Stichting Stolpersteine zoekt nieuwe plek voor plaquette DFC-trainer Arpad Weisz
door HANS BERREVOETS
DORDRECHT - De stichting Stolpersteine Dordrecht zoekt een nieuwe plek in de stad voor een plaquette ter herinnering aan de door nazi's vermoorde Joodse trainer van DFC -Árpád Weisz (1896-1944).
De plaquette is bij DFC verwijderd uit de (publieke) voetbalkantine. Volgens het bestuur van de vereniging is een voetbalkantine toch geen goede plek gebleken voor de in 2015 onthulde plaquette. Een foto het eerste elftal van DFC heeft de vrijgekomen plaats aan de muur ingenomen. Een straatnaambord dat herinnert aan het woonhuis van de trainer Arpád Weisz, zijn vrouw Ilona en hun kinderen Robert en Klara. inmiddels weggehaald.
Bestuurskamer
Archivaris van DFC en oud-voorzitter Arie Heijstek die zorgde dat de plaquette in zijn voetbalkantine kwam is teleurgesteld. Hij vindt het door het bestuur bepaalde alternatief - een plek in de (besloten) bestuurskamer van de vereniging - geen goede en waardige plek. Weltevred
Daarom heeft hij de plaquette en alle andere herinneringen aan de trainer weggehaald bij de vereniging waarvan hij al 67 jaar lid is.
Kees Weltevrede
Historicus en woordvoerder van de stichting Stolpersteine, Kees Weltevrede, vindt de gang van zaken bij DFC een gebrek aan historisch besef. Hij wil zich met zijn stichting daarom inzetten om de herinnering aan de Joodse voetbaltrainer Árpád Weisz en zijn gezin elders een waardige plek te geven.
De organisatie Stolpersteine roept mensen op om mee te denken over mogelijkheden voor een respectvolle en prominente plaats in de stad Dordrecht. De succestrainer vestigde zich in februari 1939 met zijn gezin in de binnenstad. In 1941 werd hem, via een arbeidsverbod, het werken onmogelijk gemaakt. Op zondagmorgen 12 augustus 1942 werd het gezin Weisz op transport gezet naar het oosten. De bezetters wilden Dordrecht Jodenvrij maken.
Niemand van het gezin Weisz overleefde de oorlog net zoals in totaal 221 Joodse Dordtenaren.
Pas in 1985 kwam de eerste actie op gang, op initiatief van de in 2012 overleden kunstenaar Ger Boonstra, om de namen niet te vergeten.
Een aantal jaren kwam er in het Stadhuis van Dordrecht een gedenkmonument met de namen. Ook werd bij de Grote Markt een plaquette geplaatst om duidelijk te maken hoe tot de tweede wereldoorlog de Joodse buurt eruit had gezien met school, badhuis, synagoge en een huis voor een godsdienstleraar.
Boek
Historicus Kees Weltevrede zet zich al jaren in om het Joodse leven in Dordrecht te boek te stellen. Daarom hoopt hij dat Dordtenaren nu ook per mail suggesties willen doen via de website van zijn stichting om de plaquette van Árpád Weisz weer een waardige nieuwe plek te geven.
Zodra er voldoende mogelijkheden zijn aangedragen wil het bestuur van de stichting gaan overleggen met het gemeentebestuur van Dordrecht.
Suggesties zijn welkom via:
E-mail: info@stolpersteine-dordrecht.nl
(Het elftal van DFC voor de tribune op het voetbalveld aan de Markettenweg, in 1939. Árpád Weisz staat achteraan, als eerste van rechts. Andere personen die op de foto voorkomen, zijn onder anderen masseur Bart Brugman, Joop Groen, Henk Jas, Ger Schleicher, Dick Bergeijk, Piet Pluimert, Nico Zwaan en Koos van Dalen. De trainer behoedde de oudste club van Dordrecht voor degradatie)
Foto RAD (nr. 552_800291)
(De open plek in de DFC kantine waar eens de plaquette hing, die herinnerde aan de Joodse succestrainer Árpád Weisz. Hij kwam in februari 1939 met zijn gezin in Dordrecht aan en behoedde de club voor degradatie. Een elftal foto van DFC1 van drie jaar terug hangt er nu.
