Stadsgesprek nodig aan vooravond 800 jaar stadsrechten om historie ruimer en gecoordineerder te verbeelden
DORDRECHT - De straatnamencommissie van de gemeente Dordrecht is te beperkt in de mogelijkheden om de historie van de stad ruimer en beter gecoordineerd te verbeelden.
Dat pleidooi wordt herhaald nadat tien jaar geleden (november 2009) al voor een bredere aanpak was gepleit. Het is weer actueel want in 2020 staat de oudste stad van Holland stil bij 800 jaar stadsrechten. Vorig jaar was het al het jaar van de vier zonen en dit jaar is uitgeroepen tot jaar van de dochters van Dordrecht.
Een verhaal om er een tandje bij te zetten:
door Hans Berrevoets
DORDRECHT - De verbeelding van het verleden van Dordrecht verdient meer mogelijkheden. Eind 2009 is het tien jaar geleden dat daarvoor een pleidooi werd gehouden vanuit historische organisaties in het Stadskantoor.
De organisaties (Oud-Dordrecht, stichting historisch Platform en Platform Stedelijke Herdenking) vroegen om meer ruimte en meer creativiteit voor een ruimere historische verbeelding in de openbare ruimte van de stad. In het Stadskantoor werd op dinsdag 3 november 2009 door gemeenteraadsleden welwillend geluisterd.
De vraag mag dus best worden gesteld of er echt iets mee is gedaan, mede omdat volgend jaar (2020) wordt stilgestaan bij 800 jaar stadsrechten voor de oudste stad van Holland.
Inhalen
Als je door andere historische steden loopt - zoals bijvoorbeeld Middelburg en Leeuwarden - kan de overtuiging alleen maar groeien dat Dordrecht enerzijds stapjes heeft gezet, maar nog echt iets heeft in te halen. Er kan een tandje bij dus.
Het historisch ,,aankleden" van Dordrecht heeft meer en nieuwe impulsen nodig.
Het gereedschap om nu iets te doen, is alleen te beperkt en niet gecoördineerd. De zogeheten straatnamencommissie van de gemeente heeft in 2002 een te beperkt mandaat gekregen en te weinig flexibele mogelijkheden mee gekregen om er breder op in te kunnen inspringen. In de commissie zitten twee deskundigen en ook moeten roeien met de riemen die de politiek heeft meegegeven: Straatnamen moeten immers passen bij een buurt of wijk. De verbeelding van de historie kan verder gaan dan namen geven aan lanen, straten of wegen.
Soms is een keuze ook logisch. Zo is het begrijpelijk dat langs het Wantij op de Staart het Aart Alblaspad komt.
In de buurt worden meer verzetsmensen in herinnering gehouden. Het pad loopt enkele kilometers langs water en over de reeds bestaande Aart Alblasbrug. Geheim agent Aart Alblas (1918-1944) was ook een marine-officier, waarnaar in 1960 in Alblasserdam een mijnenveger werd genoemd. Het water van het Wantij speelde in de eigen historie van Dordrecht - eens een marinestad - ook een rol.
Wandelpaden
Langs het toekomstige Aart Alblaspad liggen ook nog brede naamloze wandelpaden. Als eerste kan zeker koerierster in de tweede wereldoorlog, Leny Dicke (1922-2000), kandidaat worden gesteld voor daar een wandelpad.. In Dordt zijn nog meer vrouwen in het verzet die een vernoeming verdienen.
Dordrecht heeft wat betreft het noemen van vrouwen in de openbare ruimte nog wel wat in te halen. Ook het initiatief de dochters van Dordrecht, waarvoor in 2019 allerlei activiteiten worden opgezet, zet zich hier terecht voor in. In het Stadskantoor ligt al een brief te wachten op beantwoording.
Creatief met mogelijkheden omgaan - zoals elders bijvoorbeeld in parken de wandelpaden een naam hebben - geeft kansen. Zo denken in mogelijkheden gaat alleen verder dan het mandaat voor de straatnamencommissie anno 2002. Daarom is het tijd voor een nieuwe breed samengestelde commissie in Dordrecht om de geschiedenis veelzijdig zichtbaar te (gaan) maken in de openbare ruimte.
Gevel
Dan kan worden meegenomen hoe ook in het centrum de naam van Aart Alblas, bijvoorbeeld aan een gevel aan winkel/woonhuis aan het Vrieseplein., zichtbaar wordt. In een kamer op de eerste verdieping verblijf hij kort in het geheim tijdens zijn laatste bezoek aan Dordrecht.
Uit het raam kon hij nog een keer zijn ouders met zijn broertjes en zusjes naar de Wilhelminakerk zien lopen op een zondagmiddag in 1941. Als geheim agent moest hij natuurlijk uit het zicht blijven.
