KIJK in de wijk: Tweede Tol

20 oktober 2022 • 11:30 door Ferry Visser

DORDRECHT - Na mijn belevenissen in de buurtschappen Willemsdorp en Wieldrecht besluit ik om na mijn nieuwe boosterprik meteen naar de laatste ‘buurt van Dordt’ te gaan. Buurtschap ‘Tweede Tol’ ligt er - met een beetje fantasie - tussenin.

Tweede Tol
Voor de mensen die in de Callandstraat hun boosterprik gaan halen is een ritje naar de Tweede Tol een makkie. Je rijdt langs het industrieterrein Dordtse Kil 1 en bij de laatste verkeerslichten sla je rechtsaf de Rijksstraatweg op.
Op dit moment heeft het buurtschap zo’n 350 inwoners.

Net als Willemsdorp is de Tweede Tol eigenlijk een langgerekte straat. Het buurtschap bestaat uit twee delen. In het eerste deel staan aan de rechterkant een aantal grote en kleine huizen en aan de linkerkant is er letterlijk en figuurlijk bedrijvigheid tot aan het viaduct van de Kiltunnel.
Tussen de oudere - vooral verbouwde - huizen valt alleen een wit huis op, maar iets verderop, en bijna bij het viaduct, eist een tuin mijn aandacht.

De tekst gaat onder de foto verder

De bewoners hebben er een compleet feest van gemaakt door alle bomen in een bepaalde vorm te snoeien/knippen. Ik stap af en bel aan om te vragen of ik de tuin wat beter in beeld mag brengen. “Geen enkel punt”, zegt de eigenaar en ik waan me na een paar tellen in een soort vogelreservaat zonder vogels, maar wel met prachtige ‘geschoren’ bomen. Er is overigens nog meer te beleven. De tuin is vele maten groter dan gedacht. Er ligt zelfs een bruggetje naar ‘elders’. De grote schuur is landelijk versierd en heeft een prachtige deur. Maar het meest opvallend vond ik toch het naambordje van een bepaalde straat in Dordrecht, namelijk: ‘Dolhuisstraat’.  

Foto is bewerkt

“Eerlijk aangeschaft hoor! Een vriend had het ding ergens kunnen kopen, deed er niets meer mee en omdat hij wist dat ik er ook vroeger kwam, heeft hij mij dat bord gegeven.”
Leuk verhaal, want ook ik bezocht vroeger regelmatig ‘Het Dolhuis’ in de Dolhuisstraat.
Naast het huis staat ook nog een soort van ‘snoephuisje’ zonder snoep. Ik weet echt niet hoe ik het anders moet noemen. Zo apart!  

Ondanks deze landelijkheid voelen de meeste bewoners zich ‘bedreigd’ door industriegebied Dordtse Kil 2. Het industrieterrein rukt steeds verder op.

Na het viaduct begint al snel aan weerskanten van de weg de blokken rijtjeshuizen van nieuwbouw ‘De Groene Tol’.  

​

Het eerste huizen aan de rechterkant van de nieuwbouw kennen we inmiddels (en jammer genoeg voor de bewoners) van de berichten uit de media. De bewoners kijken uit op de veel besproken uitzicht nemende achterwand van een bedrijf dat achter de huizen staat.
Een kijkje in de brandpoort achter de huizen laat zien dat er ‘iemand’ toch iets wil doen aan de afschuwelijke hoge wand. Er hangen een aantal vogelhuisjes tussen de klimplanten. Toch blijft het (voorlopig???) een triest gezicht. 

Iets verderop en tegenover de twee-onder-een-kap woningen zie ik aan de linkerkant van de weg een opvallend zwart-wit gebouw. Op het hek staat ‘Studio 76’. Er komt een meneer met een schilderij naar buiten en zegt tegen me dat het niet verboden is om eens binnen te gaan kijken. Ik pak mijn stoute schoenen uit m’n zijtas en open de deur.  Ik word niet opgemerkt, iedereen is geconcentreerd bezig.

