Staande ovatie voor eerste biograaf dirigent Willem Kes Dordtenaar Rob Landman in Grote kerk

08 oktober 2017
Staande ovatie voor eerste biograaf dirigent Willem Kes Dordtenaar Rob Landman in Grote kerk

DORDRECHT -  Dordtenaar Rob Landman kreeg zaterdagmiddag  in de volle Grote Kerk een staande ovatie voor zijn werk als eerste biograaf van Dordtenaar en musicus  Willem Kes (1856-1934).

De eerste chef-dirigent van het wereldvermaarde Koninklijk concertgebouw orkest is nooit eerder te boek gesteld. Daarom nam de algemeen directeur van het bijna 130 jaar oude orkest, Jan Raes, het eerste exemplaar van het dikke boek in ontvangst. Hij prees in de kerk Rob Landman voor zijn monnikenwerk.

Na zijn pensioen als gemeente-ambtenaar van Dordrecht zette Rob Landman zich nog meer in om de Dordtse dirigent een blijvende plek op het muziekpodium te geven.

Hij gaf er ook lezingen over en probeerde zijn fans ook met kennis van de klassieke muziek bij te brengen. Zijn bijdrage aan het beschrijven van de historie van het Concertgebouw orkest bleek een schot in de roos te zijn.

Directeur Raes zei dat het Concertgebouworkest trots is op het eigen erfgoed. Daarom was hij erg blij dat Willem Kes in de persoon van Dordtenaar Rob Landman eindelijk een biograaf heeft gevonden, die met veel inzet  het werk en het even van Kes nauwkeurig in kaart heeft gebracht. 

,,Van zes van de zeven chef-dirigenten van ons orkest bestond al een biografie. Rob Landman heeft er nu voor gezorgd dat onze eerste chef-dirigent nu ook een biograaf heeft."  Kes, die bij schouwburg Kunstmin een eigen plantsoen heeft er in Amsterdam mede gezorgd dat zijn opvolger Mengelberg verder kan bouwen aan het orkest dat snel wereldfaam kreeg. Raes benadrukte het pionierswerk van de Dordtenaar Kes, die altijd als eerste wordt genoemd in het ererijtje van dirigent van het orkest. Zo gaf hij een orkest in een vlak polderlandschap mee vaart naar de wereldtop.

Rob vertelde in de Grote kerk al vanaf 1958 met het orkest in Amsterdam bezig te zijn en vanaf 2005 alles opzij had gezet om de biografie te kunnen maken. Hij reisde daarvoor naar alle windstreken in Europa om in de voetstappen van Willem Kes te kunnen treden.

De biografie kwam officieel  uit aan het einde van een historisch concert. Het programma was eerder in 1883 in de Grote kerk uitgevoerd. Willem Kes was daarvan toen de dirigent.  Dat was voor de Dordtse muziekgeschiedenis vanzelfsprekend want hij was dirigent van het al vanaf 1829 bestaande Toonkunstkoor Dordrecht en richtte in 1883 ook de Orkest-vereniging Dordrecht op.  De beiden gezelschappen droegen de uitvoering waaraan ook stadsorganist Cor Ardesch meewerkte.

Rob Landman kreeg vanaf het begin steun van de vereniging vrienden van de Grote Kerk, die wil laten zien en horen dat het symbool van de stad een monument is van en voor alle Dordtenaren. Burgemeester Arno Brok sprak die woorden ook enkele jaren geleden uit op een ledenvergadering van de vereniging onder leiding van voorzitter Arjan te Raa.

Het concert zaterdagmiddag met circa zevenhonderd luisteraars zou best een nieuwe traditie verdienen, want de Grote Kerk biedt daarvoor ook een eigen historisch decor en sfeer. De belangstelling was voor het zaterdagmiddag-concert ook groot te noemen.

Rob Landman noemde de presentatie van de door hem geschreven biografie enkele keren het nagerecht van het historisch concert, dat als extra ook composities van Kes op het programma had staan.

Het publiek dat veel waardering uitte voor zijn meesterproef liet blijken er anders over te denken en toonde na afloop een grote belangstelling voor zijn werk. Het was dan ook de finale van het levenswerk van Rob Landman, die nadenkt om Willem Kes nog meer op de Dordtse (historische) kaart te zetten. RTV Dordrecht heeft hem al gefilmd, waarbij hij als een Dordtse Willem Kes gids optreedt.

