Beleef het mee! Met oud-boswachter Jacques van der Neut via filmtheater DeWitt naar Costa Rica

29 januari 2024 • 11:00 door Ferry Visser

DORDRECHT - Het afgelopen weekend stond in het teken van de nationale vogeltelling. Leuk natuurlijk om in je eigen tuin gedurende een half uur naar ‘stadsvogels’ als de mus, ekster, duif, roodborstje, kool-en pimpelmees, merel en de spreeuw te kijken. Gelukkig is het koud en heb je met de pinda’s in een netje, wat zaad en broodkruimels al gauw wat ‘vliegend‘ volk te zien/tellen.
Ik las dat zoiets ook wat met je gemoed doet. Je wordt er blij van en ja, dat kan ik alleen maar be-amen.
Toch kan dat ultieme gevoel blijkbaar nog beter.

“Kent u het verhaal van die Dordtse oud-boswachter die naar Costa Rica ging?”
Waar de humorist meteen zegt “Hij ging niet”, zullen de meeste nieuwsgierigen de vraag met ‘nee’ beantwoorden. En juist voor die mensen zat afgelopen vrijdagavond één van de zalen van Filmtheater DeWitt vol.
Oud-boswachter Jacques van de Neut is dan wel met pensioen, de natuur intrekken kan ook in je vrije tijd en daarom vertrok hij met zijn vrouw Annemieke eind november 2022 naar het land van de ‘vreemde vogels’. Dit moet je niet letterlijk nemen, maar puur als ‘vogelaar’ of als aspirant vogelteller.

De tekst gaat onder foto's verder 

Na een korte inleiding gingen we met Jacques mee op reis in zijn gehuurde auto en liet hij ons meegenieten van de prachtige natuur (regenwouden, nevelwouden) en de lodges met hun prachtige tuinen met bromelia’s en palmen.
In een van de bromelia’s zat een vreemde ‘eend’ in de bijt. Een mini-knalgroene boomkikker nam een bad in het hart van de plant waar altijd water in blijft staan.

Costa Rica is niet alleen een top bestemming voor natuurliefhebbers. Je kun er ook bezighouden met surfen, snorkelen, raften en in een klimgordel aan een kabel over beboste gebieden razen (ziplining).
Er is een ruime keuze aan lodges met gewone prijzen tot exorbitant, het is maar net wat je wil. Voor natuurfotografen is het een paradijs op aarde.
Zo verbleven zij in Boca Tapada, waar je gemakkelijk oog in oog komt te zitten met oogverblindende vogelsoorten zoals de 'Red-legged Honeycreeper', verschillende soorten papegaaien, toekans (bekend van het logo van Van der Valk in Europa/Nederland) en veel soorten kolibries (hummingbirds) en spechten. 

Jacques vertelde dat hij de Engelse benamingen van de vogels eenvoudiger vond dan de Nederlandse vertaling. “Dus als u het niet erg vindt dan ga ik gewoon door ‘in het Engels'
De aanwezigen vonden het prima en moesten vaak lachen om de soms vreemde namen. Maar toen we het geluid hoorden van de kolibrie werd het duidelijk. Een echte ‘humming’ was te horen.

Kolibrie

Dat het reisdoel in het teken stond van de kolibrie was al duidelijk voor de bezoekers die in december 2022 bijna live konden meelezen vanaf deze site.
De 'hummingbird; komt namelijk alleen in Midden-en Zuidamerika voor. (zie kaartje). Op de foto naast het kaartje kun je zelfs de nectar op het 'koppie' van het beestje zien. Zo diep komt het beestje in de bloem!

* U kunt overigens onder dit artikel het e.v.t. achterstallige leeswerk nog doorlezen.

