Vlasscriptie Marion Kunst: Dordrecht van groot economisch belang voor s-Gravendeel
DORDRECHT - Dordrecht is economisch altijd van groot belang geweest voor 's-Gravendeel. Dat blijkt wederom uit een docteraal-scriptie
van Marion Kunst uit 's-Gravendeeel.Ze bespreekt de ontwikkeling van de vlasindustrie. De volledige scriptie kan worden gevonden via de website www.s-Gravendeel.net
We citeren een deel uit haar verhaal:
De economische ontwikkelingen in de ’s-Gravendeelse vlasserij zullen in dit hoofdstuk worden besproken, geplaatsttegen de economische ontwikkelingen in Nederland, Dordrecht en Rotterdam.
Tekening 8.Kaart Hoeksche Waard omstreeks 1905.
Bron: Carla van de Merbel, Strijensas: een rood dorp in de Hoekse Waard (Rotterdam, 1996)
bijlage 3.
Binnen de economische geschiedenis van de vlasbewerking vallen drie periodes op. De vlasbewerking begon als huisnijverheid, als aanvulling in de winter op de werkzaamheden van de landbouw. De tweede periode begon rond 1780, toen de vlasbewerking op de vruchtbare kleigronden een zelfstandige nijverheid werd, waar de bewerking met de hand werd gedaan.(1) Vervolgens deed eind negentiende eeuw de mechanisatie haar intrede, wat grote invloed had op het bewerkingsproces, de productie en het aantal benodigde arbeidskrachten.
Over de eerste periode, de vlasbewerking als huisnijverheid, is weinig bekend. Het vlas werd op de boerenbedrijven zelf tot ruw linnen verwerkt, grotendeels om in de eigen kleding- en linnenbehoefte te voorzien. Omdat de vlasbewerking ook toen handmatig plaatsvond, heb ik ervoor gekozen om in de beschrijving van de vlasbewerking een tweedeling aan te brengen: de handmatige vlasbewerking en de machinale vlasbewerking.
De scheidslijn tussen deze twee periodes ligt ongeveer rond 1880 wanneer de industrialisatie in Nederland begon door te dringen tot de landbouw en de nijverheid in de Hoeksche Waard. In ’s-Gravendeel werden vanaf 1888 steeds meer stoomwerktuigen ingezet, een teken dat de industrialisatie begon. Ook een vaste oeververbinding met Rotterdam over de Barendrechtse brug was in 1888 gereed, wat in belangrijke mate het isolement van de Hoeksche Waard heeft doorbroken.
De periode van machinale vlasbewerking heb ik vervolgens verder onderverdeeld met als leidraad de uitvoer van bewerkt vlas vanuit Nederland. In de periode 1889 tot en met 1973 vallen een aantal perioden op, waarin meer vlas werd uitgevoerd dan in andere jaren. Bij het beschrijven van de hoogtepunten en dieptepunten in de ’s-Gravendeelse vlasserij na 1880 zal ik de volgende indeling gebruiken: