Dordtse HTS student Gijs van der Wiel (1918-2001) schreef in Delft verzetsgeschiedenis

01 mei 2017
Dordtse HTS student Gijs van der Wiel (1918-2001) schreef in Delft verzetsgeschiedenis

door Hans Berrevoets

DORDRECHT /DELFT/NOORDWIJK - Wellicht de meest legendarische hoofdvoorlichter van de staat der Nederlanden, Gijs van der Wiel (1918-2001),  studeerde vier jaar aan de HTS in Dordrecht elektrotechniek.

Dat was tussen 1936 en 1940 aan de Oranjelaan  Daarna ging hij verder studeren aan de Technische Hogeschool (later universiteit) van Delft. Hij schreef verzetsgeschiedenis. Van der Wiel weigerde een niet-jood verklaring te tekenen eind 1940. Dat feit is veelal onbekend gebleven. Op internet staat alleen dat de Dordtse HTS-student zijn studie in Delft moest afbreken. Hij tekende immers niet, maar dat wordt  niet vermeld. Van der Wiel liep er ook niet mee te koop. Zijn opstelling kan in Dordt mede zijn gevormd.

De geest van verzet was in die tijd ook niet vreemd op de HTS in Dordrecht waar Gijs vier belangrijke studiejaren had gekend. De HTS student uit Noordwijk noemde Trouw-journalist Fred Lammers hem nog jaren later.


Honderd

Van der Wiel, die op 6 maart 2018 honderd jaar geleden werd geboren in Noordwijk, verdient juist in deze tijd dat de herinnering aan zijn studententijd een plek krijgt in het collectief geheugen ook van Dordrecht.


De man die in 1983 echt met pensioen ging als hoofddirecteur van de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) kreeg in elk geval aandacht van

de Joodse journalist Hans Knoop, die op maandagavond 1 mei een lezing geeft in Dordrecht.
Van der Wiel had gezorgd dat Knoop in zijn tijd als hoofdredacteur van het Nieuw Israëlitisch weekblad (NIW) een gesprek kreeg met Prins Claus. Knoop had na de verloving van Kroonprinses Beatrix met de Duitser Claus op muren gekalkt: Claus Raus.


ND

De ontmoeting met Claus was voor Hans Knoop een bijzondere ontmoeting, zo vertelde hij zaterdag 29 april in het Nederlands Dagblad (ND) aan Hugo de Bruijne. ,,Het klikte vanaf minuut een".
Daaruit groeide tussen een voorman van de Joodse wereld en de prins-gemaal een warme band. ND: ,,O ja, die Gijs van der Wiel van de Rijksvoorlichtingsdienst, dat was in Knoops ogen echt zo'n slappe hielenlikker. Wat bleek later? Hij had als student in Delft als enige geweigerd de Ariërverklaring (niet-Jood verklaring) te tekenen, dwars tegen de stroom in. Hans Knoop zegt nu: ,,Ik hield hem voor een zacht ei, maar hij was een groot verzetsman".


Gijs van der Wiel ging in 1983 met pensioen. In het afscheidsboek ,,Van de hoed en de rand" uit 1983 dat als vriendenbundel nooit in de handel is gekomen,  stipt AD-journalist Piet Bouwmeester de Dordtse jaren van Gijs van der Wiel even aan.


Achterin het boek - dat slechts een oplage had van 1500 exemplaren - vertelt Gijs van der Wiel wellicht voor het eerst en het laatst aan een openbare waarnemer zijn verhaal.  Bibeb (ook bekend als meester interviewer van Vrij Nederland/VN) tekende het op.


Strand

Hij zegt te zijn opgegroeid in het Vissersdorp Noordwijk, waar hij in 1935 op het strand zijn latere vrouw ontmoette, die oogarts werd. ,,Mijn vrouw verving in de oorlog huisartsen, die waren opgepakt of ondergedoken en ze werkte in een ziekenhuis. ik was ingeschreven als Rijks garnalen visser. Moest me melden omdat ik weigerde als student aan de TH in Delft de loyaliteitsverklaring te tekenen. Om aan de Arbeidsdienst te ontkomen ging ik een vergunning aanvragen."


Van der Wiel maakt ein blauwe trui en met klompen aan de reis naar Den haag. ,,Ik wist van de hoed en de rand, kende al die termen, msprak Noordwijks dialect. Maar toen moest ik een handtekening zetten dacht ik als je schrijft ga je onderuit: Dus zei ik: ,,schrijven ken ik iet". Toen kreeg ik een vergunning voor het vangen van consumptiegarnalen."


Lubbers

Premier Lubbers schreef in 1983 in het afscheidsboek voor de Dordtse HTS-student Gijs van der Wiel over zijn loyale hoofdvoorlichter. Zijn woorden klinken anno 2017 nog vol betekenis: ,,Als democraat in hart en nieren genoot hij met volle teugen van het uitbotten van de democratie na de tweede wereldoorlog. De brandstof die hij in die oorlog opdeed, was voor hem ruimschoots voldoende voluit de verbondenheid met echte democratie decennia lang uit te blijven stralen”.


(Volgend jaar 6 maart 2018 is het tijd voor de Gijs van der Wiel lezing van Lubbers in Noordwijk. Het past ook bij een 19 juli herdenking in Dordrecht, wanneer de waarden vrijheid van geloof en vrijheid van geweten centraal staan Koning Willem-Alexander kwam er in Dordrecht in 2015 ook voor tekenen, toen hij het museum Hof van Nederland opende)

Gerelateerde straten:
Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.