Veere wil met Dordrecht en Dordt in stoom in 2016 tweehonderd jaar Stoom in Nederland vieren

12 april 2015

DORDRECHT –  Een afvaardiging uit het Zeeuwse Veere – wethouder Rene Molenaar en archivaris Peter Blom - had zaterdag in de Grote Kerk van Dordrecht een eerste ontmoeting met de organisatie Dordt – in Stoom om in 2016 een bijzonder jubileum samen te vieren.  Namens het college van burgemeester en wethouders was wethouder Bert vd Burgt erbij.

Peter Blom van het Zeeuws archief probeert als eerste stap Zeeland en Walcheren warm te krijgen om tweehonderd stoom in Nederland te vieren en te herdenken. In mei 1816 kwam immers het eerste stoomschip vanuit Engeland aan in het Zeeuwse haven Veere. Voor de stichting Dordt in Stoom – dat ook werkt onder de naam AD Dordt in Stoom - is dat  belangwekkend.

Het voor dat moment varende wereldwonder ging na Veere direct door naar de oudste Hollandse stad Dordrecht. Vervolgens werden Rotterdam en Amsterdam aangedaan. De komst van het eerste stoomschip trok direct de aandacht van koopman-koning Willem I.

Marco Westland schudde in de Grote kerk als voorzitter van Dordt in stoom voor de eerste keer de hand van Peter Blom van het archief en van de CDA-wethouder van Veere, Rene Molenaar.  De wethouder overhandigde de Middelburgse krant van 14 mei 1816 aan CDA-wethouder van Dordrecht Bert van der Burgt met daarin het bericht over de eerste stoomboot bij Dordrecht.  Van der Burgt beloofde dinsdag, in de vergadering van het college, die krant uit 1816 te overhandigen aan de wethouder van cultuur, Piet Sleeking. Hij had vorig jaar tijdens een bezoek aan Veere de mogelijkheden al verkend, maar kon door omstandigheden Veere niet in Dordrecht ontvangen.

Marco Westland stelde vast: ,,We hebben in 2016 samen iets te vieren. We kunnen samen een verdiepingsslag maken.”  Zo wordt gedacht aan een expositie 200 jaar Stoom in Nederland en in Veere en Dordrecht dus.

Daarna speelde stadsorganist Cor Ardesch speciaal voor Rene Molenaar en zijn vrouw Arienne. Ze kwamen voor de eerste keer - op 2 juni 1979 - elkaar op een kerkbank van de Grote Kerk in Dordrecht tegen tijdens een orgelconcert van Arie J. Keijzer. Rene werd daarna kerkorganist van Zoutelande en Meliskerke. Hij mocht even ook speelde op het orgel van de Grote Kerk en dat een historische ervaring.

 

Stoom

In Zeeland begint de aandacht voor het stoomjubileum steeds meer te leven

 

Notitie

Het Zeeuws Archief heeft de naam gezet onder een startnotitie over Stoom in Nederland en de relaties tussen historische steden zoals Veere, Dordrecht en ook Den Helder.

 

Tekst Zeeland en Dordrecht onder stoom:

Een vertrekpunt van een verhaal, een kans voor moderne romantiek, de toekomst van de geschiedenis. Het heeft aanknopingspunten genoeg, want zeker in 2016 vallen historische mijlpalen samen: Nederland tweehonderd onder stoom te beginnen in Veere, Dordrecht en Den Helder.

Daar hoort een breder kader bij:

De negentiende eeuw wordt wellicht door twee ontwikkelingen gesymboliseerd, als de zogeheten Franse (bezettings) tijd echt voorbij is. Buitenlandse kunstenaars ontdekken Nederland en komen in de plaatsen Veere/Walcheren, Dordrecht en Den Helder. 

Het voortouw wordt genomen door prof. Turner uit Engeland, die in 1817 laat weten naar het land van Albert Cuyp te willen afreizen voor een ontdekkingstocht.  Dat is bijzonder, want Engeland heeft jarenlang in relatie tot Europa door de Franse tijd in een isolement geleefd en oversea lijkt ver weg, maar de nieuwe tijd breekt vanuit Engeland ook echt stoom varend aan:

De romantiek van het reizen per diligence, het lage tempo van de trekschuit of de ratelende paardentram komen onder stoom te liggen.

