Pleidooi voor wetenschappelijk onderzoek Dordrecht in de oorlogsjaren 1940–1945
DORDRECHT - Voor de geschiedschrijving en waarheidsvinding is het van historisch belang dat de Dordtse oorlogsjaren 1940 – 1945 wetenschappelijk worden onderzocht. Hiervoor houdt Hans Berrevoets een pleidooi in het kerkblad Kerk Op Dordt. Dat is het informatiebulletin van kerken in Dordrecht, die landelijk behoren tot de Protestants Kerk Nederland (PKN). Hans Berrevoets doet het voorstel om in 2015 te beginnen, want dan herdenkt Nederland en Dordrecht dat het 75 jaar geleden direct bij de tweede wereldoorlog betrokken werd.
In Kerk Op Dordt begint Hans Berrevoets met zijn persoonlijke herinneringen aan zijn hoofd der school op de dr. H. Colijnschool, verzetsman Kors van Loon: "Als leerling van de (gereformeerde) dr. H. Colijnschool in Krispijn had ik bij geschiedenisles al iets met jaartallen. Ik zag een jaartal als een kapstok voor een verhaal. Zo leer je vanzelf meer over bijvoorbeeld 31 oktober 1517: Hervormingsdag.
Je leerde psalmen en gezangen uit het hoofd. Wat viel onder godsdienst oefening, kreeg op school een extra dimensie door ons Hoofd der school. Zijn naam: Kors van Loon (1903-1984).
Hij had een kamer direct naast de ingang met zicht op een beeltenis van ARP-politicus Colijn.
Van Loon had de gewoonte om klassen te bezoeken voor een ander lesuur. Hij stapte met een grote koffer in de hand dan het lokaal binnen. In die koffer zat een elektrisch orgeltje. Het muziekinstrument kreeg een prominente plek voor in de klas. Ons hoofd speelde ook psalmen, die we voluit meezongen. Onze schooljuffrouw Van der Meer, die hem later opvolgde, deed enthousiast mee achterin de klas.
Het was een normaal en vertrouwd beeld: dat orgel en de zingende leerlingen van de Colijnschool zo rond 1963/1964.
Ik denk dat de Dordtse verzetspsalm 43 van Leendert Keesmaat werd gespeeld en gezongen. Daar heb ik overigens geen herinneringen aan van toen. We werden ons in de klas ook bewust gemaakt door Van Loon, over bepaalde historische jaartallen. Ik denk aan 10 mei 1940. De Duitse inval en ook aanval op Dordrecht. De dagen die horen bij herdenking en bevrijding - 4 en 5 mei 1945 – hadden ook al een plek in de kennisoverdracht.
De jaartallen hoorden helemaal bij het levensverhaal van Kors van Loon. We ,,ontdekten” als leerlingen dat hij een grote rol moest hebben gespeeld tijdens het verzet en de bevrijding van Dordrecht tijdens de oorlog.
Door onze meester voor in de klas zat je haast één stap, één handdruk van de ingrijpende Dordtse geschiedenis van het verzet vandaan. Hij had immers meegedaan. Van Loon schreef direct na de oorlog – in het vuur van zijn herinneringen - als enige verzetsman een boek.
Ik ontdekte later, dat zijn versie van de werkelijkheid vooral vanuit het gereformeerd perspectief van het verzet was geschreven. Zijn boek - Verzet in en rondom Dordt - kon je ook een bundel van spannende verhalen noemen met veel schuilnamen. Ondanks enige discussie na de oorlog over gebeurtenissen volgens Van Loon, had het boek de status van haast een standaardwerk gekregen.
Dat was teveel eer. Het boek verdiende zeker een herziene uitgave, na nieuw bronnenonderzoek op meer afstand geschreven. In de aanloop naar de herdenking van 25 jaar bevrijding (1980), heb ik als journalist van dagblad De Dordtenaar mijn meester van toen over zijn boek gesproken. Het was de laatste keer dat ik de stem achter het orgeltje nog eens hoorde. Hij wilde het boek het boek laten, en ook niet grondig terug kijken in een interview. Hij gaf alleen toestemming voor een herdruk van de versie van 1945. Dat was en is jammer gebleken. Hoofdstukken uit zijn boek staan anno 2013 nog steeds ter discussie. Daar is één antwoord op: Geschiedschrijving op basis van nieuw onderzoek met waarheidsvinding als doel.
Ik vind het de hoogste tijd voor zo’n echt wetenschappelijk onderzoek naar Dordrecht in oorlogstijd. Andere steden zijn de oudste stad van Holland al voor gegaan.
In 2015 herdenken we, dat het 75 jaar geleden is dat Nederland in oorlog kwam. Een historisch moment om met het onderzoek te beginnen. Het resultaat kan dan in 2020 worden gepresenteerd bij de herdenking van 75 jaar bevrijding. Voor goede ideeën is toch altijd geld! Wie komt er over de brug?'
