Ds. Kees Buist: ,,Met Anton de Kom- en Tulastraat erkent Dordrecht andere kant koloniaal verleden"
DORDRECHT - Minstens elke twintigste Dordtenaar heeft wortels in Suriname of de Antillen. Het zou onze goede stad Dordrecht, als geboorteplaats van Nederlands vrijheid, nog aantrekkelijker maken als zij een straat of plein zou sieren met de naam van Anton de Kom en Tula Rigaud.
Dit pleidooi houdt ds. Kees Buist in een openbare brief. Kees kent als ervaringsdeskundige de veelkleurigheid en internationaal karakter van Dordrecht en Krispijn in het bijzonder. Hij was jarenlang betrokken bij het solidariteitscentrum de Buitenwacht in de voormalige Johanneskerk.
Buist kwam als predikant uit Capelle over en mocht in Dordrecht zich donimee blijven noemen. Na een periode in Den Haag is hij terug in Dordrecht. De predikant gaat daarom soms voor in diensten van kerken, die landelijk behoren tot de Protestantse Kerk Nederland (PKN).
Tula
Buist ondersteunt het pleidooi, als als eerste verscheen in druk in het kerkblad van de PKN in Dordrecht voor de leider van de slavenopstand in 1795 op Curaçao.
Daarnaast wil hij een herinnering aan verzetsman Anton de Kom (1898-1945) ook een plek geven in de openbare ruimte in Dordrecht.
Anton de Komstraat – Dordtse straat voor een verzetsheld
Het zou passend zijn en goed als Dordrecht eindelijk besluit om bij het geven van namen aan openbare ruimtes en straten de andere kant van het koloniaal verleden erkent en dus een naam geeft. Er zijn in ieder geval twee uitstekende kandidaten.
Allereerst Tula Rigaud. Van harte ondersteun ik pleidooien om een Dordtse straat naar hem te vernoemen. Daarnaast zijn er vele anderen uit de koloniën die zich hebben ingezet inzetten voor vrijheid en ook zij verdienen een straat met hun naam in Dordt. Zoals verzetsheld Anton de Kom.
Anton de Kom werd in 1898, 35 jaar na de formele afschaffing van de slavernij geboren. De feitelijke afschaffing vond echtere veel later plaats, omdat de vrijgelaten slaafgemaakten verplicht werden voor 10 of zelfs 15 jaar een arbeidsovereenkomst af te sluiten.
Dit om te voorkomen dat de plantage-eigenaren failliet zouden gaan als de “bevrijde” voormalige slaafgemaakten massaal zouden vertrekken. Bovendien ontvingen de voormalige slavenhouders financiële compensatie – de voormalige slaafgemaakten kregen niets.
Anton de Kom was de eerste die de visie en moed had om vanuit het zwarte perspectief van een kind van Suriname zelf te schrijven. In zijn indrukwekkende boek Wij slaven van Suriname beschrijft hij driehonderd jaar van ongekende wreedheid van Nederlanders tegen Surinamers. De manier waarop hij daarin schrijft over zijn geliefde Suriname, rijk aan schatten maar arm aan menselijkheid, roept herinneringen op aan Multatuli’s beschrijving van het prachtig Rijk van Insulinde in diens Max Havelaar.
Krotten
Anton de Kom schrijft over de krotten vol gaten waar mensen in wonen, kinderen met dikke buikjes en kromme beentjes van ondervoeding, kinderen die spelen in plassen op ongeplaveide en ongerioleerde straten, waar een aasgier het kadaver van een rat wegsleept. En over militairen die huizen, kippen en de mondvoorraad rijst voor het gezin meenemen als mensen geen geld hebben om de belasting te betalen. Over mensen die sterven omdat het ziekenhuis eerst wil uitzoeken of zij wel genoeg geld hebben voor behandeling.
Groot
Hij voor immigratie, Suriname is groot en rijk genoeg. “Maar wij verzetten ons ertegen, dat men van de nood en ellende der Indonesiërs gebruik maakt om hen, onder valse voorspiegelingen, contracten te laten tekenen waardoor loon en arbeidsvoorwaarden in Suriname omlaaggedrukt worden en de oude slavenmentaliteit in stand blijft.”
De Kom begreep hoe dat gevoel van minderwaardigheid in stand werd gehouden door het geschiedenisonderwijs.
Banken
“Wij zwarte kinderen op de achterste banken” schrijft de Kom, moesten weten van de dappere Willem de Zwijger, moesten de jaartallen en namen van de gouverneurs kunnen opdreunen die onze vaders als slaven hadden ingevoerd. Maar de namen van opstandelingen Boni, Baron en Joli Coeur zochten we tevergeefs in onze geschiedenisboekjes.
De Kom geeft de Surinamers zijn helden terug en een geschiedenis om trots op te zijn. En daarmee de ruimte om voor hun eigen belangen op te komen.
De Kom zag al zijn landgenoten, Indianen, Javanen, Hindoestanen, Marrons, Creolen als lotgenoten. Maar ook blanken. In een aangrijpend tafereel beschrijft hij een voorval tijdens zijn gedwongen terugreis naar Nederland aan boord. “Op het dek beneden mij komt een blanke stoker, maar zwarter dan ik door het stof van de vuren en haast zich naar zijn bedompt logies toe. Als hij halfweg de bak is wuift hij naar mij en de kinderen. In het zwart van zijn gezicht lachen het wit van zijn ogen en de blanke rij tanden. Ook dat is overal hetzelfde en overal schoon, de makkerschap der proletariërs en hun liefde tot de vrijheid.”
Vrijheid
Daarom sloot Anton de Kom zich in de Tweede Wereldoorlog aan bij het verzet. Samen met landgenoten van de koloniale onderdrukkers streed hij voor de vrijheid van bezet Nederland. Het zou hem zijn leven kosten.
Minstens elke twintigste Dordtenaar heeft wortels op de Antillen of in Suriname. Het zou onze goede stad Dordrecht, als geboorteplaats van Nederlands vrijheid, nog aantrekkelijker maken als zij ook een straat of plein zou sieren met de naam van Anton de Kom.
Kees Buist
