Pleidooi om koloniale historie van Dordrecht bij slavernij zichtbaar te maken met de TULASTRAAT

06 januari 2023 • 21:24 door Hans Berrevoets

door HANS BERREVOETS

DORDRECHT/WILLEMSTAD - De nationale held van het eiland Curaçao, slavenleider Rigaud Tula, verdient een straatnaam op het eiland van Dordrecht.

Daarmee wordt de gelijkwaardigheid en gerechtigheid waarvoor Tula streed tijdens de slavenopstand van 1795 deel van de historie van Dordrecht.

Zo wordt ook recht gedaan aan de geschiedenis van de oudste stad van Holland waarin een grote Antilliaanse gemeenschap woont van circa drieduizend zielen. Dordrecht wordt hierdoor al tientallen jaren een Antillenstad genoemd in Nederland.

In het Dordtse kerkblad van de Protestantse kerk Nederland (PKN) staat deze week een pleidooi voor de Tulastraat. Deze nieuwe naamgeving past bj de stad van de eerste vrije Statenvergadering. In het museum Hof van Nederland kan nog steeds worden getekend voor vrijheid van geloof en vrijheid van geweten.De Koning deed dat in 2015 als eerste.

Premier

Premier Mark Rutte gaf op 19 december 2022 in zijn slavernij toespraak Tula eerherstel: Voor Dordrecht kan zijn verhaal een voorbeeld zijn voor maatschappelijke bewustwording en om anders te gaan denken over de slavernij.

De tot slaaf gemaakte Tula gebruikte ook Bijbelse argumenten om zijn woorden voor gelijke behandeling en tegen discriminatie kracht bij te zetten tijdens de opstand van 1795.

Koloniaal
Dordrecht heeft als derde suikerstad in de handel een koloniaal verleden. Bij de straatnaamgeving is daar nooit iets mee gedaan.. Veel kennis komt pas de laatste jaren in beeld.

Het historisch documentatie- en kenniscentrum Augustijnenhof deed en doet onderzoek naar de Dordtse betrokkenheid bij de slavernij. Vanaf 1 juli zal er een expositie zijn over het Dordtse slavernijverleden waarvan Augustijnenhof ruimte heeft bijgehuurd aan Hof 15.

Naar de voorvechter voor burgerrechten in Zuid-Afrika, Steve Biko, werd wel een pad genoemd in Sterrenburg 1 tussen de Oudendijk naar de Galileilaan. Hij werd als politiek gevangene in september 1977 mishandeld zodanig dat hij uiteindelijk overleed.

Veelkleuriger

Nederland en Dordrecht kan met het vernoemen van Tula de historie van de stad veelkleuriger maken. In Curaçao is Tula inmiddels alom bekend en een ware held.

Hij kreeg een standbeeld aan de kust van Willemstad en er is een Ruta Tula: een historische route langs alle plekken waar Tula is geweest tijdens zijn slavenopstand.

Ook kwam er een Tula Museum. In 2010 werd hij de nationale held van het eiland en drie jaar later kwam er zelfs een Engelstalige speelfilm over hem uit: Tula: the revolt.

In 2022 was er op 17 augustus - de dag van het uitbreken van de opstand - nam voor de eerste keer een delegatie van de Tweede Kamer deel aan de nationale Tula- en slavenopstand herdenking op Curacao.

PS PKN kerkblad

Een PS van Hans Berrevoets in het kerkblad van de PKN-gemeentes op het eiland van Dordrecht.

De rode lijn is: Op weg naar de herdenking van de afschaffing van de slavernij (op 1 juli 2023) is het tijd voor de TULASTRAAT. in Dordrecht. Een gesprek hierover helpt om de historie niet alleen door een witte lens te bekijken, maar juist via veelkleurige lens.....

* Hubert Fermina (D66): De eerste Dordtse Antilliaanse wethouder (1990) en het eerste Antilliaans kamerlid in 1994: De foto bij de toren van de Grote kerk past bij zijn levensovertuiging. Hubert begon als priester op Curacao (foto beeldbank).

Tijd voor de TULA straat in Dordt

(door Hans Berrevoets)

Het eiland van Dordrecht deelt veel historie met het eiland Curaçao. Juist in het herdenkingsjaar 2023 – met op 1 juli extra aandacht voor de afschaffing van de slavernij – is het tijd om een betekenis volle stap vooruit te zetten:

Tijd voor de TULA-straat in Dordt. Tula Rigaud, een Afro Curaçaoënaar, was leider van de grote slaven opstand vanaf 17 augustus 1795.

Hij werd een maand later beestachtig vermoord door de Blanke machthebbers. Zijn actie bleek een eerste stap te zijn voor de emancipatie van de zwarte bevolking. Premier Mark Rutte omschreef op 19 december zijn belangrijke historische rol als een aansporing voor bewustwording en om tot anders denken te komen.Voor opstand - om te komen tot gelijkwaardige verhoudingen tussen mensen ongeacht kleur of afkomst – bleken Bijbelse argumenten een rol te spelen.

19 juli

Dordrecht heeft gelet op een betekenis van de eerste vrije Statenvergadering van 19 juli 1572, alles met gelijkwaardigheid.In het museum Hof van Nederland kunnen we – net als de Koning in 2015 als eerste deed – tekenen voor vrijheid van geloof en vrijheid van geweten.In verhalen komen de twee eilanden bij elkaar in de buurt. In onze stad wonen ongeveer drieduizend inwoners afkomstig van de Antillen, waarbij vooral Curaçao het geboorteland is Antilliaanse Dordtenaren.

