Schalkse dame teruggevonden
DORDRECHT - Dankzij de publiciteit rond de tentoonstelling Schalcken - Kunstenaar van het verleiden is er een schilderij opgedoken waarvan niet bekend was waar het zich bevond. Tijdens de voorbereidingen van de tentoonstelling was tevergeefs gezocht naar de Jonge vrouw die een wafel aanbiedt, een van de vroegste werken van de fijnschilder Godefridus Schalcken (1643-1706). Het Dordrechts Museum was dan ook zeer verheugd toen kort geleden de huidige eigenaar contact opnam. Overigens niet wetende dat zijn schilderij gezocht werd.
Het zeer kleine paneeltje behoort tot de vroegste schilderijen die van Schalcken bekend zijn. Het keert nu tijdelijk terug naar Dordrecht en kan aan de tentoonstelling worden toegevoegd. De vrouw op het schilderij biedt lachend en ondeugend kijkend een wafel aan. Dit thema met knappe dames die iets lekkers aanbieden, waarbij Schalcken verschillende zintuigen prikkelt, zou de schilder zijn hele carrière blijven uitwerken. Een laat voorbeeld hiervan, De wafeleetster, uit het museum te Kassel was al op de tentoonstelling te zien.
Gerrit Dou
De Jonge vrouw die een wafel aanbiedt is vermoedelijk al rond 1667 gemaakt toen Schalcken net uit Leiden was teruggekomen van zijn leertijd bij Gerrit Dou. Daarmee is ook te herleiden waar het schilderij naar alle waarschijnlijkheid tot stand is gekomen: in de vlakbij het museum gelegen Nieuwstraat, waar Schalcken een atelier had ingericht in de Latijnse School (nu cinema The Movies) waar zijn vader rector van was. De stenen vensternis waar de vrouw doorheen lijkt te steken herinnert nog sterk aan het werk van Dou. De manier waarop de kijker verleid wordt en de zeer fraaie kleurstelling van de in zwart en wit gehulde vrouw met wafel zijn echter kenmerkend voor Schalcken.
Opmerkelijk detail
Het schilderij kent een opmerkelijk detail links op de achtergrond. De eigenaar van het werk had aangenomen dat Schalcken hier mogelijk zichzelf had weergegeven. Dat was de reden om contact op te nemen met het Dordrechts Museum. Door het schilderij met een microscoop te bekijken in het restauratieatelier werd zichtbaar dat dit detail van nog geen centimeter hoog een man met een glas wijn en een vrouw voorstelt: een vrolijk gezelschap wat net als de toeschouwer wafels aangeboden krijgt. Een mooi bewijs hoe precies en gedetailleerd de fijnschilder te werk ging. Wafels werden in de 17de eeuw niet alleen veel tijdens feestdagen genuttigd, maar waren ook lekkernijen van rijke burgers (waartoe de vrouw met haar dure jakje behoort) en werden vooral ook door geliefden aan elkaar gegeven. Met wijn erbij, zoals het ook op het Kasselse schilderij te zien is, kon men daarbij in de juiste stemming komen.
Vanaf 14 april zal het nieuwe schilderij van Schalcken te zien zijn in het museum. Om de terugkeer van de Jonge vrouw die een wafel aanbiedt te vieren, krijgen bezoekers die dag ook een lekkere wafel aangeboden.
Credits voor het hervonden schilderij: Godefridus Schalcken, Jonge vrouw die een wafel aanbiedt, ca. 1667, paneel, particuliere collectie.
