Dordrecht herdacht 1572 altijd met aandacht voor twaalf Hollandse steden

19 oktober 2019
Dordrecht herdacht 1572 altijd met aandacht voor twaalf Hollandse steden

DORDRECHT - Het feit dat onder het standbeeld van Willem van Oranje in de Hofstraat niet twaalf, maar de namen van maar elf Hollandse steden staan die op 19 juli 1572 in Dordrecht kwamen vergaderen, trilt nog na in de media. 

Historicus Henk 't Jong komt op de websites van RTV Dordrecht en RTV Rijnmond aan het woord. Ook op radio Rijnmond komt hij aan het woord.  ,,Oudewater was er echt in 1572. Ze hebben meebeslist en gezorgd dat Willem van Oranje weer als landvoogd weer werd erkend." 

De vader des vaderlands had de hulp van de steden opgeroepen. Hij had geld nodig voor zijn  leger, zo vertelt Henk 't Jong voor de radio-microfoon.

AD De Dordtenaar geeft de kritiek weer van Hans Berrevoets, die vanaf  2011 samen met de toenmalige directeur van het gemeente archief, Ineke Middag, weer aandacht vroeg voor de (historische) betekenis van de eerste vrije Statenvergadering in Dordrecht.

Blunder

,,De blunder bij het nieuwe beeld van Willem van Oranje, in Dordrecht, had voorkomen kunnen worden als de maker en de gemeente Dordrecht een historicus hadden geraadpleegd", aldus  Henk 't Jong.

De historicus is overigens niet echt enthousiast over de komst van  een standbeeld van de Prins in Dordrecht. Henk is ook niet onder de indruk van de kwaliteit van het beeld. Wat betreft de twaalf steden is hij duidelijk.

Hij wijst ook op de notulen van de eerste vrije Statenvergadering uit 1572. Nadat was vastgesteld dat Oudewater, aanwezig in het Dordrecht van juli 1572, niet werd genoemd, verdedigde de stichting die de stad het beeld had geschonken, zich: Oudewater had niet mogen meestemmen.

,,Of het verhaal over het stemrecht een smoes was, omdat de plaats 'gewoon' vergeten is, of dat er is uitgegaan van foute informatie laat Henk 't Jong in het midden: "Als er vooraf een historicus was geraadpleegd, was dit niet gebeurd.", zo geeft Henk 't Jong nog aan bij RTV Dordrecht en RTV Rijnmond. Hij is ovrigens op zijn eigen weblog wel kritisch over de betekenis, die de eerste vrije statenvergadering heeft gekregen. Zo bekritiseerde hij enkele jaren geleden prof. Herman Pleij, die op het Hof 19 juli de status van onafhankelijkheidsdag wilde geven.

De aanwezigheid van twaalf steden in Dordrecht staat als gegeven niet ter discussie-

In een twitter bericht laat oud-wethouder Jan Zaaijer weten, dat in het verleden de steden via een auto-rally met elkaar verbonden waren. ,,Oudewater werd altijd aangedaan".

Stichting

De stichting, die Dordrecht het standbeeld schonk, reageert in Ad De Dordtenaar. Bij monde van penningmeester Frans-Willem van der Ven wordt meegedeeld niet aan politiek te doen, dus ook niet aan gelegenheidsargumenten. ,,Er is geen sprake van vergissing. Alles is in alle openheid gegaan. Verder hebben we er niet veel over te zeggen".  De stichting heeft eerder laten weten, dat Dordrecht het beeld als geschenk heeft aanvaard, dus de toevoeging van de naam Oudewater moet door Dordt worden betaald.

Hans Berrevoets wijst erop dat er altijd is uitgegaan van twaalf Hollandse steden.

Vier

Van de twaalf steden, die van 19 juli tot en met 23 juli 1572 meededen aan de eerste vrije Statenvergadering Dordrecht, waren daarvan maar vier (!) steden in de oude situatie stemhebbend.  Acht steden die naar Dordrecht kwamen hadden die status niet.

Dat betekent dat er geen enkele historische grond is om zogenaamd Oudewater als enige stad van de twaalf gemeentes niet te noemen onder het standbeeld van Willem van Oranje, aldus de historische informatie, waarvan Hans Berrevoets is uitgegaan toen hij met Ineke Middag in 2011 opnoeiws aandacht ging vragen voor 1572.

Daarom heeft burgemeester Wouter Kolff al laten weten, dat Oudewater als twaalfde stad met naam onder het standbeeld genoemd gaat worden.

Dordrecht is ook in vroegere tijden altijd van twaalf deelnemende steden uitgegaan. De wapenschilden van die twaalf steden zijn nog te zien in de glas-in-loodramen in de Statenzaal, dat nu onderdeel is van het museum Hof van Nederland. Dat ligt op honderd meter van het standbeeld aan het begin van de Hofstraat en naast het Statenplein.

