Verzetsstrijdster Lenie Dicke krijgt in 2022 rond honderdste geboortedag extra aandacht om vrouwen in het verzet her te ontdekken
DORDRECHT - Lenie Dicke (1922-2000) staat in Dordrecht symbool voor de vrouw in het verzet. Er leeft het idee om daarbij in elk geval stil te staan rond 9 februari 2022. Dan is het een eeuw geleden dat Lenie werd geboren. Ze werd begraven in een familiegraf op de Essenhof.
In de geschiedenis van Dordrecht 1940-1945 wordt zij vooral genoemd door de bevrijding van haar uit de gevangenis aan de Doelstraat op 9 januari 1945.
Dat was voor het gewapend verzet een grote actie, die nog is verbeeld in een tekening van de hand van Jaap Beckman die in het museum 40-45 hangt. Jaap heeft de bevrijding in stripvorm getekend.
Soms vergelijken mensen de bevrijding van haar uit Duitse handen met de actie bij de gevangenis van Leeuwarden. Die gevangenis bestaat nog met allerlei nieuwe activiteiten. De gevangenis nabij de rechtbank in Dordrecht is gesloopt.
Nieuwe
De nieuwe initiatief werkgroep dochters en zonen van Dordrecht in oprichting is aan het nadenken over mogelijkheden om Lenie Dicke aandacht te geven, zo laat woordvoerster Jacqueline van den Bergh weten. Ze heeft met Bart van Aanholt, Kitty Kruger en Hans Berrevoets het initiatief genomen tot de groep van aanjagers, die graag verbindingen zoekt en samenwerkt.
Woordvoerster Van den Bergh: ,,De familie van Lenie heeft positief gereageerd op het idee om volgend jaar te kijken wat we kunnen doen. Door de beperkingen in corona tijd is het nog niet mogelijk om fysiek bij elkaar te komen."
Vrouw
Historische onderzoeken laten steeds meer zien, dat de rol van de vrouw in het verzet niet die plek heeft gekregen, die past. Ook elders in Nederland wordt dat steeds meer duidelijk. Het museum in Aalten in de Achterhoek besteedde er enkele jaren geleden een speciale expositie aan.
Vaak werd iemand, zoals Lenie, in Dordrecht koerierster genoemd als dekmantel voor het geheime werk.
Dat zij daarbij betrokken raakte, was niet vreemd in de familie Dicke. Het jaarboek Dicke in Dordt van de vereniging Oud-Dordrecht, dat enkele jaren geleden uitkwam, geeft daar ook duiding aan.
Door het verhaal van Lenie - die trouwde met kunstenaar Philip Kouwen (1922-2002) - een passende plek te geven, met ook allerlei activiteiten, kunnen in 2022 ook andere vrouwen herontdekt worden op weg naar de jaarlijkse herdenkingen in mei 2022, zo hoopt de initiatiefgroep.
Tante Riek
Ook vanuit het land waren er vrouwen, zoals de verzetsvrouw tante Riek uit Winterswijk die als grondlegster van de grootste onderduikorganisatie in de oorlog voor verbindingen zorgde met verzetsactiviteiten in Dordrecht.
De predikant van de Grote Kerk, Paul Wansink, weet hoe het verhaal van tante Riek de mensen in Winterswijk en daarbuiten nog steeds raakt. Hij stond daar als predikant.
Tante Riek - die in het echt Heleen Kuipers-Rietberg (1893-1944) heette - stuurde ds. Frits de Zwerver die ook ouderling van Dordt werd genoemd op pad, zo bleek in de NOS uitzending op 4 mei voordat de dodenherdenking op de Dam begon.
De Zwerver
Volgens onderzoek is De Zwerver twee keer in Dordrecht geweest, waaronder minstens een keer in een niet vooraf aangekondigde kerkdienst in de Wilhelminakerk. Onderzoeker Peter Dillingh wist dat eerder te achterhalen.