De (familie) banden zijn levend, zo merkte ik daar. Verschillende mensen hadden er een periode gewoond gewerkt of een opleiding bij het Da Vinci College gehad.Verslavingszorg de Hoop GGZ had in Dordrecht naar verhouding veel Antillianen als cliënt. Het centrum was een kwart eeuw geleden ook actief op Curaçao.Een centrum heeft nu een lokale staf. Ik ontdekte tijdens een bezoek een Dordtse bijbel: Een geschenk van directeur van De Hoop Teun Stortenbeker.

Vrijgemaakt

Ook kerkelijk zijn er banden. De Gereformeerde kerk vrijgemaakt uit Dordrecht steunde een kwart eeuw de zuster kerk in Willemstad en ouderling Leo van Vugt vloog meerdere keren per jaar naar de West om mee te denken.

Schrijfster Miep Diekmann, die wordt herinnerd met een ANWB-info bordje aan de Singel 226, schreef ook veel over het eiland in de west.Curacao liet het Dordtse Kamerlid Wijnie Jabaaij ook niet los. Ex-priester Hubert Fermina werd een periode Dordtenaar en zo in 1990 de eerste zwarte wethouder.

Don Martina

Wijnie regelde een werkbezoek aan Dordrecht van Don Martina, de premier van de Antillen. Toen een zoon van de premier in Dordrecht ging studeren, hielp zij hem met huisvesting. Hij vond niet zelf een kamer. Het kamerlid stelde die discriminatie aan de kaak. Dagblad De Dordtenaar bracht het groot. Lezers zeiden op straat tegen de journalist: ,,waar maak je je druk om”De hoofdredacteur Gerard J.J. Bergers, vond het een grote zaak, die groot gebracht moest worden.

Tweemaal premier van de Antillen: Don Martina (Bron: Nationaal Archief - public domain). Zijn zoon woonde tijdens zijn studie in Dordrecht dankzij kamerlid Wijnie Jabaaij kwam de toenmalige premier van de Antillianen vaker naar Dordrecht ook voor een werkbezoek.

Suhandi

Journalist Bergers van De Dordtenaar voelde de discriminatie aan, want hij had in de jaren zestig van de vorige eeuw op Curaçao gewerkt.

Dordtenaar en Radiopionier Hans Oosterhuis / Suhandi, was daar op het eiland de grondlegger van de tropische zender Radio Korsou 94.5 FM. Dordrecht bleef hij als moederstad koesteren. Met zijn zender verbond hij soms de twee werelden.

Hogeweg

Koos Hogeweg maakte in 1978 een quiz nogelijk tussen kinderen van zijn dr. H. Colijnschool met de kinderen van de Marnixschool in Willemstad. Daar was hij ook het hoofd geweest.

Een bezoek aan het slavernijmuseum – waar Tula op de plantage slaaf was – maakte diepe indruk.

De inrichting van het landhuis Kenepa (Knip) accentueert het Afrikaans/Curaçaose erfgoed. Op een echt tropische dag kreeg mijn reisgenote voor de deur een hongerklop. Een medewerkster deelde gelijk haar brood. Het versterkte een ontmoeting met open handen en open harten. Dordrecht heeft in 2023 de kans om nieuwe gelijkwaardige verbindingen zichtbaar te maken tussen de eilanden die al historie delen...

Het is dan 150 jaar geleden dat Nederland een eind maakte aan de slavernij. In 1863 werd de slavernij formeel afgeschaft, maar in 1873 stopte het ook in de praktijk.

Het is tijd voor de Tulastraat in Dordrecht.I

* PvdA-kamerlid Wijnie Jabaaij (1939-1995) had warm hart voor de Antillen. Zij was op de eilanden geliefd. Wijnie zorgde voor een werkbezoek aan Dordt van de premier van de Antillen, Don Martina. Zijn zoon kreeg bij Wijnie een kamer toen hij elders in de stad werd geweigerd. Zij kaartte dat via Vrij Nederland (VN) en dagblad de Dordtenaar toen aan als discriminatieen racisme. Het bureau dat Martina jr. weigerde ging een periode later failliet na een lange vakantie van de eigenaren Down Under.

* Teun Stortenbeker begon vanuit Dordrecht (De Hoop) in de jaren negentig van de vorige eeuw met verslavingszorg op het eiland in de West. Een Dordtse bijbel in een centrum herinnert nog aan zijn betrokkenheid bij de verslavingszorg. Zijn naam geniet daar nog bekendheid. Teun werd actief op het eiland, want in De Hoop GGZ Dordrecht kwamen naar verhouding veel mensen afkicken uit de Antillen. (foto beeldbank)

* Jac (Koos) Hogeweg was hoofd van dr. H. Colijnschool in Dordt en ook op de Marnixschool in Willemstad, Koos was een bekende Dordtenaar, ook 20 jaar als CDA-raadslid. Hij was de initiatiefnemer in 1975 tot de Hoop GGZ en vervulde lange tijd een prominente rol in het bestuur van de Hoop. Zijn Marnixschool op Willemstad was genoemd naar de voorzitter van de eerste vrije statenvergadering in Dordrecht. Marnix was de afgevaardigde namens prins Willem van Oranje naar de vergadering, die op 19 juli 1572 in Dordrecht begon op de plek waar nu het museum Hof van Nederland te vinden is.