Zes

Voordat de eerste vrije Statenvergadering bijeen kwam op verzoek van Willem van Oranje, waren zes steden stemhebbend.  Verschillende bronnen geven dat op de volgende wijze aan: In  de Bourgondische Nederlanden bestonden de Staten van Holland uit afgevaardigden van de Ridderschap en de zes grootste steden, Dordrecht, Haarlem, Delft, Leiden, Amsterdam en Gouda.

Toen in 1572 steeds meer steden in Holland de kant van de Prins van Oranje kozen, om hem weer te erkennen als stadhouder en om zijn onafhankelijkheidsstrijd mee te betalen, deed Amsterdam niet direct mee. Gemeentearchivaris dr. Th. Jensma merkte rond de herdenking van vierhonderd jaar eerste vrije statenvergadering in 1972 altijd fijntjes op:  ,,Amsterdam keek eerst  zes jaar de kat uit de boom".

Julina

Om het belang van de vergadering te benadrukken kwam in 1972 Koningin Juliana naar Dordrecht toe om het gerestaureerd Hof in het voormalig Augustijnenklooster te openen. In oktober 2001 begon de kennismaking van aankomend Prinses Maxima - met de kroonprins aan haar zijde - ook in de Statenzaal van het Hof.

Op Koningsdag 2015 waren Koning Willem-Alexander en Koningin Maxima met hun dochters terug bij het Hof.. De Koning deed de opening van het museum Hof van Nederland en hij  tekende als eerste voor een modern uittreksel uit de notulen van 1572: Ieder mens heeft gewetensvrijheid, is vrij om te geloven wat hij wil. Dat is een van de uitkomsten van de Eerste Vrije Statenvergadering, zo geeft Dordrecht vanaf 2015 nadrukkelijk aan.

Dordrecht, als belangrijkste stad in Holland, Haarlem, Leiden en Gouda kwamen wel naar de eerste vrije Statenvergadering toe. Delft sloot zich kort daarna aan en de in Dordrecht begonnen vergadering werd daar acht dagen na 19 juli ook gesloten. Daarom kwam burgemeester Marja van Bijstervelt in 2018 op 19 juli graag - zelfs per fiets - naar de herdenking toe.  Tot de twaalf steden wordt Delft, ook een stad van de Oranjes. niet gerekend, maar burgemeester Wouter Kolff en zijn collega van Oudewater Pieter Verhoeve namen Delft wel mee toen zij in mei 2018 de steden van de vrije Statenvergadering in een dag aandeden.


Bronnen

Bronnen melden over de vergadering nog: Van 19 tot en met 23 juli 1572 werd de alternatieve Statenvergadering van Holland gehouden.

Deelnemende afgezanten aan deze historische vergadering waren edelen, burgemeesters en schepenen uit Dordrecht, Alkmaar, Edam, Enkhuizen, Gorinchem, Gouda, Haarlem, Hoorn, Leiden, Medemblik, Monnickendam en Oudewater. Naast de vertegenwoordigers van de steden uit Holland was ook Willem van der Marck, heer van Lumey, de opperbevelhebber van de Watergeuzen aanwezig.

Namens Willem van Oranje had Filips van Marnix van Sint-Aldegonde de leiding tijdens het overleg.  De Marnixstraat in Dordt wordt echter nog alleen gekoppeld aan de dichter en niet aan zijn betekenis als voorzitter van de vergadering van 1572.

In de Statenzaal van het Hof hebben de  steden een zichtbare  plek gehouden. Twaalf ramen herinneren aan de twaalf steden. De vlaggen van de twaalf steden wapperen ook elk jaar voor het museum Hof van Nederland op de 19 juli herdenking.

Tot 2011 werd tientallen jaren niet stil gestaan bij de betekenis van de eerste vrije Statenvergadering en 19 juli in het bijzonder.  Vanaf 2011 is er weer volop aandacht voor  19 juli als belangrijke historische dag en is Oudewater nooit vergeten.

Het is extra pijnlijk dat deze plaats van burgemeester Verhoeve is vergeten. Oudewater heeft voor de aanwezigheid in Dordrecht, net zoals andere Hollandse steden, een prijs moeten betalen.

Op 7 augustus 1575 eindigde het Spaanse beleg van Oudewater in een bloedbad. Er wordt aangenomen dat de helft van de bevolking werd uitgemoord, maar eenduidige  cijfers zijn er niet. Wel wordt al vanaf 1576 elke tweede zondag van de maand augustus in  Oudewater het bloedbad herdacht. Volgens historici zou dit tevens de oudste dodenherdenking in Nederland kunnen zijn.

Dordrecht maakt inmiddels plannen om in 2022 stil te staan bij 450 jaar eerste vrije Statenvergadering. Daarvoor zal worden samengewerkt met de andere steden die op 19 juli 1572 naar Dordt kwamen. 

De steden kunnen ook aan de gebeurtenissen van 1572 in 2022 hun eigen verhaal toevoegen om samen actuele geschiedenis te schrijven. Vrijheid van geweten en vrijheid van geloof kan zo actueel worden vertaald

Gerelateerde wijken:
Gerelateerde straten:
Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.