Easy birding 

In veel gevallen staat vogelfotografie in Costa Rica ook wel bekend als ‘easy birding’. Veel lodges plaatsen immers birdfeeders waardoor veel vogels worden aangetrokken. In zo’n geval kun je er rustig bij gaan zitten en de vogels naar je toe laten komen. Je komt dan ogen en geheugenkaartjes te kort. Zeker als er toekans op een paar meter voor je komen zitten! Op de feeders liggen bijvoorbeeld bananen en papayas, die door het gefriemel van de vogels ook wel op de grond vallen.
Zoogdieren zoals de 'Coati' (neusbeer) en de 'Agouti' (goudhaas) ruimen die weer op. Gidsen zijn goed bekend met de omgeving en het inhuren ervan werpt zeer zeker zijn vruchten af.

Zonder een plaatselijke gids doe je niet veel in een regenwoud. Dat zo’n wandeling geld best veel kost (voor 3 uur 62,50 per persoon) hakt er dan wel in, maar wat je ervoor kreeg was onbetaalbaar! De mannen (soms vrouwen) kennen de omgeving goed en hebben meestal een laserpen bij zich om in het weelderig groene bladerdak, een bepaalde vogel of zoogdier te markeren. Een telescoop haalt zoiets vervolgens mooi dichtbij.
Zo’n laserpennetje was blijkbaar bij de prijs inbegrepen, want ook Jacques gebruikte de laserpen veelvuldig tijdens de presentatie.
​
Divers
Gedurende presentatie zagen we zoveel verschillende vogels!  Kraai-achtgen, Ibisachtigen, Papegaai-achtigen, Toekanachtigen, gieren en zelfs een prachtig gekleurde koningsgier.

'Van Boca Tapada rijden we naar ons volgende doel Caño Negro, vlakbij de grens met Nicaragua. Een watergebied met veel meanderende geulen. We hebben een rondvaartboot voor ons zelf en de gids Alfredo loodst ons door het uitgestrekte gebied met slangenhalsvogels, zilverreigers, ani’s, capucijnapen en kaaimannen.'
Jacques gaf de bezoekers ook af en toe een kijkopdracht mee. Zo zagen we een bij die het oogvocht van de kaaiman dronk.
'In het oogvocht zitten zouten en eiwitten. Het gedrag is weliswaar bekend, maar het is niet van tevoren niet te voorspellen wanneer je zoiets ziet. Het gedrag werd door ecoloog Carlos de la Rosa in 2013 voor het eerst gefilmd. Tropische vlinders doen zoiets ook wel bij de ogen van schildpadden. We hadden dus geluk dit gedrag ook van nabij te kunnen aanschouwen.’

'Soms moet je ook geluk hebben. De gids had een plek ontdekt waar een bijzondere watervogel gespot zou kunnen worden. Het tochtje met de kano was niet voor niets geweest. Op vijf meter van mijn lens zag ik deze prachtige reiger!'

'Aan het eind van de vaartocht voert een 'Red-winged Blackbird' een weergaloze show op door zijn zwarte vleugels met rode accenten een paar keer heen en weer te flappen. Deze vogel heeft ook een prachtige Nederlandse naam: 'Epaulette spreeuw'. Wat een spetterend eind van een weergaloze vaartocht!'

'Op de Tarcoles Rivier maakten we ook een vaartocht, waar we nogal wat krokodillen zagen zonnen op een drooggevallen zandplaat. De tocht ging ook door eindeloze mangrovebossen, waar we zowaar een 'Citroenzanger', een vogel uit Noord-Amerika, die in Costa Rica bij voorkeur in mangroven overwintert, zagen. Maar we zagen ook de 'Motmot' (let op de 'dartveren' aan het einde van de staart).' 

Quetzal
'Natuurlijk kun je als vogelliefhebber niet naar Costa Rica, zonder de Quetzal te hebben gezien, een iconische soort die in de cultuur van de Azteken een belangrijke rol speelde.'

