Hanneken. Kom a.u.b. snel
DORDRECHT - Toen ik in september 2019 een bewerkte foto van het megabeeld van stadsreus Hanneken van Dordrecht op de punt van de Stadswerven zag, was de vergelijking makkelijk te trekken met een ander beeld dat heel vroeger op het Griekse eiland Rhodos stond en ‘De Kolossus van Rhodos’ werd genoemd. 33 Meter hoog stond het op het havenhoofd van het eiland.
Het beeld Choëphore, geïnspireerd op een houtenbeeld van stadsreus Hanneken van Dordrecht, zou incl. sokkel ongeveer 20 meter hoog worden en is een ‘schepping’ (niet overdreven) van de Dordtse kunstenaar Gerhard Lentink. Het houten beeld van ‘Hanneken van Dordt’ met het stadsvaandel stond in de middeleeuwen bij de Boombrug in de binnenstad.
Hanneken mag dan zo’n 20 meter hoog worden en gemaakt van staal, de Kolossus van Rhodos was gemaakt van brons. Beide beelden hebben een verhaal. Hanneken was een stadsreus en de Kolossus van Rhodos was een eerbetoon aan de God van de Zon, Helios en de God van het licht, Apollo.
De bouw van de Kolossus werd gestart in 292 voor Chr. en staat bekend als één van de zeven wereldwonderen. Lang heeft het beeld er niet gestaan, want in 224 voor Chr. werd Rhodos getroffen door een aardbeving. Het beeld werd gedeeltelijk verwoest en zou pas in 654 na Chr. worden afgebroken en door de Arabieren zijn meegenomen. Het verhaal is natuurlijk leuk, maar de waarheid ervan, is nooit bekend geworden.
Hanneken (streeklegende)
Hanneken en een andere reus (Bamberg) waren verantwoordelijk voor het graven van de Dordtse Kil. In die tijd was de rivier veel te ondiep en te gevaarlijk voor de scheepvaart. Om de stad Dordrecht een beetje te helpen gingen ze beiden aan de slag. De één bij de stad, de ander bij het Hollands Diep. Tja, dan vraag je erom hè! Ze komen verkeerd uit, worden boos op elkaar en Hanneken doodde in een driftbui Bamberg. Na zeven jaar was de klus geklaard, maar kreeg de rivier wel een rare bocht (die later recht werd gemaakt).
De twee verhalen passen mooi bij elkaar. Beide beelden hebben te maken met het water. De nieuwe Hanneken draagt een offerschaal. De Kolossus droeg een schaal met vuur en werd gebruikt als vuurtoren.
Hoge beelden
In New York staat het Vrijheidsbeeld van 93 meter hoog. In Rio staat een 38 meter hoog beeld van Christus de Verlosser. Beide beelden zijn van steen. Iets dichter bij huis staat in Parijs een stalen eyecatcher. De Eiffeltoren doet het met zijn 300 meter ook goed bij de toeristen. Hanneken of Choëphore zal inclusief sokkel wellicht ruim 20 meter hoog worden. Dordrecht krijgt daarmee zijn eigen eyecatcher aan het water.
Plan ‘onthoofd’
Inmiddels is bekend dat Hanneken niet op de punt van Stadswerven kan/mag. Dit heeft te maken met de veiligheid van de scheepvaart. Het beeld zou op het drukke scheepvaartpunt de radar van de schepen van slag brengen. Voor heel veel Dordtenaren een onbegrijpelijke beslissing. (De gemeente Dordrecht dacht daar iets anders over. Het is een technisch probleem - een vijfde radar voor het drukste rivierenknooppunt van Europa - kost een vermogen.)
‘Schepper’ Gerhard Lentink heeft inmiddels een andere pijl op zijn boog en schoot Hanneken het Wantij in. De pijl kwam vlakbij Villa Augustus, zo'n veertig meter van de waterkant terecht.
Mini-Hanneken in het Albert Schweitzer Ziekenhuis
Gerhard maakte een gedetailleerd schaalmodel van Hanneken en mocht het beeld exposeren in de Grote Kerk. Inmiddels is het beeld op een tweede locatie beland. En niet zomaar eentje! In de hal van het Albert Schweitzer Ziekenhuis.
Als bezoeker kun je echt niet om Hanneken heen. Niets ten nadele van de overige kunstwerken in de hal, maar ik hoop dat het beeld hier definitief mag blijven. Met name om een andere betekenis van het woordje ‘hoop’.
In mijn fantasie zou ik de kunstenaar willen vragen om de offerschaal te veranderen in een weegschaal (zoals ‘Vrouwe Justitia’). In een ziekenhuis gaat het meestal over hoop. We weten allemaal dat de weegschaal van ons leven ook kan doorslaan (Vandaar de aanpassing voor het ziekenhuis.).
Priegelig kunstwerk
In het gedetailleerd model van Hanneken zijn 19.000 metaal schroefjes en moertjes verwerkt in het 1:5 schaalmodel. Het beeld bestaat o.a. uit 5900 aluminium onderdelen. Gerhard werkte er bijna twee jaar aan. (23 augustus 2019- 24 juni 2021)
De schaal die Hanneken vasthoudt is bekleed met grenen. In de documentaire kunt u zien hoe nauwkeurig alles werd voorbereid en hoe het beeld uiteindelijk gerealiseerd werd. Het is precisiewerk op de manier zoals ook in het ziekenhuis wordt gewerkt. Dat het beeld in het ziekenhuis thuishoort, kan ik echt niet anders uitleggen.
Hanneken op RTV-Dordrecht
Vanaf woensdag 5 januari zendt RTV-Dordrechtt een driedelige documentaire uit over ‘The making of Hanneken’. Fokko van der Straaten legde het project vast; de documentaire is ook in het geheel te bekijken via YouTube.
Klik dan op deze link: Een beeld voor de Stadswerven
Hoe verder met Hanneken?
Goed nieuws! Rijswaterstaat gaf op 15 december 2021 zijn fiat. Villa Augustus zou zich zeer vereerd voelen als Hanneken in de nabijheid van het mooie gebouw mag komen. De buurtbewoners zien Hanneken ook wel ‘staan’.
Het is nu wachten op een aantal ambtelijke molens die hopelijk snel gaan draaien. De Stichting ‘Hanneken van Dordt’ zal zich dan bezig gaan houden met het totstandkomen van het prachtige beeld.
Fantasie en evt. een 3e locatie
Toch heb ik zelf ook een plek voor Hanneken bedacht. Het verhaal over de ‘graafwerkzaamheden’ van de twee reuzen speelt daarin een grote rol. Hoe mooi zou het zijn als Hanneken zijn stekje zal krijgen aan de Dordtse Kil. De relatie met het water is op deze plek ook gewaarborgd. Bijvoorbeeld op de plek waar de Kiltunnel onder de Dordtse Kil verdwijnt. Plaats e.v.t. in de offerschaal een lichtbaken voor de schepen als herkenningspunt.
Op de sokkel wellicht de tekst: ”Hanneken, een reus met een verhaal.”
Foto's: ferry Visser
