Marie E. Monsees werd in 1953 de eerste vrouwelijke predikant van Dordrecht
(door Hans Berrevoets)
DORDRECHT - De eerste vrouwelijke predikant van Dordrecht, Marie E. Monsees (1916-1966), diende vanaf 1953 vier jaar de evangelisch Lutherse kerk in Dordrecht. Dat gaf in die periode veel gedoe. Zij wordt dochter van Dordrecht genoemd.
De Lutherse kerk behoort vanaf 2004 tot de Protestantse kerk Nederland (PKN). In Dordrecht behoren ook de gereformeerde kerk en de hervormde kerk tot dit samenwerkingsverband.
Amersdoort
Marie Monsees was zij in Amersfoort en Zierikzee als voorgangster actief. Volgens de Nieuwsbode van Zierikzee begon zij als dominee op Schouwen in 1942. Ze was toen 26 jaar.
De Dordtse kerk vindt dat zij zeker genoemd mag worden op de komende Wereldvrouwendag zondagmiddag 8 maart 2020 tijdens het Festival Dochters van Dordrecht om haar als Dochter van Dordrecht een plek te geven in het collectief geheugen van Dordrecht.
Deze Internationale Vrouwendag krijgt zondag 8 maart 2020 vanaf 12 uur aandacht met een programma in de historische Trinitatiskapel. De Evangelisch Lutherse gemeente maakt vanaf 1690 al gebruik van deze kerk aan de Vriesestraat 20-22.
Voorzitter
De voorzitter van de kerk, Bart Stegeman, kijkt niet met trots terug op hoe met de eerste vrouw op de preekstoel is omgegaan. ,,Het was een spannende tijd, want de gemeente was er blijkbaar toen nog niet aan toe, dat een vrouw op de preekstoel stond. Met de wijsheid van nu kijken daar natuurlijk heel anders op terug.”
Uit geschiedschrijving van ds. W. Baan, die van 1981 tot 2011 de kerk diende, blijkt aan een spanning tussen de mannen in de kerkenraad en de vrouwenkring, waarvan ds. Marie Monsees de voorzitster was. De kerkenraad bestond uit alleen heren met hoge hoeden, zo werd toen in verslagen vastgelegd.
Voorzitter Stegeman wil ds. Monsees een plek geven in de kerk. Hij zal daarom op Wereldvrouwendag een portret van de eerste vrouwelijke dominee ophangen. ,,Marie Monsees behoort onderdeel te zijn van onze lange geschiedenis en verbondenheid met Dordrecht. Vanaf 1595 stonden er mensen in Dordrecht in onze geloofstraditie en vanaf 1690 in de Trinitatiskerk aan de Vriesestraat 20-22. Dit monument staat dus al 330 jaar in een lange historie als kerk in de stad.
In de kerk draait het op 8 maart om de Dochters van Dordrecht. Burgemeester Wouter Kolff zal het eerste exemplaar in ontvangst nemen van een boek over dochters van Dordrecht. Saskia Lensink is de schrijfster daarvan en zij deed veel onderzoek om verhalen onder het stof van de historie vandaan te halen.
Dochters van Dordrecht zal daarna circa honderd vrouwen aandacht geven, onder wie de eerste vrouwelijke predikante.
Familie
Familie Bart Stegeman kent de historie van Marie Monsees via zijn familie. Zijn vader Wim Stegeman – ook een bekende muziekleraar op christelijke scholen – was in haar tijd organist en dirigent van het kerkkoor. Voor haar Dordtse periode stond zij in de Evangelisch Lutherse kerk van Amersfoort. Ook was zij verbonden vanaf 1942 met de kerk in Zierikzee.
De kerk in Dordrecht had – om een vacature te vervullen – drie predikanten (twee mannen en een vrouw) beroepen om de gemeenteleden de mogelijkheid te bieden te kiezen.
Ds. Monsees had voor haar Dordtse tijd met succes in Amerfoort gewerkt. De twee mannen trokken zich echter terug. Ze bleken niet beroepbaar te zijn. Toen bleef alleen Marie Monsees over in 1953 en de gemeente had geen keuze. ,,Dat gaf al spanning, maar de predikante stond daar in feite buiten, maar veel gemeenteleden bleken een vrouw als voorgangster niet te zien zitten.
Draagvlak
Het draagvlak onder de gemeenteleden bleef vanaf het begin onder druk te staan en de vraag is natuurlijk: Heeft ds. Monsees wel een eerlijke kans in Dordrecht gehad. Mijn vader probeerde neutraal te blijven tussen de twee kampen in de kerk. Ik heb altijd begrepen dat het verzet niet over de hoofdzaken ging. Het waren de details. Zo had zij bijvoorbeeld gelakte nagels en dat viel bij gemeenteleden niet in goede aarde.”
Volgens ds. Baan waren er ook leden, die de predikante gewoon een lief mens vonden. Tegenstanders hielden een enquête en toen bleek een grote meerderheid van de kerkgangers (235 mensen) een nieuwe beroepsprocedure te wensen.
In februari 1957 probeerde ds. Monsees een einde te maken aan de doorlopende discussie in haar gemeente. Ze organiseerde via een referendum een vertrouwens-stemming. Voor haar vertrek stemden toen 99 mensen en 77 leden van de kerk wilden nog wel met de vrouwelijke predikant door.
De gang van zaken in Dordrecht haalde intussen ook de landelijke pers. Ds. Monsees besloot om terug te keren naar haar vorige gemeente in Amersfoort, die haar met open armen voor de tweede keer wilde beroepen.
In de jaren daarna bleek haar gezondheid te wensen over te laten. Volgens geschiedschrijvers werkte de voorgangster niet alleen in Amersfoort maar had ook nog een baan in Leerdam. Ook was zij in zes besturen actief.
Vanaf 1964 ging het steeds moeilijker. Ze meldde zich ook een periode ziek en ging te snel weer aan het werk. Ze overleed onverwachts aan een hartaanval op15 december 1966 op net vijftig jarige leeftijd.
Op 20 december 1966 werd zij op Noorderbegraafplaats van Hilsersum begraven, zo stond in het overlijdensbericht. Haar ouders ondertekenden het overlijdensbericht van hun dochter.
In de krant van Zierikzee verscheen ook een advertentie, want zij was daar vanaf 1942 met volle toewijding betrokken bij de Evangelisch Lutherse gemeente.
De Provinciale Zeeuwse Courant (PZC) medlt dat mej. ds. M.E. Monsees plotseling overleed in december 1966, maar in verschillende Lutherse kerken was voorgegaan tussen 1942 en 1966.
Maria Elisabeth Monsees
Geboren: 19 Apr 1916, Amsterdam
Overleden: 15 Dec 1966, Amersfoort 50 jaar oud
Begraven: Hilversum
opsommingsteken Maria was ook bekend als Titi.
