Laatste minister en vice-premier van Dordtse bodem, Gijs van Aardenne, kwart eeuw geleden overleden
DORDRECHT - Het is maandag 10 augustus 2020 precies een kwart eeuw geleden dat de laatste minister en vice-premier van Dordtse bodem, Gijs van Aardenne (1930-1995), overleed.
De politicus werkte eerst als ondernemer vanuit zijn woonplaats Dordrecht. In 1964 begon hij aan zijn politieke loopbaan als gemeenteraadslid van Dordrecht voor de VVD. In 1970 werd Gijs van Aardenne wethouder.
Hij vergaderde die in jaren vaak in een monumentale zaal van de toenmalige Kamer van Koophandel aan de Groenmarkt. In 2011 werd die zaal de Gijs van Aardenne zaal in aanwezigheid van zijn vrouw Marijke en zijn vier kinderen.
De laatste politieke wapenfeiten van Van Aardenne dateren uit de jaren negentig van de vorige eeuw.
Van Aardenne was in 1994 namens de VVD informateur om te komen tot een nieuw kabinet van PvdA, VVD en D66. Hij bedankte later - gezien zijn gezondheidstoestand - om minister van financiën te worden in het eerste kabinet Kok. Zalm werd daarna benoemd.
De ziekte ALS speelde Van Aardenne immers de laatste jaren voor zijn dood steeds meer parten, maar in 1995 kon hij nog even eerste kamerlid worden geïnstalleerd.
De liberale politicus met een brede blik woonde aan de Hooikade. Vanuit zijn woning en zijn achtertuin had hij een mooi zicht op zijn geliefde Grote kerk.
Hij werd in augustus 1995 ter aarde besteld op de algemene begraafplaats de Essenhof. In het familiegraf werd zijn vrouw Marijke (1932-2017) drie jaar geleden begraven.
Grote Kerk
Van de hervormde Grote Kerk gemeente was Gijs vanaf 1957, met vrouw Marijke, belijdend lid. Ze hadden zich voorbereid dat jaar in gesprekken met ds. J.A. van der Meiden. Een jaar eerder waren Gijs en Marijke in Leiden getrouwd.
Toen op dinsdag 15 augustus rond de middag Gijs Van Aardenne naar de Grote Kerk werd gebracht, bespeelde heel symbolisch als afscheid Jaap van der Ende de beiaard.
Arie J. Keijzer was de organist van dienst. Zijn predikant - Ds. Ries den Dekker - leidde de dienst. Tot de sprekers behoorde de voormalig politiek leider van de VVD, Hans Wiegel.
Verbindend
Tijdens herdenkingen in het land na het overlijden van de minister werd vooral stil gestaan bij de wijze waarop Van Aardenne een verbindend politicus wilde zijn, zo tekende Tom de Kleer op in een recente studie over Gijs van Aardennne.
Daarbij kwam ook de RSV affaire langs, waarbij Van Aardennne in 1985 werd aangerekend dat hij de kamer niet juist had geïnformeerd over staatssteun aan de scheepswerf RSV.
Tijdens de herdenking in de Eerste Kamer refereerde voorzitter Herman Tjeenk-Willink aan de affaire die hem zozeer had getekend: ‘Achteraf is het misschien wat ironisch dat juist hij, de bruggenbouwer, averij zou oplopen omdat de omslag van massale steun aan individuele bedrijven politiek binnen de regeringspartijen, nog niet breed gedragen werd.
Was Van Aardenne misschien ook een te aardig mens en een te loyaal bestuurder om de brug naar het nieuwe beleid, zelfs als de no-nonsense in persoon, in looppas over te willen steken. Parlementair historisch onderzoek zal ooit deze en andere vragen wel beantwoorden.’
