden. Meestal is het geen probleem omdat het van graslanden komt waar niet of nauwelijks kruiden voorkomen. Kruidenrijk hooi of kuilgras dient zeker voor paarden vrij van Jakobskruiskruid te zijn.  De producent moet dit kunnen garanderen maar er is inmiddels ook een testmethode.  Het bepalen van giftige stoffen van jakobskruiskruid in hooi of kuilgras is via een onlangs ontwikkelde testmethode (NEN-EN 17683)  mogelijk geworden, waardoor vrij eenvoudig is vast te stellen of er teveel van deze stoffen in hooi aanwezig is.  Maaisel van wegbermen wordt in Nederland vrijwel nergens meer aangeboden als dierenvoer.

Beschermen waard

In ecologisch beheerde wegbermen verdwijnt jakobskruiskruid na enkele jaren vanzelf zodra de grasmat volledig gesloten is. Jakobskruiskruid kan alleen ontkiemen op kale grond. Kale plekken ontstaan o.a. door (graaf-)werkzaamheden die in een berm uitgevoerd worden, doordat een maaibalk te laag staat afgesteld. Het handmatig verwijderen van planten is erg onverstandig. Ook dan maak je door het uittrekken van de plant een geschikte kiemplek voor jakobskruiskruid.

Er zijn dus geen goede redenen om jakobskruiskruid te bestrijden, maar er zijn wel heel goede redenen om jakobskruiskruid te beschermen. Er zijn in Nederland meer dan 150 soorten insecten die geheel of gedeeltelijk afhankelijk zijn van jakobskruiskruid, waaronder ook veel wilde bijen. Deze plant is dus heel waardevol voor de biodiversiteit in Nederland en moet om die reden dus juist gekoesterd worden.

Het antwoord van minister Schouten op kamer vragen over de bestrijding van Jakobskruiskruid is in lijn met het advies van Water Natuurlijk Hollandse Delta.

Nadere informatie:

Anne Mollema, fractievoorzitter Water Natuurlijk Hollandse Delta, telefoon 0611017484

Joost Kievit MSc, voorzitter Water Natuurlijk Hollandse Delta , telefoon 078-6731522

hollandse delta wn | nieuws (waternatuurlijk.nl)  (onder andere de antwoorden van de minister op kamervragen)

Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.