Als wereldkampioen schaken Max Euwe Dordrecht aandeed, was het altijd een bijzondere gebeurtenis

25 november 2021 door de redactie
Als wereldkampioen schaken Max Euwe Dordrecht aandeed, was het altijd een bijzondere gebeurtenis
Afbeelding Dordtse dom: in 1936 zo'n beeld geschenk voor Euwe

DORDRECHT - Prof. Max Euwe, de enige Nederlandse wereldkampioen schaken, overleed veertig jaar geleden (26 november). 

Zijn naam houdt nog steeds een bepaalde klank en niet alleen in Nederland.

De nieuwssite van Tom van Bokhoven besteedt er ook speciale aandacht aan: Toms Schaakboeken

Euwe ging nadat hij eind 1935 wereldkampioen was geworden op toernee door het land om mensen bij te praten over zijn tweekamp tegen Aljechin.

In Dordrecht was er een echt (welkoms) comite gevormd, onder leiding van sportbobo Karel Lotsy, om de wereldkampioen in Americain stijlvol te kunnen ontvangen.

Het gehele stadsbestuur zat op de eerste rij en natuurlijk sprak burgemeester De Gaay Fortman hem toe.

Euwe kreeg een echt geschenk van Dordrecht: Een ets van de Grote Kerk. Verschillende kranten deden verslag, zo ook het Vaderland.

Zaaijer
Toen in augustus 1979 Max Euwe nog eens een dag in Dordrecht was, werd hij hartelijk toegesproken door sportwethouder Jan Zaaijer (VVD). Op twitter deelt de wethouder van toen zijn bijzondere herinneringen aan die dag. Hij zei eerder:

"Als Euwe op bezoek in Dordrecht is, dan hoort er altijd iemand van het gemeentebestuur hem welkom te heten. Dat zijn we aan zo'n sportman verplicht," aldus Zaaijer.

In de middag speelde Euwe een simultaan tegen kinderen op het vakantie kinderfeest Ratje Doe. Alleen Ronald Haring speelde remise.

Ook het oudste lid van schaakclub Groothoofd wist zich als grote fan van Euwe klein te maken en stiekem mee te spelen. Dat werd verder gedoogd. Ben Klok - bekend ook als koster van de Remonstrantse kerk - had de middag van zijn leven, maar verloor wel van zijn schaakidool.

In de avonduren gaf Max Euwe een lezing in de toenmalige Bombardon (nu Merz). Uiteraard werd gesproken over de toekomst van het jeugdschaak.

Stadsherberg
In de bekende stijl van Euwe wilde de grootmeester niet met de auto - die werd gereden door horecaondernemer Cees van Eijck  (Stadsherberg) - naar Amsterdam gebracht te worden.

Hij nam de trein en in Amsterdam verder de tram. Toen de grootmeester in november 1981 overleed werden enkele foto's tijdens zijn laatste bezoek aan Dordrecht in schaakmedia meegenomen.

Zo poseerde Euwe met een andere wereldkampioen Sybrands (dammer) voor zijn simultaan bij Ratje Doe.

(verslag uit het Vaderland februari 1936)

Schaken Dr. Max Euwe te Dordrecht
De wereldkampioen schaken, dr Max Euwe, Is Zaterdagavond te Dordrecht de gast geweest van de twee plaatselijke vereenlglngen, de Dordrechtsehe Schaakvereniging en 0.D.1. Hij heeft daar voor een zeer talrijk publiek een beschouwing gegeven over verschillende tactische ogenblikken uil zijn strijd tegen Aljechin en glng vooral In op de 7 e en 26e partij, welke eerste door hem werd verloren, doch dle hij , zooals hij aantoonde, remise had kunnen spelen, terwijl hij de laatste op schitterende wijle won. Verder gaf hlj nog een korte uiteenzetting van de 14e partij.