Zijn collega’s in het kabinet zouden dat beeld van Herman Tjeenk-Willink na zijn overlijden later bevestigen. Minister Andriessen stelde dat hij vaak op Van Aardenne leunde die toen op economische zaken zat.: ‘Tijdens een van de pauzes op het Catshuis zei ik tegen Van Aardenne: ‘‘Ik doe het niet langer, ik ga weg’
Hans Wiegel
Gijs is onmiddellijk naar Wiegel gelopen, Wiegel naar Van Agt en daarmee stond de zaak op scherp.‘ Van Agt stelde: ‘In die periode heb ik een bijzondere waardering opgevat voor Gijs van Aardenne, de onvermoeibare, inventieve en altijd geduldige middelaar in meningsverschillen over financiële en sociaal-economische kwesties.
Wim Kok
Premier Wim Kok.zou zich in zijn herdenkingstoespraak ter nagedachtenis aan Van Aardenne in vergelijkbare bewoordingen uitlaten:
‘Hij beschikte over een combinatie van nogal zeldzame eigenschappen: een scherp analytisch vermogen, een werkelijke bereidheid naar anderen te luisteren, een grote feitenkennis, een fenomenale werkkracht en vooral ook de bereidheid tot het dragen van verantwoordelijkheid, die hij niet uit de weg ging, ook niet als het wel heel erg moeilijk was.
Arie van der Hek
Ook een in de Dordtse geschiedenis bekend kamerlid - Arie van der Hek - keek eens met een bijzondere blik terug op Gijs van Aardenne.
Arie van der Hek (PvdA), zijn belangrijkste politieke opponent in de kamercommissie Economische Zaken zou in 1984 over hem stellen: ‘Geen Kamerlid is in staat hem qua kennis en natuurlijk politieke wil tegenspel te bieden. Hij levert af.’
Kort daarna liet Arie van der Hek in een opmerkelijk vraaggesprek met dagblad De Dordtenaar openlijk weten graag burgemeester van Dordrecht te willen worden. Achter de latere burgemeester Jan Noorland (VVD) werd hij uiteindelijk net tweede.
Beiaard
Dat de Dordtse beiaard voor Gijs van Aardenne en zijn vrouw Marijke van bijzondere betekenis was, , is anno 2020 niet vergeten.
De excellentie luisterde graag naar de beiaard van zijn stad om zich te ontspannen een glas wijn in de hand. De foto is dan ook symbolisch in zijn achtertuin.
Een speciaal herdenkingsconcert voor Gijs en Marijke van Aardenne is voor donderdag 27 augustus opgenomen in het beiaardprogramma. Heel symbolisch laat stadsbeiaardier Boudewijn Zwart eerst de klokken van het stadhuis klinken.
Op die plek heeft Gijs van Aardenne ook veel voetstappen liggen.
Daarna volgt de bespeling van de beiaard van de Grote Kerk waarvan de klanken moeiteloos neerdalen in de achtertuin de familie Van Aardenne, waar de laatste minister van Dordtse bodem kon genieten van het (muzikaal) erfgoed van zijn Dordrecht.
Wethouder van Dordrecht voor de VVD, Jan Zaaijer, maakte in de jaren zeventig van de vorige eeuw Gijs van Aardenne mee in de gemeenteraad van Dordrecht.
Hij kijkt daar graag op terug. Zaaijer zegt op de herinneringen: ,,Ik heb de herdenkingen gelezen. Mooie teksten die een goed beeld geven van de grote kwaliteiten van Gijs als bestuurder en zijn fijne karakter als mens in het algemeen. Het is wel van belang het optreden van Gijs als volksvertegenwoordiger niet uit net oog te verliezen. Ik heb Gijs meegemaakt als gemeenteraadslid (fractievoorzitter) en als kamerlid. Als volksvertegenwoordiger van de VVD moet je het liberale gedachtegoed naar voren brengen op een manier die voor de leden en sympathisanten te volgen is. Het werk wijkt nogal wat af van het werk als bestuurder. Gijs heeft zijn functies als volksvertegenwoordiger ingevuld met hetzelfde elan en dezelfde toewijding als zijn functies als bestuurder".
Tot zover Jan Zaaijer. Hij volgde Kees Brouwer voor de VVD op als wethouder en na hem was Nico Maas VVD wethouder in de stad.
