De namen van de achttien doden waaronder Dordtenaar Leenderrt Keesmaat

07 mei 2013

DORDRECHT - Achttien namen horen bij het gedicht de Achttien Doden van Jan Campert. Zij vormden de eerste grote groep Nederlanders, die werd omgebracht op de Waalsdorpervlakte. Daaronder was de Dordtenaar Leendert Keesmaat, die in 1945 werd herbegraven op Algemene Begraafplaats in Dordrecht (de Essenhof).

Deze namen zijn ook verbonden met de inzet vanuit Dordrecht om psalm 43, het volkslied en het gedicht van de achttien doden in één verhaal te plaatsen. Op zondag 4 mei 2008 gebeurde dat voor de eerste keer

Dit gedicht is in 1941 geschreven door Jan Campert (zie foto). Het gaat over achttien verzetsstrijders die in hun cel op hun executie wachten.

HET LIED DER ACHTTIEN DOODEN

Een cel is maar twee meter lang

en nauw twee meter breed,

wel kleiner nog is het stuk grond,

dat ik nu nog niet weet,

maar waar ik naamloos rusten zal,

mijn makkers bovendien,

wij waren achttien in getal,

geen zal den avond zien.

O lieflijkheid van licht en land,

van Holland's vrije kust,

eens door den vijand overmand

had ik geen uur meer rust.

Wat kan een man oprecht en trouw,

nog doen in zulk een tijd?

Hij kust zijn kind,

hij kust zijn vrouw

en strijdt den ijdlen strijd.

Ik wist de taak die ik begon,

een taak van moeiten zwaar,

maar't hart dat het niet laten kon

schuwt nimmer het gevaar;

het weet hoe eenmaal in dit land

de vrijheid werd geeerd,

voordat een vloekbre schennershand

het anders heeft begeerd.

Voordat die eeden breekt en bralt

het miss'lijk stuk bestond

en Holland's landen binnenvalt

en brandschat zijnen grond;

voordat die aanspraak maakt op eer

en zulk Germaansch gerief

ons volk dwong onder zijn beheer

en plunderde als een dief.

De Rattenvanger van Berlijn

pijpt nu zijn melodie,

- zoo waar als ik straks dood zal zijn

de liefste niet meer zie

en niet meer breken zal het brood

en slapen mag met haar-

verwerp al wat hij biedt

of bood die sluwe vogelaar.

Gedenkt die deze woorden leest

mijn makkers in den nood

en die hen nastaan 't allermeest

in hunnen rampspoed groot,

gelijk ook wij hebben gedacht

aan eigen land en volk

- er daagt een dag na elken nacht,

voorbij trekt iedre wolk.

Ik zie hoe't eerste morgenlicht

door 't hooge venster draalt.

Mijn God, maak mij het sterven licht

- en zoo ik heb gefaald

gelijk een elk wel falen kan,

schenk mij dan Uw gena,

opdat ik heenga als een man

als 'k voor de loopen sta.

Achttien verzetsstrijders
Het gedicht HET LIED DER ACHTTIEN DOODEN is in 1941 geschreven door Jan Campert, en wordt twee jaar later illegaal uitgegeven. Het gedicht gaat over achttien verzetsstrijders (vijftien Geuzen en drie Februaristakers) die in hun cel op hun executie wachten.

1. Bernardus IJzerdraad (49 jaar), gobelinrestaurateur
2. Jan Kijne (46 jaar), vertegenwoordiger
3. Ary Kop (40 jaar), verzekeringsagent
4. Jacob van der Ende (22 jaar), schilder
5. Leendert Keesmaat (29 jaar), onderwijzer
6. Hendrik Wielenga (37 jaar), electrotechnicus
7. Johannes Smit (30 jaar), monteur
8. Frans Rietveld (36 jaar), slijper
9. Leendert Langstraat (31 jaar), machinebankwerker
10. Jan Wernard van den Bergh (47 jaar), slijper
11. Albertus Johannes de Haas (37 jaar), metaalgieter
12. Reijer Bastiaan van der Borden (32 jaar), hulppolitieagent
13. Nicolaas Arie van der Burg (36 jaar), vertegenwoordiger
14. George de Boon (21 jaar), metaalbewerker
15. Dirk Kouvenhoven (24 jaar), stoker
16. E. Hellendoorn (28 jaar), kunstschilder
17. Hermanus Mattheus Hendricus Coenradi (31jaar), electricien
18. J. Eyl (44 jaar), magazijnbediende

Jan Campert
Jan Campert (1902 - 1943) was journalist, toneelcriticus en schrijver van verhalen en gedichten. Hij werd in de Tweede Wereldoorlog gearresteerd omdat hij joden had geholpen. Hij is naar het concentratiekamp Neuengamme (in Duitsland bij Hamburg) gebracht. Daar overlijdt hij op 12 januari 1943. Het Gemeentearchief Amsterdam heeft een brief van Jan Campert over de avond van de inval van Duitsland op 10 mei 1940. Bij de aanval worden vier bommen op Amsterdam gegooid waardoor 51 mensen worden gedood. Zie de brief op de site van het Het Gemeentearchief Amsterdam