Herdenken in Dordrecht: Het slavernij verleden in de stad een plek geven helpt bij het maken van verbindingen
DORDRECHT – De historie van de slavernij in Dordrecht op basis van feiten onder ogen zien, om verbindingen te maken. Zo kan je samen werken aan een betere toekomst.
Dat was donderdagavond in de Grote Kerk de rode draad in programma rond Slavernij en de kerk. Het werd omschreven door Rinder Sekeris als een Dordtse proloog op het Herdenkingsjaar Slavernij verleden vanaf juli 2023..
Hij opende de avond als voorzitter van de erfgoed stichting Reformatie Instituut Dordrecht (RID).
,,Op basis van incomplete feiten is het moeilijk herdenken”, aldus Sekeris in de voorbeschouwing op de lezingen. Het herdenkingsjaar slavernij verleden, dat op 1 juli 2023 begint met het vieren van Keti Koti. Op 30 juni zijn er activiteiten in de tuin van het Dordrechts Museum.
Dordrecht haakt in op hhet landelijke jaar van herdenken van het slavernij verleden.
Regering
De regering heeft aangegeven: ,,Het slavernijverleden is een zeer pijnlijk, belangrijk en tot voor kort onderbelicht onderdeel van onze gedeelde geschiedenis. Van 1 juli 2023 tot 1 juli 2024, wordt hier in het hele koninkrijk extra aandacht aan besteed tijdens het Herdenkingsjaar Slavernijverleden.”
Het RID droeg het programma samen met Missie Dordt en de vereniging vrienden van de Grote Kerk.
Zonder discussie luisterden circa 150 mensen naar de sprekers en naar het Black Gospel Koor van de Christ Family Chapel. Voorganger Richard Kofi Crentsil sprak ook een kort woord over het belang van de avond over kerk en slavernij. In de stad Dordrecht zijn circa dertig zogenoemde migranten kerken.
De afsluiting van de informatieavond ging in stijl met de spiritual 'Amazing Grace', Daarbij werd de naam genoemd van oud-president Barack Obama van Amerika. Voor hem is dit een lijflied tegen slavernij en tegen onrecht. De belangrijke rol bij de inzet voor recht en vrijheid van ds. Maarten Luther King, die werd vermoord op 4 april 1968, werd ook nadrukkelijk genoemd.
Tula
Historicus Anthonie Golverdingen, die ook leraar is, begon zijn verhaal door aandacht te vragen voor de slaverleider TULA. Hij werkte jarenlang in slavernij op plantage Kenepa (Knip) in het westen van Curaçao. Hij protesteerde tegen het onrecht dat slaven door hun meesters werd aangedaan en streefde naar vrijheid en gelijkheid. Hij sprak zijn medeslaven toe en nam het initiatief om op 17 augustus 1795 samen met ongeveer veertig tot vijftig medeslaven het werk neer te leggen Een pater sprak met hem en schreef zijn woorden ,,We zoeken de vrijheid” op. De witte machthebbers pakten Tula op en de moord op hem noemde Golverdingen weerzinwekkend. In Dordrecht is eerder aandacht voor de nationale held van Curaçao gevraagd om een straat naar hem te gaan noemen.
Cijfers
Golverdingen gaf aan dat de Nederlandse machthebbers toen betrokken waren bij het transport van meer dan een half miljoen - 545.000 medemensen - uit Afrika, die in de west werden verhandeld als slaaf. Tijdens de reis kwamen bijna 80.000 slaven om. Sidney Breidal van Koloniaal Verleden Dordrecht zei later, dat hij niks weet van zijn voorgeschiedenis in Afrika. ,,Mijn historie is terug te vinden vanaf het moment dat mijn voorvaders aan land gingen in de west.”
Slavernij was toen een economisch systeem dat bepalend was hoe met medemensen werd omgegaan, zo gaf Golverdingen aan. ,,Nationale belangen voor ons land toen wogen zwaarder dan persoonlijke belangen van de tot slaaf gemaakte medemensen.”
Schuldig
Hoe gaat je met het verleden om, zo vroeg Golderdingen zich af. ,,We zijn niet schuldig of verantwoordelijkheid voor de slavernij. We hebben de verantwoordelijkheid om het slavernij verleden bespreekbaar te maken.”
Prof. dr. George Harinck gaf in zijn lezing aan dat kerk en slavernij niet los van elkaar hebben bestaan. ,,Tijdens de Dordtse Synode van 1618-1619 werd bepaald dat zwarte medemensen wel gedoopt konden worden, maar eerst onderwijs moesten volgen. Witte kinderen konden direct worden gedoopt.” De benadering van de Synode stond in de praktijk wel op gespannen voet met de handelsbelangen. ,,De koopman won het van de dominee.” Hij wees erop dat de gereformeerde kerk van toen in alles wel een wit karakter had. ,,Afschgffing van de slavernij was niet gewoon. Afschaffing van de slavernij werd als bijzonder gezien.”
Het duurde tot in de negentiende eeuw dat kerkelijke voorgangers zich nadrukkelijk uitspraken tegen het instituut slavernij. Ze stonden voor vrije arbeid. Daarom keerde de hoogleraar zich ook tegen het woord ontwikkelingshulp vanuit het westen. Daarmee bleef ongelijkheid ook in stand en ging je uit van je eigen morele standaard.
Kerken
Harinck, die onderzoek doet naar het slavernij verleden en de kerken verwacht dat er rond 1 juli excuus worden gemaakt voor het slavernij verleden. ,,Ik hoop het. We moeten recht doen en oppassen voor nieuw onrecht.”
Hij had ook een advies voor de dialoog in Dordrecht. ,,Wederzijds begrip kan misschien helpen bij heling van het verleden. Veroordelen doet dat in elk geval niet.”
Verleden
Namens de werkgreop Koloniaal verleden – die in overleg met kerken en het Platform Dordtse kerken – werkt aan activiteiten – komt bewustwording gelukkig op gang. ,,We hebben een fijne samenwerking”, aldus Rowan van der Stelt.
Ze is in overleg met de Grote kerk om sporen van het koloniaal verleden passend zichtbaar te maken. De denkrichting over slavernij bij Rowan van der Stelt en Sidney Breidal werd met harmonie neergezet in de kerk: ,,Het witte perspectief domineert tot nu toe. Het zwarte perspectief moet ook de ruimte krijgen.”
Verbindingen maken
Daarom komen er zeker vanaf juniallerlei activiteiten in Dordrecht om slavernij in Dordrecht als onderdeel van de eigen historie bespreekbaar te maken.
Sidney Breidal: Als het verhaal van bewustwording doorgaan, kunnen we verbindingen maken. Laten we vooral kijken wat ons verbindt.”
