Befaamd historicus en Dordtenaar van geboorte Pieter Geyl overleed eind december 50 jaar geleden

11 december 2016
Befaamd historicus en Dordtenaar van geboorte Pieter Geyl overleed eind december 50 jaar geleden

DORDRECHT - Op 31 december is het precies vijftig jaar geleden dat de in Dordrecht geboren befaamde, internationaal bekende historicus Pieter Geyl overleed.

Hij werd in 1887 in Dordrecht geboren. Zijn vader was tot 1899 huisarts in de stad en had een praktijk aan het Maartensgat 11. Dat was haast in de schaduw van de toren van de Grote Kerk.

De jeugd van Geyl was niet zo gelukkig door de wanen van zijn vader, die stees erger werden en die uiteindelijk zelfmoord pleegde. Soms zoeken onderzoekers daarin ook de vorming van het karakter van de latere historiocus, dat zowel boeiend en verschrikkelijk wordt genoemd zeker in de richting van vrouwen.

In 1987 stond nog in het Dordtse historische blad Kwartaal en teken (een idee van gemeentearchgivaris dr. Theo Jensma) een verhaal rond de honderdste geboortedag van Pieter Geyl in Dordrecht.

In het openbare leven genoot de geboren Dordtenaar faam. Pieter Geyl was een internationaal befaamd historicus, die eredoctoraten van de universiteiten van Oxford en Harvard ontving en in 1958 de P.C. Hooft-prijs kreeg, de staatsprijs voor de Nederlandse letteren. Hij dankte zijn faam zowel aan zijn ‘Groot-Nederlandse’ geschiedschrijving als aan zijn historiografische essays waarin hij zich sterk maakte voor zowel een open geschiedschrijving (‘de discussie zonder eind’) als voor een open, democratische samenleving. Zijn vele polemieken riepen weerstand op maar bezorgden hem ook vele bewonderaars. Verscheidene van zijn boeken, zowel over de Nederlandse geschiedenis als over de historiografie, zijn in het Engels vertaald. Geyl publiceerde naast zijn werk als historicus zonder veel succes een dichtbundel en een detective.

Pieter groeide op in een gezin dat bol stond van de spanningen. Vader Arie Geijl, een gynaecoloog die bevriend was met zijn beroemde vakgenoot Hector Treub, had grote ambities die niet waargemaakt werden. Waar Treub het bracht tot hoogleraar, moest Arie Geijl genoegen nemen met de status van huisarts. Hij opende een praktijk aan het Maartensgat 11 te Dordrecht, maar kreeg al snel last van wanen. Veelvuldig medicijngebruik, in het bijzonder het gebruik van morfine, verergerde zijn kwaal slechts. In 1899 – Pieter was toen elf jaar – werd de praktijk gesloten en verhuisde het gezin naar Den Haag, waar Arie Geijl nog enkele vruchteloze pogingen deed aan de slag te komen. Financieel bijgestaan door vrienden en familie zou Geyl zich in de laatste jaren van zijn leven ontpoppen tot een uiterst productieve auteur op het gebied van de medische geschiedenis. Toch schonk hem dat geen bevrediging. Af en aan verpleegd in psychiatrische klinieken, pleegde hij uiteindelijk zelfmoord in de inrichting Sint Joris te Delft.

Pieter Geyl leed onder de depressies en woedeaanvallen van zijn vader, voor wie hij desondanks grote sympathie voelde. Als oudste van drie kinderen nam hij de vaderrol over en poogde tegelijkertijd zijn eigen idealen gestalte te geven. Na de middelbare school – die hij grotendeels doorliep op het gymnasium Haganum in zijn woonplaats Den Haag – ging hij Nederlands studeren aan de Leidse universiteit. Op de middelbare school was Geyl bevriend geraakt met de dichter P.N. van Eyck. Samen koesterden de vrienden aanvankelijk grote literaire aspiraties. Maar waar Van Eyck naam maakte als oorspronkelijk dichter, produceerde Geyl enkele draken van gedichten, geheel en al afgekeken van het hogelijk bewonderde werk van de Tachtigers.

Al snel vond hij zijn eigenlijke bestemming: de geschiedenis. Geyl liep onder meer colleges bij de hoogleraar P.J. Blok, bij wie hij in 1913 cum laude promoveerde op het proefschrift Christofforo Suriano. Resident van de Serenissime Republiek van Venetië in Den Haag, 1616-1623. Na een kortstondig leraarschap in Schiedam kreeg Geyl de mogelijkheid correspondent in Groot-Brittannië te worden voor de Nieuwe Rotterdamsche Courant. Hij was nog maar amper in het land aangekomen toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Geyl deed uitvoerig verslag van de verwikkelingen in de Britse politiek ten aanzien van de oorlog.

(het archief heeft Pieter Geyl ook beschreven in het biografisch woordenboek. Ook van het Historisch Nieuwsblad zijn er veel publicaties)

Bron foto: Wikipedia.

Gerelateerde straten:
Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.