​

Bij Studio 76 kun je namelijk leren tekenen en schilderen. Meer zeg ik niet, want ik heb de leidinggevende beloofd om binnenkort een officieel bezoek te brengen, want ........
Tekenen was vroeger echt een passie van me. Ik leefde me op het schoolbord altijd uit als de sint, de kerstman en de paashaas langskwam. De tekening werd extra mooi door de contouren met houtskool te benadrukken. In groep acht moesten ze het vaak doen met verschillende bordtekeningen over de Klassieke Griekse wereld waarover ik iedere vrijdagmiddag mocht vertellen.

De nieuwbouw houdt op en aan de rechterkant zie ik een bekend bouwwerk.  

Het is de Lydiakerk. De kerk wordt al heel lang niet meer voor een dienst gebruikt en 'functioneert' nu als 'opslagdepot. Het Lydia-pijporgeltje is - na restauratie - verhuisd naar de Grote Kerk. 

Aan dit stukje van de straatweg staan links en rechts voornamelijk verbouwde huizen. In mijn herinnering moest er ook ergens een schooltje en een politiepost hebben gestaan.
Ik belde ergens aan en de bewoonster hielp me meteen en dat was niet al te moeilijk. De voormalige politiepost stond twee huizen verder (linkerkant) en het schooltje (rechterkant) was ik al voorbij gereden en lag iets verder naar achteren. 

​

Als oud-onderwijzer wilde ik toch eerst naar het schooltje. Het voormalige evangelisatiegebouw werd vanaf 1 mei 1923 een christelijke lagere school. In juli 2003 (was inmiddels een dependance van de Beatrixschool) en na 80 jaar onderwijs, kwam er een einde aan het ‘schooltijdperk’ aan de Tweede Tol.
Op dit moment is de school een woonhuis en aan de straatkant staat nog steeds het huis van de ‘hoofdmeester‘.
Mijn missie ging verder en naar de ‘politiepost’. Maar eerst …….

Nostalgie
(Houdt voor de zekerheid een zakdoek bij de hand. Het is namelijk best mogelijk dat u òf emotioneel wordt òf heel hard moet lachen.)

Zo'n 55 jaar geleden was het de tijd van de Puch en Thomos brommers. Ze hadden een opvallend hoog stuur en je moest schakelen en ze waren duur. Ik had voor 60 gulden ook zo’n soort brommer nagemaakt. Het was een Berrini en een automaat. Alleen het zadel en de bagagedrager leken op zo’n Puch.
Het hoge stuur kwam van een oude fiets. Ik demonteerde het stuur van de brommer en monteerde het fietsstuur op de brommer. Toen de draden, schakelaars en handvatten overgezet waren was mijn ‘Puch’ klaar voor gebruik. ‘Schakelen’ deed ik door af en toe de brommer al rijdend in z’n vrij te zetten, gaf dan kort gas zodat het net leek of je schakelde. 

Met mijn opgepimpte Berrini reed ik op mijn verjaardag vanuit het Brabantse Oorschot (na het zomerkamp van de padvinderij) naar Dordrecht. Je kon toen als (brom)fietser de Moerdijkbrug aan twee kanten over en al vrij snel kreeg je een viaduct onder de Rijksweg door en kwam je op de Rijksstraatweg.
Net voor het bewuste viaduct kreeg ik twee dingen te verwerken. Ten eerste liep er een prachtig paard richting tunneltje en omdat ik zo nodig naar het paard moest kijken (of was het nu de berijdster?) zag ik de stoeprand in het tunneltje niet en schijn ik over de kop te zijn geslagen. De landing verdiende geen schoonheidsprijs  - en dat zou overigens ook zo blijven - want ik bloedde behoorlijk uit mijn kin. Een ‘toeschouwer’ belde mijn ouders en de politie. De politieagent was vrij snel ter plekke en verbond me zo goed mogelijk. Mijn brommer bleek in een tweedelig bouwpakket te zijn veranderd. De voorvork met het hoge stuur was van de achterkant gescheiden. Tot nu toe weet ik nog steeds niet wie de zooi heeft afgevoerd. Zelf werd ik afgevoerd naar de politiepost aan de Rijksstraatweg waar mijn vader me kwam afhalen en mij weer afvoerde naar het Gemeenteziekenhuis aan de Bankastraat. De Tetanusspuit ging in mijn  achterwerk en daarna werd mijn kin onthuld.
Lang verhaal kort: zestien hechtingen verder mocht ik naar huis en met de mededeling dat een baard me mogelijk wel zou staan.
Natuurlijk had het ook heel anders kunnen aflopen, maar sinds die tijd kijk ik toch minder naar paarden …..  

