ThuisBeter: 'Patiënt wil regie, wij gaan daarvoor zorgen'
DORDRECHT - De ontwikkeling is niet te stoppen: ziekenhuiszorg verplaatst zich steeds meer naar de patiënt thuis. Het Albert Schweitzer ziekenhuis (ASz) plakt hier een merknaam op, ThuisBeter. Onder die vlag komt alle ‘ziekenhuiszorg thuis’ van het ASz samen. Apotheker en innovator Maryse Spapens is benoemd tot directeur van dit initiatief. “Wij deden al heel veel thuis, maar versnipperd. De taak van ThuisBeter is om het ‘aan elkaar te knopen’, waardoor meer patiënten er meer profijt van ondervinden.”
Het ASz heeft een bevoorrechte positie, schetst Spapens. “Wij hebben al twintig jaar een goed geolied Transmuraal Team. Dat is een groep reizende, gespecialiseerde verpleegkundigen die patiënten in de regio aan huis bezoeken voor allerlei, soms complexe verpleegkundige handelingen. Daardoor hoeven patiënten al jarenlang in veel gevallen niet te worden opgenomen, of ze kunnen eerder met ontslag. Die infrastructuur staat als een huis. Daar hebben we bij de huidige ontwikkelingen veel profijt van en onze patiënten ook.” Maryse Spapens: "Om als Albert Schweitzer ziekenhuis onze voorsprong te behouden, is coördinatie nodig."
Medicatie thuis
Spapens is tevens directeur van de Poliklinische Apotheken in het Albert Schweitzer ziekenhuis. “Dankzij het Transmuraal Team kunnen wij als apotheek al sinds jaar en dag allerlei medicatie thuis toedienen, waarvoor eerder de patiënt naar het ziekenhuis moest komen.” Ze nam in juni 2019 samen met hoofd Transmuraal Team Claudia Jonker de zilveren ‘Zinnige Zorg Award’ van VGZ in ontvangst. De zorgverzekeraar beloonde hiermee het gezamenlijke initiatief om patiënten met kanker maandelijks thuis een injectie te geven tegen botcomplicaties, in plaats van een tijdrovend infuus in het ziekenhuis. De werkwijze is volgens de jury “schaalbaar, voor veel medicatie toepasbaar en in lijn met het concept van de juiste zorg op de juiste plek”. Kort daarop introduceerden Spapens en Jonker alweer een vervolgstap: het geven van chemotherapie thuis.
Controle en regie
En toch is dit allemaal nog het begin, aldus Spapens. “Ik ben ervan overtuigd dat de groeicurve van ziekenhuisverplaatste zorg nog veel steiler gaat lopen. We hebben op allerlei manieren de wind in de zeilen. Het ministerie van Volksgezondheid en de zorgverzekeraars hebben het concept van ‘Juiste Zorg op de Juiste Plek’ omarmd en denken mee. Ze zijn bereid mee te investeren in een systeem dat uiteindelijk besparend kan zijn. De patiënt wil graag zelfstandigheid en keuzevrijheid ervaren en vraagt om meer controle en regie. Hij of zij heeft daar op allerlei vlakken al mee leren omgaan, van webshoppen tot een Uber bellen of bankzaken thuis regelen. Binnen de farmacie zie je veel innovatie: er komen pillen of injecties in de plaats voor een infuus. Door digitalisering is veel meer zorg dicht bij huis mogelijk en kan de patiënt de arts op afstand spreken.”
Hybride werken
Een algemeen probleem in de zorg is het bedden- en personeelstekort. Spapens: “Het vak van verpleegkundige zou een positieve impuls kunnen krijgen naarmate je meer ‘hybride’ gaat werken: ziekenhuis vermengd met thuis. En in het ziekenhuis kunnen dan de beschikbare bedden worden ingezet voor de patiënten die ze echt nodig hebben.”
