Vijftig jaar geleden was Culturele Raad Dordrecht een ook landelijk opvallend fenomeen
DORDRECHT - Een aardverschuiving op cultureel gebied in Dordrecht werd een halve eeuw geleden in gang gezet. Dat was het vervolg van de installatie - op 22 januari 1968 - van de Culturele Raad (CR).
Burgemeester J.J. van der Lee was in 1966 benoemd mede met de opdracht zich sterk te maken voor meer cultuur in de provinciestad Dordrecht.
Zijn kabinetschef mr. A.F.M. Delemarre werd als Ton Delemarre de secretaris tot de opheffing in november 1983. Volgens de gemeenteraad had de CR geen meerwaarde meer en dat was een politieke conclusie.
Het begin was anders: Eerst was ir. Gerard Gerritse de voorzitter. Daarna volgde de latere PvdA-wethouder en burgemeester van Spijkenisse, Kees de Groen
De gemeenteraad was enthousiast - toen - over de baanbrekende en landelijke unieke vorm van (mede) zeggenschap van de burgers op cultuurgebied. Culturele excursies naar Dordt waren geen uitzondering.
De oud-medewerkers van de CR - Wil Stevens, Jan Wiersma en Ton Delemarre - hebben de geschiedenis in een notitie verwerkt. Zij zijn er de aanleiding in om tot een hedendaagse cultuurdebat en gesprek te komen met een (historische) terugblik en zeker ook vooruit zien.
Museum-directeur Peter Schoon gaf twee studenten van de Erasmus universiteit al de ruimte om onderzoek te doen. Een deel van het resultaat is op papier gezet. Stevens, Wiersma en Delemarre hopen nu dat de stad in beweging komt om er een vervolg aan te geven.
Cultuur in brede zin is tevens actueel want politieke partijen spreken hun mening uit op weg naar de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart.
Hun startverhaal:
Culturele Raad en Daad
Medio 2014 deed een initiatiefgroep (Wil Stevens, Jan Wiersma,. Ton Delemarre) een voorstel tot een onderzoek naar de geschiedenis en betekenis van de Culturele Raad (een functionele raad ex. art. 61 gem. wet) die in de jaren '60-'70 in Dordrecht heeft gefunctioneerd en een historisch fenomeen van betekenis is.
Die Culturele Raad was de uitdrukking van de wens van het gemeentebestuur de burgers van de stad meer te betrekken bij de bepaling en uitvoering van het cultuurbeleid. Het paste in de beweging van de jaren ‘70 en kreeg een uitgesproken vorm.
1 Democratisering van de Cultuur en betrokkenheid van burgers door overdragen van bevoegdheid en verantwoordelijkheid. Voor dat doel werd de CR als functionele raad ingericht met van de gemeenteraad overgedragen bevoegdheden, ondersteund door een ambtelijk secretariaat.
Dordrecht gaf er de toon mee aan in Nederland, vele gemeenten inspireerden zich op het Dordtse voorbeeld en ook uit het buitenland was belangstelling (o.a. een Duitse filmploeg)
De CR bracht ook wonderbaarlijk veel tot stand. In samenwerking met het veld ontstonden specifieke subsidieregelingen (o.a. voor amateur muziek en theater, atelierhuursubsidie, materiaalsubsidie, galeriesubsidie waardoor aanmerkelijke kwaliteitsverhoging ontstond) maar ook de hele theaterprogrammering (Zomertuin, Wintertuin, Wantijconcerten, baanbrekende minitheatervoorstellingen) en de oprichting van de Stichting Culturele Educatie, de heroprichting van de Volksuniversiteit, de uitgave van: het Dordtboek, de Dordtreeks, jeugdblad BY, arbeiderdichters in de Sondereeks. Verder: experimentenfonds, Percentageregeling, Fonds Stadsverfraaiing, Opdrachten- aankoopbeleid, Museumzaal Waarheid en Vrede, Beiaardconcerten, laagdrempelige grootschalige exposities, service aan actiegroepen, een project (Kusa) gericht op de wijken en minderheidsgroepen, noem maar op.