Ik kom aan bij het aangewezen huis dat vroeger dienst deed als politiepost. Toch herken ik het gebouwtje niet echt. Ik bel aan en vertel de bewoner mijn hele verhaal (zie ‘Nostalgie’). Omdat mijn verhaal uit 1968 stamde, vertelde hij dat dit niet de politiepost was waar ik ben geholpen. Bij Willemsdorp was vroeger inderdaad een politiepost. Het huis waar ik me nu bevond werd veel later gebouwd als nieuwe politiepost voor dit gebied. Jaren geleden werd de post als woonhuis te koop gezet. Ik moest van de bewoner beslist even naar binnen, want hij was (terecht) trots op zijn huidige - zelf verbouwde - woning.
Zo maakte hij o.a. van de cellen een prachtige badkamer en een slaapkamer. Het mini-keukentje werd uitgebreid tot een keuken. Detail: Je ziet nog vaag het doorgeefluik als de gevangene ‘roomervice’ kreeg. De woonkamer was sfeervol en was bovendien functioneel ingericht voor thuiswerk. 
Ik had mijn ogen genoeg uitgekeken en bedankte de bewoner voor zijn gastvrijheid. Bovendien beloofde ik hem ergens mee te helpen. (zie onderaan) 

Ik vervolg mijn fietstocht tot aan de kruising met de Wieldrechtse Zeedijk. Links en rechts van de weg - en op afstand van elkaar - grote en kleine huizen. Bijna aan het eind en aan de linkerkant van dit stukje Rijksstraatweg bevindt zich een groot bedrijf voor auto’s en auto-onderdelen.

​

Daarna gaat de weg omhoog en eindigt min of meer de Tweede Tol. Bovenaan de hobbel, en aan de kruising van de Wieldrechtse Zeedijk, staan een drietal opvallende witte huizen. (zie de 2 fotootjes onderaan de kopfoto)

Ging je vroeger rechtsaf dan kwam je bij het grote ‘ woonwagenkamp’. Nu leidt de weg naar het industriegebied Dordtse Kil 3 en naar het prachtige fietspad langs de rivier.
Ga je naar links dan staan er links en rechts nog wat huizen. Links - voor het viaduct van de A16 - bevindt zich de volkstuinvereniging ‘Klein Grondbezit’.

Vervolg je de Rijksstraatweg, dan kom je o.a. bij het nieuwste industriegebied Dordtse Kil 4 en na het iets verder gelegen zonnepark krijg je het al eerder genoemde buurtschap Willemsdorp.

Ik kan mij voorstellen dat de huidige bewoners van Tweede Tol zich zorgen maken over ‘hun groene gebied’. De industrie rukt verder op en dat betekent toch dat men steeds meer last krijgt van o.a. minder fraai uitzicht, zwaarder verkeer, lawaai en mogelijk stank.
Ik vermoed dat veel 'Tweedetollers' wel een beetje jaloers zijn op de bewoners van de twee andere buurtschappen.

NB. De bewoner van het voormalige politiebureau zou het leuk vinden als hij wat foto’s zou kunnen krijgen van de tijd dat zijn huis nog een politiepost was. U kunt de foto’s doorsturen via onderstaand link.
Klik hier.

Foto's: Ferry Visser