Burgemeester Wouter Kolff op ,,De Essenhof": "We kunnen niet genoeg herdenken"
DORDRECHT - ,,We kunnen niet genoeg herdenken. We moeten namen blijven noemen". Een sleutelmoment uit de toespraak van burgemeester Wouter Kolff bij de traditionele herdenking voor de gevallenen op begraafplaats de Essenhof. Ook was er extra aandacht voor verzetsstrijder Leendert Keesmaat (1911-1941), voor wie een straatnaambord werd onthuld.
Onthulling Leendert Keesmaatpad door Leen Keesmaat en burgemeester Wouter Kolff
De bijeenkomst werd officieel voor de 76ste keer gehouden. In 1946 was de eerste herdenking bij de graven op de eerste bevrijdingsdag: zondag 5 mei. De eerste zondag van mei werd daarna het vaste moment op de Dordtse kalender, zodat mensen die doordeweeks werkten toch bij de plechtigheid konden zijn rond de gevallen kameraden.
Namen
De namen van gevallenen worden opnieuw genoemd om niet te vergeten. Ditmaal lazen leerlingen van het Insula College en leden van scouting TESRA Dordrecht de namen voor. Daarvoor was de Thuredrith-aula van de Essenhof de historische plek. Deze aula dateert van 1938. De belangstelling was groot en er waren ook veel jongeren aanwezig.
(Huisfotograaf Wim vd Pol legde de herdenking in een beeldverslag vast, die in de loop van 8 mei op Dordrecht.net te bekijken zijn)
Leendert Keesmaat
De onthulling van het Leendert Keesmaatpad - tussen aula en eregraven - werd bijgewoond door een afvaardiging van achttien familieleden van Keesmaat (1911-1941). Dat getal van achttien was wel heel toevallig. Het gedicht de Achttien Doden van Jan Campert is ook opgedragen aan de Dordtse verzetsman Leendert Keesmaat, die op 13 maart 1941 op de Waalsdorpervlakte bij Den Haag werd doodgeschoten met zeventien anderen. Kleinzoon Leendert (zoon van de zoon Johan van Leendert sr.) las het gedicht voor.
Een andere kleinzoon - Leen, de zoon van Freek die in november 2022 overleed - onthulde met burgemeester Wouter Kolff het bord tussen aula en eregraven. Via Leendert Keesmaat, de kleinzoon, liet de familie weten het Keesmaat-pad zeer te waarderen. Keesmaat was een van de leiders van de eerste verzetsgroep De Geuzen. Eerder werden verzetsvrouw Lenie Dicke en rabbijn Katan al vernoemd op de Essenhof.
Oorlogen
De oorlogen liggen inmiddels ver achter ons, maar voor de burgemeester Kolff blijven er veel redenen om te blijven gedenken. Daarbij dacht hij aan de Tweede Wereldoorlog en aan militairen die na de oorlog naar Indië werden gestuurd door de regering. Toen werd dat een daad genoemd om na de capitulatie van de Japanners om de orde te herstellen. Inmiddels staat dit als een koloniale oorlog in de geschiedenisboeken, waarvoor de regering excuus heeft gemaakt.
Vooral 1999 is er een monument op de Essenhof met namen van negentien Dordtenaren , die in den vreemde zijn begraven tussen 1945 en 1950. Hun namen worden op het monument op de Essenhof in herinnering gehouden. Teunis van der Leer is er een van. Tot enkele jaren geleden kon zijn broer Jan met zijn vrouw Corry nog bij de herdenking zijn, maar de tijd schrijdt voort.
Veteraan Piet van Huizen (1929-2022) was er ook niet meer bij. Hij was de oudste veteraan van de stad Dordrecht die er altijd bij was en overleed in augustus 2022. In mei 2022 was hij voor het laatst op de Essenhof. Dat voor voor hem de eerste en de laatste keer in een rolstoel. Zijn familie heeft besloten om in zijn voetsporen te blijven treden rond het herdenken op de Essenhof. Daarom was er een afvaardiging van vijf mensen uit de familiekring van Piet van Huizen en zijn vrouw Sjouk bij de herdenkingsplechtigheid.
(De oudste veteraan bij de herdenking van de gevallenen was altijd Piet van Huizen. Hij kon er op 1 mei 2022 voor het laatst bij zijn)
De naam Beekman - die in 1945 oveleed - klonk ook weer. Zijn zoon was bij de plechtigheid. Beekman was de leider van de verzetsgroep, die koerierster Lenie Dicke in januari 1945 bevrijdde uit de gevangenis aan de Doelstraat. Zijn naam is verbonden aan een straat op de Staart.
Plek
Zo zijn er verhalen, die de historie doorgeven. Burgemeester Kolff benadrukte het belangrijk te vinden om geschiedenis te herdenken. ,,Een oorlog kan iemand een leven lang achtervolgen. En als daarover wordt gezwegen, raakt het volgende generaties. Laten we daarom niet zwijgen."
Op Twitter schreef de burgemeester nog:
,,Herdenking op begraafplaats De Essenhof voor de in onze stad gesneuvelde soldaten tijdens WOII, de gesneuvelden in vml. Nederlands-Indië en we onthulden een naambord ter ere van de Dordtse verzetsheld Leendert Keesmaat. Opdat we niet vergeten dat zij stierven voor onze vrijheid!"
Het centraal Comite Oranjedag Dordrecht (CCOD) droeg bij aan de plechtige herdenking. Voorzitter Peter M. van der Leer sprak en liet ook een lied van Liesbeth List horen: ,,Heb het leven lief."
GEDICHT DE ACHTTIEN DODEN VAN JAN CAMPERT
Een cel is maar twee meter lang
en nauw twee meter breed,
wel kleiner nog is het stuk grond,
dat ik nu nog niet weet,
maar waar ik naamloos rusten zal,
mijn makkers bovendien,
wij waren achttien in getal,
geen zal den avond zien.
O lieflijkheid van licht en land,
van Holland’s vrije kust,
eens door den vijand overmand
had ik geen uur meer rust.
Wat kan een man oprecht en trouw,
nog doen in zulk een tijd?
Hij kust zijn kind,
hij kust zijn vrouw
en strijdt den ijd'len strijd.
Ik wist de taak die ik begon,
een taak van moeiten zwaar,
maar’t hart dat het niet laten kon
schuwt nimmer het gevaar;
het weet hoe eenmaal in dit land
de vrijheid werd geeerd,
voordat een vloekbre schennershand
het anders heeft begeerd.
Voordat die eeden breekt en bralt
het miss’lijk stuk bestond
en Holland’s landen binnenvalt
en brandschat zijnen grond;
voordat die aanspraak maakt op eer
en zulk Germaansch gerief
ons volk dwong onder zijn beheer
en plunderde als een dief.
De Rattenvanger van Berlijn
pijpt nu zijn melodie,
– zoo waar als ik straks dood zal zijn
de liefste niet meer zie
en niet meer breken zal het brood
en slapen mag met haar-
verwerp al wat hij biedt
of bood die sluwe vogelaar.
Gedenkt die deze woorden leest
mijn makkers in den nood
en die hen nastaan ’t allermeest
in hunnen rampspoed groot,
gelijk ook wij hebben gedacht
aan eigen land en volk
– er daagt een dag na elken nacht,
voorbij trekt ied're wolk.
Ik zie hoe’t eerste morgenlicht
door ’t hooge venster draalt.
Mijn God, maak mij het sterven licht
– en zoo ik heb gefaald
gelijk een elk wel falen kan,
schenk mij dan Uw gena,
opdat ik heenga als een man
als ‘k voor de loopen sta.