De opdracht was om adressen te zoeken om mensen te laten onderduiken. Uit de Wilhelminakerk zette zich Sytse Roelof Beinema daarvoor in, totdat hij in april 1944 door de politieke politie werd opgepakt. Uiteindelijk werd hij vermoord in Vugt. De Beinemastraat herinnert nog aan de bijzondere betekenis van Beinema.
De familie Dicke was ook betrokken bij de gereformeerde Wilhelminakerk. De vader van Lenie was er veertig organist en in de stad vooral bekend als ARP-wethouder.
Gevaar
Lenie kwam echt in gevaar toen zij werd opgepakt in januari 1945. Ze moest worden bevrijd uit de gevangenis aan de Doelstraat, want zij wist te veel en dan zouden veel mensen in Dordrecht gevaar kunnen lopen als de bezetters haar gingen verhoren op harde manieren. .
Het werd op tijd een spectaculaire bevrijding van haar uit de gevangenis en dat gebeurde onder leiding van commandant Michiel Beekman. Deze leider van het gewapende verzet kwam na de oorlog om bij het onschadelijk maken van munitie.
Direct na de bevrijding van Lenie in januari 1945 werd uit wraak het huis van de familie Dicke op de kop van de Prinsenstraat in brand gestoken door de bezetters. De brandweer moest werkloos toekijken.
Bavinckschool
Onlangs werd het verhaal van Lenie op een eigentijdse wijze nog op de planken gebracht in Kunstmin door leerlingen van de Bavinckschool. In de berichten daarover werd niet gemeld dat Lenie ook leerlinge was geweest voor de tweede wereldoorlog van deze gereformeerde Bavinckschool.
Dat was ook zo met verzetsman en geheim agent Aart Alblas (1918-1944), die in de voorstelling werd genoemd. Later gingen zij naar de christelijke HBS, die nu Insula college heet en aan het Halmaheiraplein is te vinden. Ook daar studeerde Aart Alblas.
Prinsenstraat
Lenie en Aart woonden ook bij elkaar in de buurt aan de Prinsenstraat en hoorden als gereformeerde van huis uit bij de historie van de Bavinkschool school en van de Wilhelminakerk aan de Blekersdijk. De families gingen voor de oorlog volgens gebruik vanaf de Prinsenstraat nog lopend naar de kerk aan de Blekersdijk.
De marconist van Soldaat van oranje, Aart Alblas, was in 2018 een van de vier zonen van Dordrecht. Alblas deelde met dichter/schrijver Kees Buddingh, componist Kors Monster en de broer van Lenie, Otto Dicke 1918 als geboortejaar.
Bart en Hans, de aanjagers van de zonen, droegen daarna het stokje over aan dochters van Dordt. Saskia Lensink schreef er ook een boek over, waarin een hoofdstuk aan Lenie werd besteed. Op wereldvrouwendag 2020, net voor de corona beperkingen, werd het boek gepresenteerd. Burgemeester Wouter Kolff kreeg het eerste exemplaar.
2021
Vervolgens werd in 2021 besloten om te komen tot de initiatiefwerkgroep dochters en zonen van Dordrecht in oprichting.
De groep bestaat in elk geval uit: Jacqueline vd Bergh, Kitty Kruger, Bart van Aanholt en Hans Berrevoets De groep ziet de rol van aanjagers/aanjaagster voor zich weggelegd. Immers er zijn al groepen met facetten van een dochter of zoon van Dordrecht bezig.
Zo stond internationale vrouwendag 2021 oa in het teken van de schrijfster en eerste ereburger van Dordrecht, Top Naeff (1878-1953). Het emancipatorisch platfom Vrouwen Kunnen Alles zijn hierin de initiatiefnemers.
De groep hoopt dat door de aandacht voor vrouwen in het verzet nog meer Dordtenaren terug te brengen in de herinneringen van Dordrecht, want hun verhalen kunnen nog steeds inspireren en horen beslist bij het DNA van de stad.
Dit vergroot de leesbaarheid van Dordrecht, zo noemde adviseur van de gemeente, Han Bakker, dat altijd.
Reacties zijn welkom bij:
Jacquelien van den Bergh: info@dochtersvandordrecht.nl
Bart van Aanholt: bartvanaanholt@gmail.com