Het vertellen van wat er achter de stenen van een gevel is gebeurd, is nog niet makkelijk te regelen in Dordrecht. Tussen de bestaande regels is weinig ruimte voor creativiteit. . Andere steden gaan al veel verder dan het Dordtse beeld met vooral info op zogeheten ANWB-bordjes. Uiteraard zijn er ook mooie voorbeelden te noemen, die passen bij deze tijd: De 5D wandeling anno nu bij het Dordrecht van 1618.
Toch mag er een tandje bij.
Miep Diekman
Als er sprake is van een monument, moet je haast examen doen om iets aan de gevel te hangen in Dordrecht en is het ook een kwestie van volhouden. Elders in Nederand leek er een ruimhartiger gemeentelijke koers te zijn.. Na enige discussie kreeg schrijfster Miep Diekman (1925-2017) zo aandacht met een bordje op een gevel van een huis aan de Singel. Zij woonde er tijdens haar Dordtse tijd. De huidige bewoonster zette zich in om dat verleden weer zichtbaar te maken aan haar huis.
Op het bord van de gemeente liggen meer voorstellen. In de samenleving op aangegeven van historicus Henk Mesman de Franse tijd.
Zo werd tot 1913 in Dordrecht stil gestaan bij de Franse bezetting van de stad tussen 1795 en 1813. Na honderd jaar werd het blijkbaar stil met dit herdenken van een bevrijding.
Henk Mesman
Het is markant dat de periode daarna niet is genoemd en vernoemd in de openbare ruimte. Historicus Henk Mesman heeft gelijk om hiervoor de aandacht te vragen en doet waardevolle voorstellen voor het herinneren van mensen die een ramp voor de stad en de mensen van 1813 hebben voorkomen. Toen dreigden de Fransen over het water nog terug te komen vanuit Papendrecht. Dordrecht bleef in november 1813 een bevrijdende stad.
Geen mogelijkheid was ook het antwoord toen werd gevraagd om een historische markering in de stad voor gebeurtenissen tussen 1914-1918 toen de eerste wereldoorlog het internationale toneel bepaalde.
Dochters
Ook andere hoofdstukken van de geschiedenis van Dordrecht, met in 2020 achthonderd jaar stadsrechten, worden nog onder het stof gehouden. Een belangrijk besluit om er iets aan te doen is wel genomen in de gemeenteraad: Als er groots een mijlpaal de historie is herdacht en / of gevierd moet er iets blijvends zichtbaar blijven in Dordrecht.
De oudste stad van Holland verdient alleen meer verhalen om het collectief geheugen te voeden en een thuis voor meer dan honderd nationaliteiten te zijn.
Daarom is het ook terecht dat in 2019 de aandacht wordt gevraagd voor de namen van dochters van Dordrecht de eeuwen door.
Het verleden leert ook iets daarover. Soms wordt wat nabij is, vergeten. Zo is onmiskenbaar de grondlegster van het meisjesboek, Top Naeff (1878-1953) een grootheid. De eerste vrouwelijke ereburger van de stad werd alleen vergeten bij het vergeven van namen aan schrijvers in de Stadspolders.
Top
Rondom villa Augustus vond uiteindelijk een inhaalactie plaats. met een Top Naeffpad. Gelukkig was eerder wel mogelijk om de Dordtse waakhond en oud-lerares Charlotte van Praag (1910-2002) de vernoemen met een pad in het Weizigtpark. Ook het Dordtse kamerlid Wijnie Jabaaij (1939-1995) heeft een eigen straatnaam op het leerpark. Inderdaad:
Dat zijn natuurlijk al stappen, maar er kan meer.
Het is tijd voor een openbaar gesprek in de stad om met het (menselijke) DNA van Dordrecht meer zichtbaar te maken.
Hoe geven we meer ruimte om de veelkleurige identiteit meer ,, leesbaar" te maken. Dordt heeft vanaf 2008 een adviseur die dit altijd zo mooi kan zeggen.
Het past allemaal bij Dordrecht vaak als stad van het begin, van vrijheid van geloof en vrijheid van geweten. Dankzij deze verklaring van 19 juli 1572 van de eerste Vrije Statenvergadering (die de Koning in 2015 ook kwam tekenen in het museum Hof van Nederland) die hoort heeft Dordrecht de plicht om verleden, heden en toekomst met elkaar te verbinden.
Praten over een historische verbeelding geeft zicht op waar we vandaan komen en helpt bij het maken en onderhouden van een weg om om altijd verbindingen te maken.
De gemeente wil de viering van 800 jaar stadsrechten vanuit de wijken en dus van onderaf laten beginnen. Daar past dus helemaal bij een gesprek over de historische verbeelding van veelkleurig Dordrecht.
(Journalist Hans Berrevoets was in november 2009 de eerste inspreker namens historische organisaties bij een commissievergadering van de gemeenteraad. De toen ingebrachte documenten zijn na te lezen in het informatiesysteem van de gemeenteraad. Als secondant en meedenker zat toen naast hem ras-Dordtenaar Jens van der Vorm. Jens werd in 2010 gemeenteraadslid voor Beter voor Dordt (BVD) maar overleed al in oktober 2010)