(achtergrond) WIKIPEDIA 7 oktober 2017 over Willem Kes: Dankzij Dordtenaar Rob Landman past een uitbreiding van de informatie:

Willem Kes (Dordrecht, 16 februari 1856 – München, 22 februari 1934) was een Nederlands violist, dirigent en componist. Hij was de eerste dirigent van het Concertgebouworkest.
Levensloop en betekenis

Kes ontving zijn opleiding als violist en componist aanvankelijk in Dordrecht bij Ferdinand Böhme en vervolgens in Leipzig bij Ferdinand David en Carl Reinecke. Hij voltooide zijn studie in Brussel bij Wieniawski.

In 1877 werd hij benoemd als eerste concertmeester van het Parkorkest in Amsterdam. Een jaar later, in 1878 werd hij directeur van de afdeling Dordrecht van Toonkunst en in 1883 dirigent van de toen nieuwe Parkschouwburg in Amsterdam. In 1888 volgde zijn benoeming bij het Concertgebouworkest. Bij zijn aantreden aldaar stelde het muziekleven in Nederland nog niet veel voor. Johannes Brahms schijnt in 1879 gezegd te hebben dat in Amsterdam leuke mensen woonden, maar slechte muzikanten.

Kes bracht zijn muzikanten een strenge discipline bij. Wie te laat kwam op de repetities, kon rekenen op een boete en muzikanten die slecht speelden, moesten nablijven en in de directiekamer hun partijen instuderen. Ook eiste hij van het publiek stilte tijdens uitvoeringen. Hij verbood het nuttigen van versnaperingen tijdens repetities en concerten, wat in die tijd nog niet algemeen was.

Onder leiding van Kes groeide het Concertgebouworkest uit tot internationale bekendheid. Hij introduceerde symfonische gedichten van Richard Strauss in Nederland: in 1891 Don Juan en een jaar later Macbeth. Ook vernieuwend was het organiseren van een themaconcert in 1893 met louter moderne Franse componisten (bijgewoond door Vincent d'Indy en Ernest Chausson). Ook de Nederlandse première van Antonín DvoÅ™áks symfonie Uit de nieuwe wereld vond plaats onder Kes in mei 1885. Onder Kes als dirigent speelden met het Concertgebouworkest vele internationale solisten, zoals de violisten Pablo de Sarasate, Eugène Ysaÿe, Joseph Joachim en Leopold Auer, de pianisten Eugen d'Albert en Teresa Carreño, en de Portugese bariton Francisco d'Andrade.

Zijn salaris bij het Concertgebouworkest bedroeg slechts f. 5000 per jaar, waarmee hij ver onder het niveau van buitenlandse collegae werkte. Ook de orkestleden verdienden relatief weinig, namelijk tussen de f. 500 en f. 1200 per jaar. Dat was mede de reden dat Kes in Schotland ging solliciteren voor een beter betaalde baan.[1]

Toen Kes in 1895 afscheid nam om bij het Scottish Orchestra in Glasgow in dienst te treden, speelde zijn opvolger Willem Mengelberg tijdens het afscheidsconcert als solist het pianoconcert in Es groot van Franz Liszt. Mengelberg kreeg zo de leiding over een zeer gedisciplineerd orkest, dat onder zijn leiding uitgroeide tot een van de beste orkesten ter wereld.

Na zijn tijd in Schotland vertrok hij in 1898 naar Moskou. Kes sloot zijn muzikale carrière af in Koblenz, waar hij van 1905 tot 1926 directeur van het conservatorium en dirigent van de Musikverein was. Hij overleed op 78-jarige leeftijd in München.
Composities

Kes schreef voornamelijk werken voor orkest, kamermuziek (waaronder een lijvige vioolsonate) en liederen. Het door Kes gehanteerde idioom is voornamelijk laat-romantisch. Naast eigen composities is van zijn hand ook een aantal manuscripten overgeleverd met bewerkingen en transcripties van werk van andere componisten.[2]
Bronnen, noten en/of referenties

Eduard Reeser - Een eeuw Nederlandse muziek, Querido, Amsterdam (1950) p. 189-193
Een inventaris van werken van Kes, bron: Nederlands Muziek Instituut pdf-document

Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.