Voor den aanvang van zijn causerie had dr Euwe een
spontane huldiging In ontvangst te nemen. Namens het daartoe gevormde comité bracht de heer K. J. Lotsy den wereldkampioen hulde voor de groote sportivltelt, die hij in den wedstrijd aan den dag heelt gelegd. Hij memoreerde de groote belangstelllng. dle In alle lagen der bevolking heerschte en zei dat de sport mannen als dr Euwe broodnodig heeft Ten slotte bood de heer Lotsy een fraaie ets van den Dordtschen dom aan, terwijl voorts mevrouw Euwe bloemen werden geoffreerd.

Aan het einde van de bijzonder belangwekkende beschouwingen, die bij de aanwezigen groot enthousiasme verwekten, heelt de burgemeester van Dordrecht, de heer F. L. de Gaay Fortman, nog woorden van hulde en bewondering gesproken. waarbij hij er de aandacht op vestigde, dat juist door de fraaie prestatie van dr Euwe de belangstelling voor de schaaksport in  Nederland een hooge vlucht heeft genomen.

www.tomsschaakboeken.nl

LAATSTE BEZOEK in 1979

VAN MAX EUWE AAN DORDRECHT:

Ben Klok werd even

Bennie bij Ratje Doe...

De eerste en laatste Nederlandse wereldkampioen schaken, Max Euwe, bracht zijn laatste officiële bezoek aan Dordrecht in 1979. Hij had daarvoor een dag vrij gemaakt in zijn overvolle agenda. Hij deed dat om een steentje bij te dragen aan schaakpromotie.

Euwe in training voor zijn

WK-match met Aljechin 1935

De grootmeester was toen al 78 jaar. Euwe was nog een op-en-top schaakambassadeur.

Dat betekende ook, dat hij geen geld vroeg om een dag in Dordt te zijn. Promotie voor de schaaksport was zijn psychologisch inkomen. 

Hoe komt Euwe zover om Dordrecht te willen aandoen? Inderdaad een kwestie van relaties

en netwerken. Daarnaast was hij ermee ingenomen, dat die dag voor dampromotie ook oud-wereldkampioen Ton Sijbrands naar Dordt kwam. De foto van de twee oud-wereldkampioenen ging enkele jaren later prominent mee in Schakend Nederland, toen werd teruggeblikt op zijn leven.

Eregast 

Euwe was eregast in Breda bij een zogeheten geheime tweekamp tussen Timman (toen elo 2600) en de Sovjetgrootmeester Polugaevsky (elo 2635). De wereldkampioen stelde het op prijs om in Breda te worden opgehaald en als hij dan woensdagavond nog op de trein kon worden gezet richting Amsterdam, was alles verder geregeld.

Het ging dus geheel in de stijl van de grand-maitre, zoals Sosonko ook eens moest ervaren, toen hij met Euwe vanuit Amsterdam CS met een taxi naar zijn huis wilde rijden. ,,Tramlijn 9 stopt vlak bij mijn huis", schijnt Euwe te hebben gezegd.

Euwe ca 1960

Risico

Als je een man laat ophalen, die tot alle windstreken bekend is, neem je natuurlijk geen risico. De locale horecabaas Cees van Eijck (toen bekend van het teamschaken in de Stadsherberg) beschikte over een status auto. Hij was graag bereid om op te treden als persoonlijk chauffeur van Euwe en had ook graag naar Amsterdam willen doorrijden, maar voor Euwe was de trein en daarna openbaar vervoer ook meer dan prima.

Margreet Sas, verpleegkundige en dochter van een bekend Dordts specialist, was bereid om als begeleidster mee te gaan. Je neemt vanzelf geen risico, als een man van groot statuur naar Dordt wil komen. Als een minister werd hij voor gereden bij sporthal Sterrenburg om het festijn Ratje Doe met zijn aanwezigheid op te vrolijken.

Zijn achterbank was bezaaid met stukken en er kwam een loodgietertas mee uit de auto. Euwe werd voorgesteld aan schaakliefhebbers en aan Sijbrands. In de sporthal ging hij een simultaan spelen tegen kinderen, die meededen aan Ratje Doe. De vraag was of de kinderen zich later zullen hebben herinnerd nog eens tegen Euwe te hebben gespeeld.  

