Alkmaar slaat de eigen rol bij de Vrije Statenvergadering in Dordrecht 1572 geheel over
DORDRECHT/ALKMAAR – In Alkmaar is ,,vergeten` dat de stad al op 19 juli 1572, in Dordrecht, de zijde van de Prins van Oranje koos in de opstand tegen de Spanjaarden. In het vorig jaar verbouwde Stedelijk museum van die Hollandse stad, ligt nu alle nadruk op 1573. In dit museum staat nu centraal dat Alkmaar in 1573 de aanval van Spaanse troepen weerstond. Het museum noemt zich echter, op de eigen website, ook het geheugen van Alkmaar. Hoog tijd toch voor een aanvulling op de Alkmaarse historie?
Immers: Ook Alkmaar wordt echt in herinnering gehouden in de Statenzaal van het Hof in Dordrecht, waar Alkmaar één van de twaalf Hollandse steden was die zich op 19 juli 1572 in het geheim aansloot bij de opstandelingen. De steden legden geld op tafel voor het huren van soldaten en zette Willem van Oranje weer als Stadhouder op het schild. Daarom liet kroonprins Willem Alexander in oktober 2001 zijn aanstaande bruid Maxima ook kennis maken met het Hof en het verhaal van de geboorte van wat later Nederland ging heten.
Zij konden zien dat het wapen van Alkmaar ook een ereplek had gekregen in een raam van de zogeheten Statenzaal, de plek waar de zogeheten vrije statenvergadering dus werd gehouden. Vanaf eind 2014 krijgt de geschiedenis op een moderne manier op deze bijzonder plek – eens een Augustijnenklooster - meer inhoud en kan er wellicht worden gesproken over een landelijk historisch centrum. In het geheugen van Alkmaar – zoals het museum zich presenteert – blijft de rol, die in juli 1572 al werd genomen, echter onbelicht.
Volgens een expositie in het bovengenoemd museum, zou pas in augustus 1573 Alkmaar definitief de zijde van de Prins van Oranje hebben gekozen. Dat woord definitief klinkt alsof er wel een eerder moment is geweest. Daarover wordt echter geen informatie gegeven. In augustus 1573 volgde een beleg van de stad. Op 8 oktober trokken de troepen van de Koning van Spanje weg. Dat heeft in de vaderlandse historie een vaste klank gekregen, want bij Alkmaar begon de VICTORIE.
Dat Alkmaar doelwit werd van de spaanse troepen, kwam vooral doordat in Dordrecht al een keuze was gemaakt.
Alkmaar was in 1573 zeer belangrijk te noemen in de vrijheidsstrijd. Haarlem was al eerder gevallen. Koopmansstad Amsterdam koos pas zes jaar laten, in 1578, de zijde van de Prins. Daarom verdient Alkmaar zeker een plek in de geschiedenisboeken. Als Alkmaar was gevallen en ook een slag op de Zuiderzee was verloren, had de Koning van Spanje misschien wel extra geld voor zijn troepen in de lage landen aan de zee over gehad om door te kunnen vechten. Ook had Dordrecht, als oudste stad van Holland, nog gevaar kunnen lopen als organisator van de vrije statenvergadering. Maar zo ver is het niet gekomen.
Voor het moreel van de opstandelingen was het van groot belang dat het verzet tegen de Spaanse machthebbers slaagde en na Alkmaar werd ook Leiden ontzet op 3 oktober 1574. Andere steden werden soms uitgemoord, zoals nog Oudewater in augustus 1575!
In het Hof in Dordrecht, dat wordt verbouwd om eind 2014 te worden heropend als nationaal belangrijk historisch centrum, trad Marnix van St. Aldegonde, als secretaris van de Prins als voorzitter van de vergadering op. Zijn naam wordt echter niet genoemd in Alkmaar. Zijn stad Antwerpen, waar hij ook burgemeester was, viel in 1585 in Spaanse handen.
In het museum van Alkmaar worden nog enkele markante feiten geserveerd. Brielle wordt een Zeeuwse stad genoemd, terwijl het echt in Holland lag toen op 1 april 1572 de Geuzen Brielle innamen. Toen verloor Alva zijn bril, is een gezegde geworden.
Circa veertien minuten duurt een historische film in het museum, waarin ook wordt gesteld dat de Koning van Spanje snel aan de kant werd gezet. In het volkslied Wilhelmus, dat overigens pas in 1932 de status als volkslied kreeg, wordt echter verwoord dat we de Koning van Spanje altijd hebben geëerd. In 1572 of 1573 werd nog niet de Koning van Spanje afgezworen. Dat volgde pas later in 1579 met de zogeheten Acte van Verlating.
De film in het Alkmaars museum voedt wel het Alkmaars gevoel, de stad die burgemeester Ronald Bandell in 2000 naar Dordrecht zag vertrekken. De suppoosten laten weten trots te zijn op de mooie filmspot op Alkmaar, ,,Honderd van de honderd mensen vinden het een geweldige film”. Inderdaad: Als je de film volgt, inclusief de mooie toevoegingen in de ruimte zoals een rijdende locomotief boven het filmdoek, krijg je gevoel voor Alkmaar. Daarin slaagt het stedelijk en historisch museum van Alkmaar zeker wel.
(hieronder de plattegrond het Alkmaar van toen!)