1816  

In 1816 loopt het eerste stoomschip in Nederland de haven van Veere binnen en vaart daarna door naar Dordrecht. Deze historische gebeurtenis vond plaats op 8 mei 1816 toen kapitein William Wagner met The Defiance (De Uitdaging) uit het Engelse Margate de haven van Veere binnenstoomde. De introductie in Nederland van dit vaartuig was een grote sensatie en een nieuw tijdperk was aangebroken. Vanaf de 17de eeuw tot in de 19de eeuw waren er vaste diensten met beurtschepen tussen Veere en Dordrecht.

Dat Veere als eerste Nederlandse plaats werd aangedaan had te maken met de gunstige ligging tussen Engeland en de vaarweg via de Zeeuwse stromen naar Holland. Erg snel voer de stoomboot niet. De route over de Noordzee naar de Veerse haven had zestien uur geduurd. In Veere werd gestopt om kolen in te laden. In de vroege morgen van de 10de mei werd Dordrecht gepasseerd en bereikte in de loop van de morgen Rotterdam.

Om meer snelheid te krijgen kon het schip ook gebruik maken van windkracht. Hiervoor was het schip voorzien van twee masten. Aan de voorste mast en de ijzeren schoorsteen kon een zeil worden aangeslagen. Als het voor de wind ging kon zodoende meer snelheid worden gemaakt en werd op het verbruik van kolen bespaard. Voor en achter waren twee fraaie kamers ingericht. In het midden stond de machine. De stoomkracht zette de aan weerszijden geplaatste schepraderen in beweging. Dit werd vergeleken met de kracht van twaalf paarden.

Pas in 1823 zou het eerste Nederlandse stoomschip te water worden gelaten. In hetzelfde jaar werd met de stoomboot De Nederlander een dienstregeling tussen o.a. Dordrecht en Veere onderhouden. Koning Willem I had besloten Veere als ligplaats aan te wijzen. Voor de verarmde stad zou het een korte opleving van de economie betekenen. De koopvaardij toonde nog weinig interesse in de stoomvaart. De opslag van kolen nam veel ruimte in beslag. Dit ging ten koste van lading. Eind 1855 telde ons land twintig stoomschepen. Wie wel wat zag in deze moderne manier van vervoer was Sinterklaas. In een boekje uit 1850 wordt voor het eerst geschreven en bezongen hoe de Goedheiligman per stoomboot aankomt

Meer stoomlijkpalen verbinden Dordrecht, Veere en Den Helder:

  • De eerste stoombootdienst waarvan in Nederland melding wordt gemaakt was die van het veer Willemsdorp (eiland van Dordrecht) en Moerdijk (Noord-Brabant). Het reglement hiervan werd op 31 mei 1822 goedgekeurd door de Koning. In dezelfde jaar was er  vanuit Londen een wekelijkse stoomdienst op Rotterdam begonnen. Sinds 1850 was er sprake van een stoombootverbinding tussen Londen en FDordrecht, eerst met één, daarna met twee boten.
  • De stoomvaart Maatschappij Zeeland werd in 1875 opgericht.
  • Uit archief onderzoek blijkt dat Den Helder in de boeken staat als stad, waar het  tweede stoomschip de haven in loopt een half jaar na Veere – Dordrecht.
  • Het schroefstoomschip ZM Bonaire was gebouwd bij de Nederlandsche Stoomboot Mij in Feyenoord en was in 1877 te water gelaten en op 1 mei 1880 in dienst gesteld. Het was oorlogsschip v oor de KM tot 1902. Het werd daarna logementschip en kreeg in 1915 een ligplaats op de Staart in Dordrecht. Zo staat het symbool voor Dordrecht als marinestad, alhoewel dat maar tot 1923 duurde.  Momenteel wordt in Den Helder door een stichting geijverd om de Bonaire als symbool voor het stoomtijdperk voor de toekomst te bewaren. Dat laat bijzonder varend industrieel erfgoed zien.
  • Veere was de geboortestad van de Marine en in 2013 werd 525 jaar gevierd ook met de marine uit Den Helder. Politiek gezien is voor de ontwikkeling van de marine en in het bijzonder het korps mariniers raadspensionaris Johan de Witt uit Dordrecht en de Zeeuwse admiraal De Ruyter van groot belang. Eind 2015 wordt 350 jaar korps mariniers herdacht en gevierd.
  • Veere/Walcheren en Den Helder hebben hun DNA mede te danken aan de zee. Dat geldt voor Dordrecht ook als plaats in de Delta met eens directe verbinding met de zee en thans met de diepste landinwaarts gelegen zeehaven.

 

 

 

 

Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.