Pieter Bas heeft wel een plek in herinnering in bijvoorbeeld Leiden en Gouda maar niet in geboorteplaats Dordrecht

19 augustus 2020 door Hans Berrevoets
Pieter Bas heeft wel een plek in herinnering in bijvoorbeeld Leiden en Gouda maar niet in geboorteplaats Dordrecht
Vijftig jaar geleden sprak Godfried Bomans in een overvolle Grote kerk

DORDRECHT - Pieter Bas werd in 1851 als zoon van de gemeentesecretaris in Dordrecht geboren, maar de stad heeft er behalve met een speciaal fesival in 2011 weinig tot niks mee gedaan.

Pieter Bas, die in 1936 in boekvorm door Godfried Bomans tot leven werd gewekt, ging studeren vanaf 1868 in Leiden. Daar is aandacht voor in de studentenstad.

Dat geldt ook voor zijn Goudse tijd als burgemeester, die de nieuwe ,,Dordtse" burgemeester Pieter Verhoeve bij zijn installatie daar nog in herinnering riep.

Leesbaarheid

Het vergroten van de leesbaarheid van Dordrecht, zo zei adviseur van de gemeente Han Bakker altijd, is een weg om de stad uit meer dan stenen te laten bestaan.

Het platform stedelijke herdenking hield daarvoor ook al een pleidooi nog in 2009. Dordt kan een stad van verhalen zijn met als kapstokjes plaquettes, speciale straatnamen en nog meer dan dat. Het was in 2011 de opzet dat ergens in Dordrecht de naam van Pieter Bas zou voortleven. De score is nog nul procent.

Grote kerk

In het najaar is het een halve eeuw geleden dat schrijver Godfried Bomans nog een preek van de leek hield in de overvolle Grote Kerk van Dordrecht. Hij was met succes benaderd door de toenmalige predikant Van der Meijden. Philip Elzerman schreef er in zijn vaste rubriek in weekblad Merwesteyn zelfs een uitgebreid historisch verhaal over.

Hoe staat Pieter Bas er in Leiden en  Gouda dan op. Twee voorbeelden uit de andere Hollandse steden:

 

LEIDEN en PIETER BAS

In het gemetselde penant tussen de houten deuromlijsting en het raamkozijn is een hardstenen plaat aangebracht met daarop het inschrift:

PIETER BAS 1868-1873.

Godfried Bomans (1913-1971) schreef in 1937 het boek "Memoires of Gedenkschriften van minister Pieter Bas".
Dit boek vertelt het verhaal van Pieter Bas die van 1868 tot 1873 rechten studeerde aan de Leidse Universiteit. Hij woonde op Breestraat 37 en werd later in zijn leven minister van onderwijs.
De Leidse Studentenjaarclub 'Pieter Bas' liet in 1971 deze gevelsteen aanbrengen bij hun Diesviering. Na een toespraak van de praeses, de heer WJ. Roest-Crollius, werd de steen op 14 november 1971 onthuld door het oudste en enige erelid van deze jaarclub, Godfried Bomans.
Destijds was in dat pand het Bonthuis van Essen gevestigd maar daarvoor was daar de bij de studenten bekende 'ploerterij' (= huisbaas met gezin) van mejuffrouw Fles.

Het pand heeft een bakstenen gevel met rechte kroonlijst en dateert uit de eerste helft van de 18de eeuw.
Oorspronkelijk was het een woonhuis, nu doet het dienst als winkel.


Opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden, zie verder colofon.

GOUDA en PIETER BAS (bron uit de buurt Gouda)

Tussen Restaurant Brunel en Kamphuisen in zit Dierenkliniek Pieter Bas. Op zich niks opmerkelijks, behalve dan de onopvallende gevelsteen van het pand aan de Hoge Gouwe. Hier staat een wat cryptische tekst op over de heer Pieter Bas. Maar wie was Pieter Bas? En waarom heeft hij een eigen gevelsteen?

Gouda barst van de gevelstenen, maar sommigen zijn meer opvallend dan anderen. Vroeger bestond er nog geen huisnummering, waaraan mensen een huis konden herkennen. Dus gaven ze hun huis een gevelsteen. Veel gevelstenen hadden betrekking op het beroep van de bewoner van het pand. Later werd het de trend om gevelstenen te plaatsen om iemand te herdenken of een moment vast te leggen. Zo ook dus met Pieter Bas.

‘Hier woonde en werkte, zij het volstrekt vergeefs PIETER BAS van 1876-1881. De miskenning zijner bedoelingen drukte jarenlang als een steen op het plaatselijk geweten en werd op 2 mei 1964 door PIETER BAS HUIJGEN hier ingemetseld.’ Op zich al een wat vreemde tekst, maar wat blijkt? Pieter Bas heeft nooit bestaan. Waarom heeft hij dan toch een eigen gevelsteen?

Tekst gaat verder onder de foto.

Gevelsteen van Pieter Bas

Foto: De gevelsteen aan de Hoge Gouwe | Publiek domein

Burgemeester van Gouda

Pieter Bas is een personage verzonnen door de schrijver Godfried Bomans uit 1936. In zijn werk ‘Memoires of Gedenkschriften van Mr. P. Bas’ is de fictionele Pieter de burgemeester van Gouda in de negentiende eeuw. De bewoners van de Hoge Gouwe 21 waren zo dol op het werk van Godfried Bomans en Pieter Bas, dat ze in 1964 de gevelsteen lieten plaatsen. Godfried Bomans was zelf aanwezig bij de onthulling, samen met het zoontje van een vriend – die toevallig (of niet) ook Pieter Bas heet.

Op dit moment zit er een dierenkliniek in het pand aan de Hoge Gouwe. Zij hebben de naam Pieter Bas aangenomen.

Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.