Weer lekker in je vel met Sociaal Recept
DORDRECHT - Als je lichamelijke of geestelijke klachten hebt, ga je naar de huisarts. Echter, soms schuilt achter die klacht een sociaal-maatschappelijk probleem als armoede of eenzaamheid. De stress die dit veroorzaakt uit zich veelal in lichamelijk beleefde klachten. Voor jezelf, als voor de huisarts lastig te lokaliseren, want dit soort problemen horen meer thuis in het sociaal domein. Sociaal Recept in Dordrecht biedt de oplossing: bij een vermoeden van dit soort problemen koppelt de huisarts patiënten aan een sociaal makelaar. Die gaat samen met de patiënt op zoek naar de juiste zorgvraag en een passend welzijnsaanbod, waardoor deze weer lekker in zijn vel komt te zitten.
Sociaal Recept duurt een jaar, met kans op een verlenging van twee jaar, wordt gefinancierd door de gemeente Dordrecht, is een samenwerkingsverband van Drechtdokters en Buurtwerk Dordrecht en onderzoekt hoe de relatie zorg en sociaal domein het beste vorm krijgt. Ariadne Pors, teamleider bij Buurtwerk Dordrecht en projectleider Sociaal Recept: “Inmiddels hebben de sociaal makelaars van Buurtwerk Dordrecht via Sociaal Recept al tientallen verzoeken van huisartsen behandeld om hun patiënten te matchen aan ons geschikt welzijnsaanbod.”
Sociale kaart op twee benen
Voor doorvragen over met name welzijnszaken heeft de huisarts vanwege de werkdruk beperkte tijd: somberheid kan leiden tot het voorschrijven van antidepressiva; die kunnen de somberheid echter soms versterken. De sociaal makelaar heeft die tijd wel. Als dan blijkt dat die somberheid te wijten is aan financiële problemen, kan die persoon gekoppeld worden aan het Financieel Hulphuis, een zogenaamde nuldelijns-voorziening. Ariadne: “De welzijnssector is een totaal andere tak van sport dan de gezondheidszorg. Huisartsen hebben vaak niet de expertise van het sociaal domein of hebben te weinig kennis van de sociale kaart. Onze sociaal makelaars daarentegen zijn de sociale kaart op twee benen.”
Draaiende radertjes
De sociaal makelaar werkt preventief en heeft een signalerende functie. Bijvoorbeeld bij beginnende dementie. Of bij beginnende schulden. Die kan de client koppelen aan de dementieconsulent of het sociaal wijkteam (professionals bij multiproblematiek) en zelf vinger aan de pols houden bij wachttijden van bovenstaande professionals. Maar de sociaal makelaar kan ook verbindingen leggen tussen wijkbewoners. Sociaal makelaar Jessica van de Waal kent veel kwetsbare mensen in haar wijk Staart. Jessica: “Zodra ik een melding binnen krijg, beginnen de radertjes te draaien. Zoals laatst, bij een depressieve jongeman. Zat zonder baan, zijn relatie net beëindigd. Ik heb hem gekoppeld aan een wijkbewoner die in armoede leeft. Hun emotionele bagage is hun gemeenschappelijke deler. Als gelijkgestemden kunnen ze iets voor elkaar betekenen. En wij worden blij van die gelijkwaardigheid en wederkerigheid”, aldus Jessica.
Out of the box-denken
In Dordrecht zijn zes sociaal makelaars actief met het Sociaal Recept. De samenwerkende huisartsen van Drechtdokters werken hiervoor met cBoards, het digitale multidisciplinaire patiëntendossier van Drechtdokters. Met één druk op de knop wordt de patiënt verwezen naar de sociaal makelaar: het resultaat wordt later teruggekoppeld. Ariadne: “De uitvoering van Sociaal Recept slaat precies aan bij het gedachtengoed van de sociaal makelaars. Die zijn authentiek, niet gestuurd via protocollen en kunnen zonder kaders out of the box denken.
Jessica: “Dat kan soms zo simpel. We kennen een nachtbraker in een rolstoel. Die wordt echter al om 22.00 uur door de thuiszorg naar bed gebracht. Hij voelt zich zo net een klein kind. Nu zoeken we in ons netwerk ook een nachtbraker die hem laat naar bed brengt en ook nog gezellig een filmpje met hem kijkt. Zou toch geweldig zijn als dit lukt.”
Positieve gezondheid
Jessica refereert aan een casus die vers in haar geheugen gegrift staat. Jessica: “De praktijkondersteuner tipte me over een echtpaar. De man zocht iemand die met hem wilde wandelen. Op huisbezoek merkte ik dat er veel spanning was tussen het echtpaar. Hij had longkanker én COPD. In vertrouwen vertelde hij me dat zijn vrouw niet met hem wilde wandelen, omdat hij dacht dat ze zich schaamde voor de rolstoel. Maar toen ik zijn vrouw in de tuin sprak, bleek dat ze op instorten stond. Ze was zijn mantelzorger, maar had een plekje op haar borsten en vreesde voor kanker. “Als ik wegval, hoe moet het dan met hem?” riep ze overstuur. Ik heb gelukkig uit de lucht kunnen halen dat zij zich voor hem schaamde en zij gaf toe dat ze zichzelf wegcijferde. Via de mantelzorgconsulent regelden we een vrijwilliger die met meneer ging wandelen, zodat mevrouw even kon uitblazen. En ze ging naar de dokter. Gelukkig had ze geen kanker. Ik vond het vertederend dat ze elkaar, ondanks het misverstand, weer vonden.” Of het geval waarbij de man bij de huisarts aangaf dat zijn vrouw eenzaam was. Ze had een beperking en kon de deur niet uit. Ariadne: “Tijdens het gesprek bleek dat ze niet eenzaam was, maar dat ze juist van betekenis wilde zijn door anderen, bij haar thuis, te helpen met begrijpend lezen. Door hen te helpen, voelde zij zich ook belangrijk en verdween de beperking naar de achtergrond. Uiteindelijk draait het in de basis om positieve gezondheid, dat je ondanks je beperkingen of je ziekte, toch je ding kunt blijven doen en zelf de regie houdt.”
Sociaal alternatief tegen hoge ziektekosten
Ten langen leste kan Sociaal Recept een kostenbesparing zijn voor de gemeente en de zorgverzekeraar. Ariadne: “Als cliënten bijvoorbeeld samen met wijkbewoners bewegingen doen in het park, ondertussen van de bloemetjes genieten, langer mobiel blijven en werken aan hun positieve gezondheid, scheelt dat de gang naar de fysiotherapie of revalidatiecentrum. Sociaal Recept is op een sociale manier een alternatief tegen hoge ziektekosten, of stelt zelfs kosten uit. We registreren de tijd die de sociaal makelaars in het project steken. En stellen die tegenover de tijd ( -en het geld), als het project was uitgevoerd door de reguliere gezondheidszorg. Hiermee laten we zien dat project kostenbesparend werkt en kunnen we voortgang waarborgen..” Jessica: “Klopt, maar laten we vooral het belangrijkste niet vergeten: dat mensen met psychosociale klachten via het Sociale Recept een welzijnsaanbod kregen, waardoor ze weer meer zin in hun leven kregen.”
Tekst: Hans Peters. Fotografie: archief Buurtwerk Dordrecht.