Het straatnaambord dat verwijst naar de plek van het Dordtse woonhuis van het gezin Weisz is later door archivaris Arie Heijstek weggehaald)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Uiteindelijk kwam er toch in 2015 bij DFC in de clubkantine een plaquette aan de muur te hangen, die de herinnering aan de trainer een plek gaf.
Vier stolpersteine werden in 2018 voor het woonhuis van de vier leden van het gezin Weisz gelegd aan het Bethlehemplein. Een straatnaambord kreeg ook in de kantine bij DFC een plek boven de plaquette.
Arie Heijstek
Archivaris Arie Heijstek, die zegt vijftien jaar geleden mandaat van de ledenvergadering te hebben gekregen om het verleden van stof te doen, hoorde via-via dat die herinneringsplaquette al enige tijd niet meer aan de muur in de kantine van de voetbalvereniging DFC te vinden was.
Volgens voorzitter Anne Evers van DFC vond het bestuur een voetbalkantine bij nader inziens geen gepaste plek meer voor de plaquette. Daarom werd de plaquette verplaatst naar de bestuurskamer. ,,We willen het hierbij laten", aldus Evers over de gang van zaken.
Houding
Archivaris en oud-voorzitter Arie Heijstek kan zich echter niet vinden in de houding van het bestuur. Hij wijst erop met mandaat van DFC veel historisch onderzoek naar het leven van Árpád Weisz te hebben gedaan. Hierdoor is de trainer terug gekeerd in het collectief geheugen van Dordrecht en DFC. . In 2008 werd de naam dan ook genoemd op zondagmiddag 4 mei op de stedelijke herdenking in de Wilhelminakerk. Burgemeeser Ronald Bandell sprak namens het gemeente bestuur en er klonk een speciale Bachcantate.
Voetbal International
Op basis van de resultaten van het diepgaande onderzoek van Heijstek besteedde het voetbal tijdschrift Voetbal International (VI) in het verleden eens zes pagina's. aan de Joodse trainer van DFC. Journalist en schrijver Michiel van Egmond was hier ook bij betrokken en op de site van de Dordtse Stolpersteine wordt zijn naam ook genoemd.
Voor Heijstek was het een bekroning van zijn werk en lange inzet dat er eindelijk ook plaquette in de kantine van zijn club DFC kwam.
De archivaris zegt niet rechtstreeks door het bestuur te zijn geïnformeerd over het plan de plaquette te verhuizen bij de club naar een besloten bestuurskamer.op de eerste verdieping.
"Toen ik daar ging kijken, trof ik de plaquette in een kast aan. Op de lege plek aan de muur in de kantine was intussen een foto van het eerste elftal van DFC opgehangen", aldus Heijstek.
Evers
Voorzitter Evers laat namens het DFC bestuur weten dat Heijstek alle ruimte heeft om elders een plek voor de plaquette te zoeken en vinden:
"Wij hebben, als bestuur van DFC, er geen moeite mee dat de plaquette op een andere plek komt te hangen dan in onze bestuurskamer. Wij laten het aan de heer Heijstek over om voor de plaquette een meer prominente plek te vinden", aldus het bestuur.
Heijstek heeft bij zijn zoektocht steun gekregen van de stichting Stolpersteine, die zich al jaren beijvert om het Joods leven in Dordt in herinnering te houden. Daarvoor zijn er al veel stolpersteine geplaatst voor woningen in de Dordtse binnenstad.
67 jaar
Arie Heijstek zegt het jammer en pijnlijk te vinden dat hij niet meer op een lijn zit met het bestuur van de vereniging waarvan hij al 67 jaar lid.
Zijn conclusie is dat het bestuur van nu blijkbaar op een andere manier naar de historie kijkt van de vereniging dat hij.
Op de website van de vereniging begint de geschiedenis in 1883, toen DFC als de zesde voetbalclub van het land werd opgericht.
De periode Árpád Weisz blijft in de publieke clubhistorie onbesproken.
Italië
Elders hebben herinneringen aan de Hongaarse internationaal, die voor de tweede wereldoorlog prominente voetbalclubs in Italie trainde, wel een prominente plek.
