Promotieonderzoek: ‘Bijwerkingen medicatie dragen in belangrijke mate bij aan risico van ziekenhuisopname’
DORDRECHT - Bij 19 procent van de spoedopnames in het Albert Schweitzer ziekenhuis in Dordrecht spelen bijwerkingen van geneesmiddelen een belangrijke rol. Dat is de voornaamste conclusie uit het promotieonderzoek van Roya Atiqi, arts-assistent Interne Geneeskunde in het Albert Schweitzer ziekenhuis. Zij promoveerde deze week aan de Universiteit van Amsterdam met het proefschrift ‘Medicine, a threath to health’. ,,Bijwerkingen van medicijnen vormen een belangrijk gezondheidszorgprobleem voor zowel individuele patiënten als voor de maatschappij, met hoge bijkomende kosten”, stelt dr. Atiqi.
Dat geneesmiddelen de gezondheid ook kunnen bedreigen, is op zichzelf geen nieuw inzicht. Maar over de omvang van dit probleem lopen de onderzoeksresultaten en schattingen sterk uiteen. Atiqi verrichte daarom grootschalig, diepgaand onderzoek in het Albert Schweitzer ziekenhuis.
Zij bestudeerde achteraf de statussen van tweeduizend patiënten die via de Spoedeisende Hulp werden opgenomen en kwam zo tot haar resultaat. ,,Let wel, het gaat hier niet om verkeerd gebruik van geneesmiddelen”, legt Atiqi uit. ,,Deze patiënten hebben deze medicijnen nodig en gebruiken ze in de juiste dosering. Toch worden ze er soms ernstig ziek van. Dat is een onvoorspelbaar fenomeen. Biologische processen zijn erg ingewikkeld en geen twee mensen reageren precies hetzelfde.”
Ernstige bijwerkingen manifesteren zich bij een breed spectrum aan geneesmiddelen, waaronder cholesterolremmers, middelen tegen hoge bloeddruk en hartritmestoornissen, antistollingsmiddelen, plaspillen, pijnstillers en chemotherapieën. Zij kunnen een rol spelen bij verschijnselen zoals hoge koorts, uitdroging, infecties en een gestoorde nier- of hartfunctie. ,,Bij het gebruik van meerdere middelen tegelijk, neemt het risico toe”, aldus Atiqi. ,,Oudere patiënten zijn in het algemeen gevoeliger voor ernstige bijwerkingen, omdat zij gemiddeld genomen zwakker zijn en vaker combinaties van medicijnen gebruiken.” De onderzoekster pleit voor het ‘saneren’ van de medicatie van patiënten die veel middelen tegelijk gebruiken. ,,In de Ouderengeneeskunde is het nu al gebruikelijk om het totale medicijngebruik zeer kritisch te herzien. Andere specialismen zouden dit nog nadrukkelijker mogen doen.”
Atiqi kwalificeert het getal van 19 procent persoonlijk als ‘hoog’. ,,Maar het is voor een deel onvermijdelijk. Dat wil niet zeggen dat we het moeten accepteren. Ik hoop dat dergelijk diepgaand onderzoek herhaald wordt in andere klinieken. Daarbij verwacht ik overigens soortgelijke resultaten. Ik hoop dat we daarna in breed verband kunnen nadenken over oplossingen, of over betere methoden voor toezicht op bijwerkingen. Gebeurt dat niet, dan verwacht ik dat het probleem snel groeit, als gevolg van vergrijzing en de forse toename in het gebruik van sommige categorieën geneesmiddelen, zoals middelen tegen hoge bloeddruk. Die aandoening is immers een van de meest voorkomende gezondheidsproblemen in de westerse wereld.”
In het kader van haar proefschrift onderzocht Atiqi ook in hoeverre huisartsen in het verzorgingsgebied van het Albert Schweitzer ziekenhuis structureel leefstijladviezen geven aan patiënten, als alternatief voor medicijngebruik. ,,De adviezen ‘afvallen, sporten en stoppen met roken’ worden routinematig wel gegeven”, ontdekte zij. ,,Maar andere leefstijl- en niet-medicamenteuze behandelingen vrijwel niet.”