Lef getoond
Om als ASz de voorsprong te behouden, is coördinatie nodig. Dat is de opdracht die ThuisBeter als strategisch programma heeft meegekregen. Spapens: “Medicatie thuis en behandeling thuis zijn twee pijlers die al stonden. Monitoring thuis en teleconsult komen daar in toenemende mate bij. En dan heb je nog de uitdijende mogelijkheden om als patiënt met je arts in contact te komen en zelf je digitale dossier in te zien. Het hangt allemaal met elkaar samen, maar manifesteert zich nog in veel uiteenlopende vormen. We moeten daar lijn in brengen.” Een kernteam van ervaren professionals is deels vrijgemaakt, onder aansturing van Spapens. “Onze Raad van Bestuur en Medische Staf hebben hiermee lef getoond. Want hoe meer zorg je naar de patiënt thuis brengt, hoe meer je ook je eigen ziekenhuis een beetje uitkleedt. Dat is een keuze gebaseerd op maatschappelijke verantwoordelijkheid.”
Bestaande initiatieven
Een greep uit de nu al bestaande initiatieven in het ASz illustreert de breedte van de ontwikkeling die nu plaatsvindt. Thuisdialyse, met alle apparatuur in je eigen huis en verpleegkundige ondersteuning ter plekke, scheelt voor de patiënt meerdere trips per week naar het ziekenhuis. Ademhalingsondersteuning voor COPD-patiënten, met een apparaat gewoon aan de keukentafel, voorkomt longaanvallen en daarmee belastende ziekenhuisopnames. Druksensoren die in de longslagader worden geïmplanteerd bij hartfalen, geven volautomatisch aan de cardioloog door wanneer er ingegrepen moet worden met plasmedicatie en vaatverwijders. Ook dit voorkomt ziekenhuisopnamen. Het bestaat en gebeurt allemaal al, maar het ‘hangt’ te vaak nog aan één dokter of afdeling en kan daardoor niet altijd groeien.
Duurzaamheid vergroten
“We moeten de dingen die we nu doen, in een toekomstbestendig model inpassen”, zegt Spapens. “Het is vooral belangrijk om ze schaalbaar te maken. Dat zorgt op termijn voor betaalbaarheid en stabiliteit. Dat is een van onze opdrachten met ThuisBeter. Evenals het inspireren en met elkaar in contact brengen van zorgverleners en zorgverzekeraars. En zeker ook het intensiveren van samenwerking met ketenpartners, zoals huisartsen en verpleeghuizen. Want juist als je de patiënt vaker thuis gaat behandelen, moet je onderling goed afspreken wie welke ondersteuning biedt. Nu rijdt iedereen afzonderlijk rond in eigen auto’s: het Transmuraal Team, de huisartsen, de apotheek, het laboratorium, de ambulance en niet in de laatste plaats de patiënt zelf. Door betere afstemming en taakverdeling kunnen we ook de duurzaamheid van de zorg vergroten.”
Patiënt eindelijk écht centraal
Spapens wil niet pretenderen dat alles uiteindelijk thuis kan. “Het ziekenhuis blijft bestaan voor complexe zorg. Er zullen bovendien altijd patiënten zijn die helemaal niet zo veel eigen regie willen hebben of niet in staat zijn om zelf te leren wat nodig is voor zorg thuis. Maar voor de patiënt die het wil en kan, gaan wij het optimaal faciliteren, zo goed mogelijk op het individu afgestemd. Voor ons ligt hier de kans om de patiënt écht centraal te stellen. We zéggen al jaren dat we dat doen, alle zorgorganisaties zeggen dat. Maar het is slechts ten dele waar. De patiënt moet nu meestal nog naar het ziekenhuis komen op een door ons gekozen moment, reizen, betaald parkeren, op zijn beurt wachten en met een reeks nieuwe aanvraag- en afspraakformulieren weer terugreizen en opnieuw achter aansluiten voor een afspraak. Dat is straks verleden tijd. Wij moeten als zorgverleners van het idee afstappen dat het ziekenhuis begrensd wordt door onze eigen muren. Wij zijn straks overal, want de patiënt is overal.”
In het kernteam ThuisBeter van het Albert Schweitzer ziekenhuis zitten naast Maryse Spapens en Claudia Jonker ook projectleider Nelleke Plaisier en apotheker Madelinde Vaane.