Ben

De belangstelling was in elk geval maximaal. Dat kwam wellicht ook door een simultaan een dag eerder. IGM Lodewijk Prins was toen te gast bij Ratje Doe en bij schaakclub Dordrecht. Hij sliep toen bij Adrie Fiole thuis, die zijn flat aan de grootmeester en zijn vrouw beschikbaar had gesteld. Ook het Fokkertoernooi mocht zich verheugen in de belangstelling van prins.

Euwe was er maar één dag. Er waren jeugdspelers van vroeger, met herinneringen. De nestor van schaakclub Groothoofd, Ben Klok, wilde ook graag tegen zijn idool Euwe spelen, maar de grootmeester  kwam voor de kinderen natuurlijk. Ben werd echter gewoon Bennie Klok en zonder dat de organisator het zag, dook hij in een hoek van de simultaanhoek om mee te kunnen schaken tegen Euwe. De wedstrijd was al aan de gang, toen Bennie Klok tussen de kinderen werd ontdekt. De lach op zijn gezicht van een kind. Hij mocht toen natuurlijk als illegaal doorspelen en viel dus onder een soort schaakpardon regeling.

MAX-imaal resultaat

Euwe bleek een liefhebber te zijn van offers op f7. Jisk Liemburg volgde toen de wedstrijd voor het clubblad van Groothoofd en tekende uit de mond van Euwe op, dat hij die dag één groot talent had aangetroffen achter de tafel. Het bleek de toen nog jonge Haring te zijn, net 16 jaar. Ronald pakte een gelijk spel mee en haalde later nog het kampioenschap van Groothoofd binnen.

Euwe haalde een maximaal resultaat. Hij onderhield zich daarna kort met zijn bewonderaars van alle leeftijden. De loodgietertas werd door hem niet vergeten. ,,Ik zoek nog een gratis plekje om te studeren", zo zei hij. Er bleek een internationaal congres aan te komen van de Wereldschaakbond Fide en Euwe was graag goedvoorbereid. Later werd door zijn secretaresse van toen, op het Max Euwe centrum gezegd, dat Euwe altijd zich bleef inzetten voor zijn denksport door de dossiers ook van binnen en buiten te kennen.

Wantijpaviljoen

Cees van Eijck bracht hem naar het Wantijpaviljoen, waar hij op geheel eigen kosten een tafel nam op het buitenterras. De stukken (geen schaakstukken dus!) kwamen uit de tas en verder behoefde hij geen gezelschap. De afspraak om rond 18 uur te worden opgehaald voor de verplichting in de avonduren in Dordt was hem voldoende.

Om half zeven werd Euwe in een stevige stoel aangetroffen naast Jan de Heer van de Bombardon, waar toen schaken heel populair was. Jan had al de eerste schaakcomputers toen met als namen Berta de Heer en Phocus Kingma. De laatste was zomaar een bekende locale muzikant.

Euwe gaf naast Jan commentaar bij een schaakpartij ergens uit Venetië 1948. Euwe vond het heel boeiend, die computer ontwikkeling en als hoogleraar had hij die ontwikkelingen ook voorspeld.

Euwe begon om zeven uur met een lezing. De sportwethouder van Dordt, Jan Zaaijer, was er ook. ,,Als Euwe in Dordt uit spreken gaat, dan behoort het gemeentebestuur er gewoon te zijn", zo zei hij. Dat was een historisch juiste opmerking. In 1936 trok Euwe ook door het land en werd overal als een vorst ontvangen. In Americain in Dordt zat zo ongeveer het gehele gemeentebestuur naar de wereldkampioen te luisteren over hoe hij de match had ervaren en verwerkt.

Pieter Verkade stelde Euwe indringende vragen over het jeugdschaak. De grootmeester antwoordde elegant.
Na een uur was het afgelopen. Van Eijck was bereid met de statusauto naar Amsterdam te rijden. Euwe hoorde dat aan, dacht uit beleefdheid na en zijn antwoord

was veelzeggend: ,,Als u mij bij het station brengt, is het genoeg geweest."

Gerelateerde wijken:
Gerelateerde straten:
Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.