Bij twee grote Italiaanse clubs die spelen op het hoogste niveau zijn plaquettes te vinden die herinneren aan trainer Árpád Weisz.
Het gaat om de voetbalstations van Bologna en Inter Milaan. De clubs speelden ook samen eens een speciale wedstrijd met op hun shirt de beeltenis van hun trainer van toen om zo een vuist te maken tegen racisme.
RAI
Op de publieke zender RAI werd enkele jaren geleden een uitgebreide documentaire uitgezonden over het werk en leven van Árpád Weisz.
Zo stond RAI stil bij concentratiekamp Auschwitz waar Árpád Weisz op 31 januari 1944 werd vermoord.
In Dordrecht werd ook uitgebreid gefilmd met tevens aandacht voor het Joods herinneringsmonument in het Stadhuis.
De familie Weisz wordt vier keer genoemd. Journalist Hans Berrevoets gaf in de RAI-documentaire op verzoek van Heijstek het commentaar op de tijd van de trainer in Dordrecht.
Rassenwetten
De familie Weisz kwam uiteindelijk in Nederland en Dordrecht terecht, toen de grond onder hun voeten te heet werd in Italie.
Leider Benito Mussolini was op de hand van nazi-Duitsland en voerde rassenwetten in. In februari 1939 haalde de toenmalige DFC-voorzitter op het station van Dordrecht de nieuwe trainer in. Hij wist het nationaal befaamde DFC voor degradatie te behouden.
Met zijn vrouw en twee kinderen ging hij wonen aan het Bethlehemplein. De stichting Stolpersteine zorgde er in 2018 voor dat die plek met vier herinneringstenen werd gemarkeerd.
Voor die plechtigheid was veel internationale belangstelling. Ook het Dordtse gemeentebestuur was er voltallig bij aanwezig.
Vraag
De stichting STOLPERSTEINE besteedt op de eigen website veel aandacht aan de vermaarde toptrainer van DFC en begint met een vraag:
Moet Árpád Weisz, de vermaarde voormalige toptrainer van Inter Milaan en FC Bologna, in Dordrecht nog geïntroduceerd worden?
Tegenwoordig niet meer.
In Dordrecht, waar de loopbaan van Weisz noodgedwongen eindigde bij het kleine DFC, is zijn faam vrij algemeen bekend, net als in Italië, waar hij nog onverminderd een begrip en een legende is.
Geheugen
Maar Dordrecht heeft niet altijd willen weten dat het een succestrainer heeft gehuisvest. Vrij kort nadat deze Hongaarse jood naar Auschwitz was gedeporteerd, verdween hij resoluut uit het geheugen van de stad.
Árpád Weisz had in juni 1939 DFC dan weliswaar voor de 1ste klasse weten te behouden, tot uitzinnige vreugde van het bestuur en het legioen, maar dit voorkwam niet dat na de oorlog Weisz volledig vergeten raakte.
Zijn roem, zijn internationale prestaties, zijn status vergruisden.
Zes decennia
In Italië, en zeker ook in zijn vaderland Hongarije, bleef men zich Árpád Weisz respectvol herinneren, in Dordrecht deed “iedereen alsof hij nooit had bestaan”. En die non-existentie duurde liefst zes decennia lang.
De stichting Stolpersteine wijst erop dat het aan de archivaris van DFC, Arie Heijstek, te danken is dat uiteindelijk de Dordtse stilte rond Árpád Weisz is doorbroken.
Besef
Inmiddels lijkt de klok bij DFC te zijn teruggedraaid.
Historicus Kees Weltevrede noemt het een gebrek aan historisch besef bij de voetbalclub.
"Daarom doen we een oproep aan iedereen om na te denken met ons waar de plaquette voor Árpád Weisz en zijn gezin wel een respectvolle, waardige plaats kan vinden."
De historicus vindt het van belang dat mensen hun eigen geschiedenis kennen en willen leren kennen. Een nieuwe waardige plek voor de plaquette kan daarbij helpen.
Suggesties daarvoor zijn welkom via de website van Stolpersteine:
Redactie: redactie@stolpersteine-dordrecht.nl
Website: www.stolpersteine-dordrecht.nl