De crisis als hefboom voor een nieuw stedebouwkundig proces

20 maart 2012
De crisis als hefboom voor een  nieuw stedebouwkundig proces

DORDRECHT - “De markt trekt het niet meer“, dat zegt projectontwikkelaar Peter van der Gugten [Proper Stok] tijdens de door de Stichting De Stad belegde discussie avond over de te ontwikkelen wijk  Stadswerven op 15 maart 2012. “We moeten het anders aanpakken”.

Het valt al een bom in de discussies, die zich bezig hielden met hoofdstructuur, planmatige invulling, architectenkeuze, woningaantallen.
Al eerder pleitte de architect Edzo Bindels van bureau West 8 voor een geleidelijke deelaanpak met nauwe relatie tot toekomstige bewoners, maar als een ervaren projectontwikkelaar het licht op rood zet, komt dat toch harder aan.
 
Binnen het bestaande systeem kun je geen kwalitatief verantwoorde woningen en geen kwalitatief verantwoorde wijk bouwen, omdat je jezelf uit de markt prijst. Je hebt een prachtig plan maar geen kopers. I’m selling like an idiot but nobody is buying.
Dit is wellicht de vermomde zegen van de crisis dat we geconfronteerd worden met de grenzen van onze traditionele planning. We hebben in de loop van de tijd een schitterende constructie opgericht, die nu zo topzwaar is geworden dat zij door de poten zakt.
Vermoedelijk geldt dit voor meer systemen van onze hooggeciviliseerde beschaving, maar in de bouw worden we er nu hard mee geconfronteerd.
 
Het roer moet om. Maar hoe?
Daar hebben ook Peter van der Gugten en Edzo Bindels geen pasklaar antwoord op. We zullen met nieuwe modellen moeten experimenteren.
Er zijn wel ideeën voor een andere aanpak. Het idee van een allesomvattend masterplan moeten we loslaten. ‘Voorlopigheid’ lijkt een sleutelwoord. Het voorbeeld is de Ark van Noach, ca. 30 meter breed, 23 meter hoog en 135 meter lang, zonder enige tekening eigenhandig gebouwd door een gelovige particulier. Het internationaal aandacht trekkend bouwwerk ligt in de noordelijke insteekhaven (die volgend de plannenmakers gedempt zou moeten worden voor woningbouw). Het is duidelijk dat zo’n gigantische publiekstrekker vooralsnog de sterkste troef is in het Stadswervengebied.  Laat die voorlopigheid maar uitlopen op een verdere ontwikkeling. Geef ook de andere troef van het gebied de Biesboschhal, het enig stuk gehandhaafd industrieel cultureel erfgoed, dat als  DordtYart, een nieuw centrum voor hedendaagse kunst en cultuur gaat herbergen, de ruimte. Ook hier gaat om het initiatief van een bevlogen particulier, die inventief gebruik maakt van alle mogelijkheden. (Villa Augustus en Museum aan de Maas zijn 2 andere voorbeelden hoe het particulier initiatief veel wendbaarder opereert dan de in gestandaardiseerde procedures gevangen officiële instanties).
 
Met andere woorden: stel je als plannenmaker open op voor ieder initiatief dat zich aandient of dat nu een stadsstrand of een nautisch kwartier betreft of wat dan ook betreft. Ondersteun nomadische plannen. Sterker: lok ze uit. Probeer particulieren en bedrijven en instanties te interesseren voor mogelijk invullingen van het gebied. Benut de potentie van deze unieke plek door verbeeldingrijke vooruitzichten te poneren. Een soort werkwijze als bij crowdfunding, de hedendaagse methode om via de sociale media participanten te betrekken bij anders moeilijk te financieren projecten. Het gaat dan om meer dan om contributies verwerven, men creëert een sociaal platform, waar de betrokkenen elkaar adviseren en inspireren.
De wijze waarop Edzo Bindels in Loenen aan de Vecht te werk is gegaan bij de realisering van een uitbreidingswijk heeft daar verwantschap mee. Een groep particuliere woningbouwers 
fungeerde daar als een belangrijke impuls in het proces van community vorming. De archtitect niet achter de tekentafel maar als een soort wijkopbouwwerker op straat.
 
 De conclusie moet zijn:
De knop moet om. De mentaliteit van waaruit we omgaan met de realisering van stedebouwkundige processen moet op de schop. Uitgangspunt is: niet van bovenaf, niet van hen die het voor de toekomst uittekenen, maar van onderop van de gebruikers en toekomstige gebruikers, die gelegenheid krijgen om hun concepten in te vullen.
In een aantal slagzinnen:
- Het gaat niet om woningbouw maar om gemeenschapsontwikkeling (community development).
- De taak van de wijkontwikkelaar is niet dirigistisch maar dienstverlenend en begeleidend.
- Niet ruimtes vastleggen maar ruimtes creëren.
- Stop met het zorgvuldig uitdetailleren van de plannen voor de Stadswerven.
- Neem de voorlopigheid als uitgangspunt en laat de toekomst zichzelf in een groeiproces bepalen.
- Verwelkom met vreugde particuliere initiatieven en lok die uit.
- Laat de strikte overheidsregie los en creëer een platform van betrokkenen dat richtinggevend op kan treden. Er dient een centrum te komen dat als procesinstigator en bewaker optreedt.
- Zet de gedachte van financieel gewin op de bouwplannen uit het hoofd.
 
 
Ton Delemarre
Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.