Herdenkingsdienst donderdag 4 mei in Dordrecht in teken van over-leven in oorlog

01 mei 2023 • 16:44
Herdenkingsdienst donderdag 4 mei in Dordrecht in teken van over-leven in oorlog

DORDRECHT - De interkerkelijke herdenkingsdienst op de avond van de dodenherdenking op 4 mei heeft als thema ,,over-leven met oorlog". Het raakt de oorlogsjaren toen en is direct hoogst actueel.

Ds. Dick Steenks, voorganger van de Ontmoetingskerk in Sterrenburg, zal de overdenking verzorgen. Hij leest vooraf uit het bijbelboek Genesis het verhaal waarin de ene broer de ander vermoord. De Singelkerk op de hoek Dubbeldamseweg/Singel verleent op de dag van de dodenherdenking weer gastvrijheid aan de bijeenkomst, die precies zeven uur begint. De kerkdeuren gaan om half zeven open.

Het Platform dak- en thuislozen draagt de bijeenkomst, die in een traditie staat vanaf 1946.

Namen

CDA-gemeenteraadslid Jan van Dam - Timmers draagt ditmaal de namen voor van de mensen, die worden herdacht.

De namen zijn: Isidor, Elizabeth, Aäron en Mietje Frenk. Onlangs werden voor hun woonhuis aan de Cronjestraat waar zij werden weggevoerd naar een vernietigingskamp de laatste Dordtse stolpersteinen gelegd. Tevens klinkt de naam van verzetsman Leendert Keesmaat, die met psalm 43 op zijn lippen werd doodgeschoten op de Waalsdorpervlakte. Emanuel Hamburger werd vermoord nadat hij eind 1944 was verraden door een oud-leerling. Mari Bosland speelde in het geheim in de oorlog als talentvol uitvoerend kunstenaar voor Joodse onderduikers in Dordrecht. Hij was nog geen 20 jaar toen hij werd opgepakt door de bezetters en de oorlog niet overleefde. Bosland was in de oorlogsjaren de literaire pleegzoon van schrijfster Top Naeff. Het echtpaar Diet Kloos en Jan Kloos zat samen in het verzet in Dordrecht en daarbuiten. Diet overleefde de oorlog. Jan werd opgepakt en vermoord.

De herdenkingsdienst wordt op donderdag 4 mei afgesloten met gebeden en met gezamenlijk Onze Vader door Sander Verschuur. Hij is RK-pastor van de Heilige Theresia van Avila Parochie Dordrecht.

De muzikale ondersteuning is van Johan den Hoedt, orgel en Alisa van Dijk, viool. Het Platform Dordtse kerken draagt vanaf 2012 de interkerkelijke herdenkingsdienst.

Het samenzijn eindigt rond half acht, zodat een ieder de gelegenheid heeft om naar de dodenherdenking op het Sumatraplein te gaan.


(achtergrond informatie over de namen)

WE NOEMEN NAMEN, DIE STAAN VOOR VELEN IN HERINNERING 4 MEI 2023 SINGELKERK Dordrecht (19 uur)

‘Ballingschap wordt veroorzaakt door vergeten – in gedenken ligt het geheim
van de verlossing.’

Deze uitspraak van rabbi Israël Baal Sjem-Tov geeft aan waarom rouw en herdenken samen moetengaan en heilzaam zijn voor de mens.

Daarom blijven we ook namen doorgeven. In het uur voor de dodenherdenking klinken namen van mede Dordtenaren, die kunnen staan voor verhalen van mensen, die de tweede wereldoorlog niet hebben overleefd: Immers: EEN MENS IS PAS VERGETEN ALS ZIJN OF HAAR NAAM VERGETEN IS'.

01. Momenteel liggen er 201 herinneringssteentjes in Dordrecht.  In de stoep van de Cronjéstraat − nabij nummer 3 - zijn plechtig de laatste vier Stolpersteine geplaatst. Dat gebeurde op 17 april: Yom Ha Shoah. Dat is de herdenkingsdag van de slachtoffers van de Holocaust, ofwel Shoah. Negenenzeventig jaar na hun onbarmhartige dood in de ‘douches’ van Auschwitz, kregen de gezinsleden Frenk een bescheiden, persoonlijk monumentje. Dat herinnert aan de moord op hen en aan hun verblijf in Dordrecht. De struikelstenen vermelden de de namen Isidor ( Elizabeth, Aäron en Mietje Frenk.

