Unie van Dordrecht van 1575 kan vervolg zijn op aandacht voor geboorte van Nederland 1572-2022
DORDRECHT - Het programma tussen veertig Nederlandse gemeentes dit jaar rond de geboorte van Nederland (1572-2022) lijkt het pad te effenen voor nog een belangrijke herdenking: De Unie van Dordrecht van 4 juni 1575.
Onder aan dit artikel staat een UP DATE met kanttekeniingen van Herman A. van Duinen, die vaak publiceert over die tijd.
In het nieuws is nu immers dat de havenstad Vlissingen de Zeeuwse rol bij de opstand in 1572 uit de vergetelheid.haalt. De bevolking koos op 6 april 1572 voor de zijde van de Prins van Oranje.
Met Veere en Ziekrikzee legde de stad mede de basis voor een belangrijke bijeenkomst in de oudste stad van Holland.
Unie
In 1575 werd de Unie van Dordrecht gesloten, waarin de Staten van Holland en Zeeland officieel verklaarden samen te werken tijdens de Opstand. Ook dat gebeurde in Het Hof, waar nu het Museum Hof van Nederland te vinden is, maar even gesloten tot begin juli is voor een interne herschikking van de collectie.
In het nationaal archief is een document te vinden over de Unie van Dordrecht met als datum 4 juni 1575.In het verleden wezen medewerkers van het archief van Dordrecht meermalen op de betekenis van de Unie van Dordrecht. tijdens de tachtig jarige opstand.
Fruin
De Unie van Dordrecht werd onder andere door de negentiende eeuwse historicus Robert Fruin gezien als de grondslag van de verenigde Nederlanden. Fruin is aangemerkt als de eerste geleerde die de geschiedenis als wetenschap beoefende.
In de geschiedenisboeken is de Unie van Utrecht, gesloten op 23 januari 1579, bekender geworden..
Dit was een uitbreiding van de Unie van Dordrecht met de gewesten Gelderland, Utrecht en Groningen. Later kwamen daar de andere provincies bij.
Men zwoer de Spaanse koning formeel af met het Plakkaat van Verlatinge , dat is gedateerd op 26 juli 1581.
Vlissingen
De Zeeuwse kant van het verhaal wordt in die provincie steeds actueler, dus daarmee ook de opmaat naar de Unie van Dordrecht In Zeeland.
In het nieuws is dat Vlissingen voortaan groots wil vieren dat het zich in april 1572 als eerste stad zelf bevrijdde van de Spaanse bezetter. De stad vindt dat die eigen opstand in de vergetelheid geraakt.
De gemeente Vlissingen heeft voor de komende herdenking als onderdeel van de geboorte van Nederland geld uit getrokken. Alom is bekend dat op 1 april 1572 Brielle historie schreef omdat de watergeuzen de Spaanjaarden de stad uit joegenn.
Het Zeeuws archief wijst erop dat de inwoners van Vlissingen de eersten waren die hun stad Spaanse bezetters vrij maakten op 6 april 1572.
Keerpunt
De gemeente Vlissingen zegt daarover nu: ,,Het was een keerpunt in de Tachtigjarige Oorlog en het begin van de ‘geboorte van Nederland’. Een bijzonder moment waar we heel trots op mogen zijn. Het is daarom jammer dat het in de vergetelheid is geraakt."
Vlissingen doet daarom mee aan het samenwerkingsverband de geboorte van Nederland. Ook Veere werkt mee aan de geboorte van Nederland, maar Middelburg bleef langer in Spaanse handen.
Schouwen-Duiveland (Zierikzee) neemt ook een belangrijke plek in het verhaal in.
In Zeeland groeide het verzet en de opstand zodat uiteindelijk op 4 juni 1575 een samenwerking werd gesloten door de eigen Staten met de Staten van Holland in Dordrecht.
Drees
Op 17 juli 1954 sprak minister-president Willem Drees in de Grote kerk van Dordrecht nog over de geboorte van Nederland, twee dagen voor de eerste vrije statenvergadering van 19 juli 1572. Hij noemde na de eerste vrije statenvergadering het nauwer samengaan van Zeeland en Holland via de Unie van Dordrecht in juni 1575.
Reactie op vorig artikel: De Unie van Dordrecht en Delft
Dordtenaar Herman A. van Duinen publiceert vaak over de historie over de middeleeuwen en tot daarna 1600. Hij wil graag kanttekeningen plaatsen bij het belang van de Unie van Dordrecht van 4 juni 1575.
Hij schrijft:
Eind 1572 waren grote delen van de Noordelijke Nederlanden in handen van Oranje. In het Zuiden werden door Alva strafexpedities gestuurd naar steden die op de hand van de Prins waren.
Begin oktober werd Mechelen uitgemoord. De andere Brabantse steden die voor Willem van Oranje hadden gekozen, gaven zich zonder strijd over, hopend op genade van Alva. De opmars naar het Noorden was onstuitbaar.
Zijn zoon Don Frederik richtte een slachting aan onder de bevolking van Zutphen en Naarden.
Veel steden in Gelderland, Drenthe, Friesland en Groningen zetten hun poorten open voor het leger van Don Frederik.
Door de gemeenschappelijke strijd van Holland en Zeeland tegen Spanje ontstond er meer toenadering tussen de beide zeeprovincies, al was er veel onderlinge na-ijver te overwinnen, vooral van Zeeland, dat door het zoveel machtiger Holland vreesde overvleugeld te worden.
4 juni 1575 kwam in Dordrecht een verbond tot stand tussen Holland en Zeeland (de Unie van Dordrecht). Dit verbond had slechts een tijdelijk karakter; een vaste unie tussen de beide gewesten was tot nu toe steeds tegengehouden, vooral door de tegenstand van enkele Zeeuwse steden. Nog in het begin van 1576 weigerden de steden van Walcheren te
willen commen in eenich verbont ofte Societeit met die van Hollant.
De magistraat van Zierikzee, die liever de centrale regering in Brussel dan Oranje steunde, was in het geheel niet te vinden voor een band met het opstandige Holland.
Aangezien de opstand in Zeeland steeds meer bedreigd werd, zagen de Zeeuwse steden toch de nood- zakelijkheid in van een nauw verbond met Holland. Volgens het ‘Tractaat van de Nadere Unie tussen Holland en Zeeland’, gesloten op 25 april 1576 tijdens de Unie van Delft, wist Willem van Oranje zijn doel te bereiken en de unie tussen Holland en Zeeland uiteindelijk tot stand te brengen.
