325 mensen in lichtjestocht herdenking Navalny door binnenstad Dordrecht
DORDRECHT - Veertig dagen nadat de Russische oppositieleider Alexander Navaly de dood was in gejaagd, was er in Dordrecht een herdenking. 325 mensen liepen van het museum Hof van Nederland een stille lichtjestocht naar het Stadhuis. De oproep om samen te komen was een idee van Ton Delemarre (91). (zie ook portret van Ton op website RTV Dordrecht).(in tekst ook gehele gedicht van Marieke van Leeuwen)
Hij kreeg steun van Mary Ruisch. Kitty Kruger en Sybe de Lint. Dordrecht stond in de herdenking niet alleen, want ook in Rusland werden veel bloemen gelegd bij het graf van Navalny. Binnen de traditie van de oosterse kerk daar past het om veertig dagen na de dood van iemand samen te herdenken.
Daarom was er in Dordrecht ook een historisch moment gekozen om Navalny te herdenken en steun te betuigen aan zijn familie.
Museum
Ton Delemarre sprak de mensen toe, voordat de tocht begon, vanaf het balkon van het museum Hof van Nederland. Hij riep in herinnering dat hij op een historische plek stond waar in 1572 onder leiding van Prins Willem van Oranje besluiten waren genomen om te strijden tegen de Spaanse tirannie. ,,Nu zijn we bijeen om ons bewust te zijn van de strijd die nodig is tegen de Russische staats tirannie. Een schrikbewind heeft nu Rusland in zijn greep. We willen onze wil tonen om dit nooit te accepteren."
Op een kalme, rustige wijze vertrok de stoet vanaf het Hof vooraf gegaan door de vier organisatoren in een geel hesje. Ze droegen fakkels om zo de lichtjestocht te duiden. Fakkeldragers in gele hesjes markeerden ook einde van de stoet, die over de Voorstraat trok naar het Stadhuis.
Circa tweehonderd mensen konden een plekje vinden in de Raadzaal op de eerste verdieping. Anderen stonden in de hal van het Stadhuis.
Burgemeester Wouter Kolff was de eerste spreker. Hij wees erop dat Dordrecht als oudste stad van Holland iets met de vrijheid heeft. ,,We moeten er zuinig op zijn en het koesteren." Kolff noemde Navalny een strijder voor de vrijheid die monddood is gemaakt. Daarvoor las hij een gedicht voor dat Nelson Mandela kracht had gegeven toen hij gevangen zat totdat hij in 1994 langs democratische weg werd gekozen tot president van Zuid-Afrika.
Kolff benadrukte het belang van de mensenrechten en als die worden geschonden zullen we moeten spreken.
Op zijn verzoek werd door de mensen een minuut stilte in acht genomen ter herinnering en herdenking van Navalny.
Dichteres
Dichteres Marieke van Leeuwen gaf in woorden het leven van Navalny weer:
het jongetje met de blauwe ogen
werd geboren in Boetin, niet ver
van de stad bij de Moskvarivier in het
land van Gogol, Poesjkin en Dostojewski
Toergenjev, Tsjechov en Tolstoi
Anatoly en Lyudmilla wiegen hem
niet wetend wat de toekomst zal brengen
de jongen groeit op, houdt van zijn land
houdt van leren, gaat studeren
over recht en onrecht
over krom en corruptie
zijn advocatenkantoor wordt
met geweld gesloten
door zwartgehelmde agenten
gif in zijn gezicht gegooid
maar hij behoudt zijn inzicht
hij weet mensen te mobiliseren
verspreidt zijn gedachtegoed
we kennen de beelden
van de gestolen weelde
de paleizen van de rijken
we kennen de beelden van mensen
die worden weggesleurd
tegen de oorlog zijn betekent gevaar
oorlog benoemen is verboden
ook voor de moeders die hun zonen
zien vertrekken naar het front
arrestaties, politiegeweld
invallen en moord
maar we kennen de woorden niet
van het verzwegen leed; de vernedering
vluchten, opsluiting of lijdzaamheid
in het land van Tsjaikovsky, Rachmaninov
Sjostakovitsj en Strawinsky
Navalny vertrekt vanuit Omsk
waar zijn kleding wordt afgenomen en
gereinigd, naakt naar een hospitaal in Berlijn
in zijn lichaam zit inmiddels het venijn
het zenuwgas, dat novitsjok heet
Russisch voor nieuwkomer
hij weet telefonisch één van
de geheime mannen te ontmaskeren
in het Zwarte Woud in Duitsland
herstelt hij, met zijn gezin;
zoon Zakhar, dochter Daria
Yulia en Alexej lopen lachend
door het zonnige dorp Ibach
een kort beschermd samenzijn
Navalny wil terug naar zijn land
het land van tsaren, Lenin, Trotski en Stalin
moed of overmoed? hij weet
wat hem te wachten staat;
sterven voor zijn verzet
er volgen jaren van gevangenschap
een kleine betonnen cel
een houten bedje, een emmer
isolatie, marteling, ontmenselijking
‘mijn vader zit in de gevangenis’
zei Daria, ‘’omdat hij het goede doet’
Alexej Navalny, kort geleden nog
naamloos verklaard door Vladimir
-wat wereldleider betekent-
die machtige man in het strakblauwe pak
-opnieuw gekroond tot koning van het Kremlin-
die een mens, een vlieg noemt
een mens weg kan zuiveren, weg kan sturen
naar een streng strafkamp in Siberië
liefst de vergetelheid in
na jaren achter tralies
voelt Alexej zich, mentaal gebroken
een uitgeputte rockster aan
de top van de hitlijsten, roem is bereikt
er is niets meer om naar te streven
maar om met zijn woorden te spreken
‘als je naar de bodem zakt
kun je van onderuit schoppen
we mogen niet opgeven
als ze besluiten mij te vermoorden
betekent dat dat we sterk zijn’
hij werd begraven in de
Kerk van de Moeder Gods
Verzacht mijn lijden
een herdenking van twintig minuten
want kerk en staat zijn één
de kerk van de patriarch
die niet voor vrede bidt, maar
voor het winnen van de oorlog
de kist wordt snel gesloten
te veel redenen in Rusland
en elders, om te rouwen
de bergen bloemen worden hoger en hoger;
witte lelies, blauwe vergeet-mij-nieten, rode rozen
neergelegd door moedige mensen
ze zijn er weer, in rijen
om stil te stemmen om twaalf uur
in vele steden
bij zijn graf
vandaag hier
de boodschap van Navalny:
‘wij hebben de kracht en de macht
we staan in ons recht
wie moedig wil zijn, moet
niet deelnemen aan de leugen’
Marieke van Leeuwen
Lichtjestocht Navalny
27 maart 2024
Hubert Smeets
Journalist Hubert Smeets gaf een schets van Rusland toen en nu. Hij sprak van een leugenachtig regime in Rusland anno 2024 en trok een lijn naar Hitler-Duitsland in 1933.
Smeets noemde Navalny een nationaal-democraat en een gewone Sovjet-burger. De oppositieleider was in zijn ogen geen heilige, maar stond wel voor democratie.
Verklaring
Tenslotte las organisator Ton Delemarre een verklaring voor, die met applaus werd onderstreept in het Stadhuis.
Bron foto's: Wim van de Pol.