02. Commandant van de verzetsgroep De Geuzen: Onderwijzer Leendert Keesmaat (1911-1941). Hij werd op 13 maart 1941 doodgeschoten met zeventien anderen op de Waalsdorpervlakte. Het was de eerste grote executie van verzetsmensen, die in herinnering blijft in het gedicht De achttien doden van Jan Campert. Keesmaat  zong bij zijn laatste aardse reis psalm 43: Dan ga ik op tot Gods altaren. Op de avond van de dodenherdenking is in Dordrecht maar ook elders in Nederland altijd aandacht voor deze psalm van Keesmaat. Hij werd na de oorlog opgegraven uit een anoniem graf op de Waalsdorpervlakte en herbegraven op het ereveld van de begraafplaats de Essenhof. Het pad tussen de Thuredrith Aula en het veld eregraven draagt zijn naam en dat zal op zondag 7 mei als onderdeel van herdenkingen op de Essenhof officieel worden onthuld.

03.   Op een zaterdagmorgen in april 1942 begaf de schrijfster en toneelcritica Top Naeff - en eerste vrouwelijke ereburger -  zich naar een bovenzaaltje van ‘Patrimonium’ in haar woonplaats. Zij wilde er een clandestiene solovoorstelling bijwonen van Peer Gynt, voorgedragen door haar toen 17-jarige plaatsgenoot Mari Bosland. Ze beschouwde hem snel als haar literaire pleegzoon. Mari speelde onder andere in de oorlog voor Joodse onderduikers om grauwheid van het bestaan en het isolement te doorbreken. Ook rabbijn Katan zette  zich daarvoor in. Eindelijk werd hij in april 1944 opgepakt en als politieke gevangene apart gezet in kamp Amersfoort.  Mari, die op 22 oktober 2024 een eeuw geleden werd geboren, overleed in Duitse handen op 31 maart 1945. Hij had een veelbelovende toekomst voor zich, maar werd in de knop gebroken.

04.  Mr. Emanuel Hamburger (1901-1945) ligt begraven in een familiegraf op de Essenhof. Als Joodse Dordtenaar werd het werk als leraar aan de gemeentelijke HBS in 1941 onmogelijk gemaakt.  De voorman van de Dordtse SDAP en Statenlid bleef in verzet, alhoewel de bezetter hem het steeds moeilijker maakte. In de zomer van 1942 probeerde hij tevergeefs te worden beëdigd als advocaat en procureur, uitsluitend om op te treden voor Joodse cliënten. Eind 1944 werd hij verraden door een oud-leerling van hem, die hem had ontdekt tijdens een treinreis. De leerling nam zo wraak omdat hij eens een slecht cijfer had gekregen op zijn rapport op de HBS. De cijferlijst wordt bewaard in het gemeentelijk archief. Emanuel Hamburger werd op 18 februari 1945 op de Blaaksedijk in Heinenoord tezamen met negen anderen gefusilleerd.

05. Diet Kloos - Barendregt  (1924-2015)  en Jan Kloos (1919-1945) zaten met anderen of samen in het verzet.  Diet begon met haar illegale werk in 1941 toen zij nog leerlinge was van het gymnasium. Jan was student biologie. De strijd voor vrijheid bracht Diet en Jan ook samen in verzet. Vooral voor de inlichtingendienst ALBRECHT deed zij veel werk overal in Nederland. Zij hadden als verliefd stelletje een dekmantel. Twee weken na hun huwelijk in november 1944 werden het paar opgepakt door de bezetters. Jan onderging veel martelingen en werd op 30 januari 1945 met andere verzetsmensen op de Rozenoord  doodgeschoten.  Deze fusilladeplaats ligt bij bij theehuis Rozenoord aan de Amsteldijk in Amsterdam. Diet overleefde de oorlog. Zij studeerde bij Hendrik Andriessen af aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en werd een gevierd zangeres van oratoria. In 1953 trad ze als een van de eerste Nederlanders na de oorlog op in Duitsland.

Gerelateerde wijken:
Gerelateerde straten:
Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.