‘Op 22 april 1519, en na een reis van twee maanden gaat de Spaanse ontdekkingsreiziger Hernán Cortés aan land in Mexico. In zijn kielzog een leger om de inheemse bewoners te kunnen verslaan. Het blijkt niet nodig. Cortés staat versteld: de ophaalbruggen van de Azteekse hoofdstad Tenochtitlán worden neergelaten en de Spanjaarden krijgen een warm welkom. Waarom? Eén van de verklaringen kent een belangrijke rol toe aan een vogel: de quetzal.
De Azteken en de volkeren die zij hadden onderworpen, waren niet de enige bewoners van Midden-Amerika: de nevelwouden waren ook het leefgebied van de quetzal. Deze vogel stond bekend om zijn prachtige verendek, waarnaar hij ook vernoemd is: ‘quetzalli’ betekent ‘staartveer’ in het Azteeks. De vogel heeft schitterende lange groene veren met een blauwachtige glans en sneeuwwitte onderstaartveren die contrasteren met een felrode buik.’

‘In en rond de nevelwouden van het Talamancagebergte hadden we zo’n grandioze ontmoeting. Eerst een wijfje, gevolgd door meerdere mannetjes met de opvallend verlengde staartveren, die ze alleen dragen in de broedtijd. Mannetjes en wijfjes leven in juni, juli augustus van elkaar gescheiden, maar zoeken elkaar in de loop van het jaar weer op. De Quetzal eet hier wilde avocado’s; er groeien hier 16 verschillende soorten, die zich in verschillende stadia bevinden, waardoor de Quetzal altijd een gevulde voorraadkast heeft.’

Tot slot trakteerde Jacques ons nog even een smeuïg verhaal over de lodge waar de buiten-en binnenruimten met kaarsen werd uitgelicht, en dat hij een ‘beetje’ was geschrokken toen er uit hun onverlichte kamer een aap kwam.

In de laatste bewegende beelden kon je nog even zien, horen en bijna voelen, hoe het vervoer tijdens deze reis was verlopen. Het was een beetje zielig om te zien hoe de twee Dordtenaren met hun koffers in een aanhanger achter een soort quad via het strand naar de ‘bewoonde wereld’ werden gebracht. De laatste shots hadden een ‘Parijs-Dakar-gehalte’ en was het vooral heel fijn dat de schoonmaakkosten van de auto inclusief was. ;)

Ander halfuur lang hebben we non-stop mogen genieten van de geweldige mooie beelden en commentaar. Er was geen tijd voor een drankje, maar dat kon natuurlijk na afloop ingehaald worden. Het sprak bijna vanzelf dat er na afloop nog flink werd nagebabbeld in het restaurant.

Nog even terug
O ja, die landelijke vogeltelling! Je zou toch in Costa Rica moeten gaan tellen! Ik houd mij in ieder geval aanbevolen! Maar aan de andere kant ….. al die moeilijke namen! Onze mus, merel, spreeuw, koolmees en roodborst ‘bekt’ toch lekkerder weg. ;)
Een half uurtje tellen in onze tuin leverde 0 mussen, 1 duif, 4 koolmezen en 1 ekster op.
Gelukkig geen vogel met een moeilijke naam als de ‘Oropendola’. Onze tuin heeft alleen maar struiken en deze ‘vreemde vogel’ heeft namelijk een boom nodig. De oropendola’s maken namelijk heel bijzondere nesten. Zij bouwen hun nest als het ware hangend aan een tak, in de vorm van een pendule.
Costa Ricanen met een boom in de tuin zijn dus meestal bij de tijd ;) en wat zullen mijn Nederlandse buren blij zijn dat deze vogel niet hier voorkomt! Stel je eens voor dat die nesten ook nog elk uur gaan slaan!

Hopelijk heeft dit verslag tot gevolg dat Jacques op herhaling kan, want echt “DIT MOET JE ZIEN!”

Verenigingen die interesse hebben in de presentatie over Costa Rica kunnen  via de website van Jacques contact opnemen via het contactformulier.
Klik hier .

Fotoalbum
In het fotoalbum staan nog veel meer prachtige foto’s. Klik op de foto’s. Ze worden vergroot en via de pijlen links en rechts kunt u voor of achteruit.

Tekst Jacques, Ferry en een stukje ‘Wiki’
Foto’s tijdens de presentatie: Jacques
Fotobewerking: Ferry*
* De getoonde foto's zijn door Ferry vanuit de zaal gemaakt.