Een essay/documentaire over de constructie en de geschiedenis van de CR zou van historische waarde zijn als verslaglegging van een bewogen periode in het Dordtse cultuurbeleid. Maar het zou daarmee tevens een boeiend voorbeeld kunnen leveren voor (aspirant)bestuurskundigen, politici en beleidsmakers, zowel procesmatig (hoe is dit allemaal in zijn werk gegaan) als qua output (wat heeft het helemaal opgeleverd)
Op 4 augustus 2015 volgde een gesprek met Peter Schoon, directeur van de musea en het archief. Hij ondersteunde het plan een tweetal studenten bestuurskunde een stage te laten lopen bij het archief
Frans Bauke van der Meer universitair hoofddocent bestuurskunde EUR wist twee Studenten Bestuurskunde te interesseren voor een 4 maand stage in het kader van een masterscriptie om het onderzoek uit te uitvoeren als een masterscriptie. Het stadsarchief fungeerde als opdrachtgever.
Mogelijke vragen:
- Hoe zat de CRD bestuurlijk in elkaar; welke commissies en overleggen waren er, hoe vaak vergaderden ze, wat voor agenda's voerde men, hoeveel bevoegdheden hadden ze;
- gaf het burgers echt zeggenschap; voelden zij zich aangemoedigd en uitgenodigd tot deelname;
- hoeveel burgers werden bereikt; waren er genoeg of zelfs veel mensen geïnteresseerd en maakten ze er gebruik van; konden ze hun ei bij de CR kwijt en in daden omzetten;
- werden de mogelijkheden en bevoegdheden door de burgers die meededen als voldoende/bevredigend ervaren; hadden ze greep op de materie; waren er knelpunten of problemen; hadden zij het idee deel uit te maken van een voorhoede die maatschappelijke veranderingen ging bewerkstelligen?
- hoe lang participeerden ze; werd men voldoende ondersteund;
- waren er fricties tussen de deelnemende burgers of was er juist veel samenwerking en bevruchting; was er spanning of juist samenwerking met de politiek en het stadskantoor en de andere kunstinstellingen,
De kernvragen waren :
hoe is de totstandkoming van de CR te beschrijven en te verklaren?
hoe de succesvolle werking?
hoe de teloorgang?
welke lessen kun je daaruit trekken voor de huidige situatie?
De studenten gingen voorjaar 2016 aan de slag en schreven hun werkstuk. Arno Vermeulen behaalde 28 november 2016 hiermede zijn Master bij de EUR. Helaas viel de ander in het zicht van de eindstreep uit.
Wil Stevens vatte de Masterthesis van Vermeulen samen (bijlage)
Hoe nu verder met het project? Wat wordt de focus
en wie draagt het verder?
Wij hebben dus één werkstuk van Arno Vermeulen. Wil heeft daarvan een summiere samenvatting gemaakt.
Het Dordrechts Museum heeft zich wel gecommitteerd aan het onmderzoek, maar n u de presentatie. Het idee van een expositie binnen Museum of Archief maakt ook wegens gebrek aan ruimte weinig kans. Er moet dus elders draagvlak georganiseerd worden.
Dat hangt samen met de focus. Het participatiemodel van de CR lijkt te zeer tijdsgebonden om dat als lichtend voorbeeld voor nu te presenteren.
Het ligt meer voor de hand de aandacht te leggen op het cultuurbeleid. Dat onderwerp leeft meer.
GroenLinks en Dock hebben het op de agenda, die worden benaderd.
Men kan zich voorstellen dat rond de gemeenteraadsverkiezingen of de vorming van het collegeprogramma een bijeenkomst wordt gehouden. Onderwerp zou dan kunnen zijn: het cultuurbeleid uit de CR tijd in vergelijking met de huidige situatie. In 2018 is het 50 jaar geleden dat de CR werd opgericht. Dat is een mooi aanknopingspunt
Een tussenstap
Een door het stadsarchief georganiseerde bijeenkomst van de door Arno en Jacco geïnterviewde personen. Ook mogelijk geïnteresseerden uit maatschappelijke groeperingen als Dock en GroenLinks zouden daaraan deel kunnen nemen.
Als onderlegger kan een samenvatting van de scriptie van Arno dienen mede met gebruikmaking van het uittreksel van Wil Stevens.
Aan die bijeenkomst zou dan de vraag aan gekoppeld moeten worden wat een mogelijk vervolg van het onderzoek zou kunnen zijn.
Uiterlijke datum bijeenkomst: april 2018
1 In de beleidsnota van 1971 heette het dat het cultuurbeleid gebaseerd moest zijn op de volgende punten: democratisch beheer, experimentele benadering, gericht op creatieve deelname van de bevolking, pluriform in verschijningsvorm, voor ieder toegankelijk en ieder aangeboden, wezenlijk, vragenstellend, kritisch, openmakend
