Op zondag 12 mei en maandag 13 mei 1940 kwam eiland van Dordrecht steeds meer in de greep van de vijand

DORDRECHT - In het historisch nieuwsbulletin van radio Rijnmond van 11 mei 1940 - 75 jaar geleden - klinkt nog enig optimisme door over de Nederkandse kansen tegen de Duitse overmacht.

Op 12 en 13 mei 1940 was duidelijk dat de Duitse opmars, ook over het eiland van Dordrecht met een tankdivisie, niet te stoppen was.

Een bericht van Dordt open stad: (samenstelling vader en zoon Van der Vorm)

De 12e mei was geëindigd in grote mineur aan Nederlandse zijde. Dat drong in de avond van die dag goed door in Den Haag, waar men slecht nieuws kreeg te verwerken.

Allereerst was er het doorbreken van de frontlijn bij de Grebbeberg, waar toen slechts de stoplijn resteerde om de Grebbelinie als geheel te behouden. Daarnaast was er geen spoor van Franse progressie in Noord-Brabant. De offensieve acties van de Lichte Divisie waren volledig mislukt. Als klap op de vuurpijl begonnen de signalen erg sterk te worden dat een sterk Duits leger door Noord-Brabant kruiste om zich in de sector Breda in verbinding te stellen met het bij Moerdijk verdedigde Duitse bruggenhoofd. Rond middernacht kreeg men bevestiging van die berichten, toen de afluisterstations in Den Haag een nieuwsuitzending van Radio Bremen onderschepten waarin de aankomst van de tanks bij Moerdijk werd gemeld. Op het AHK besefte men plotseling dat de zaken er toen wel heel erg ernstig voorstonden.

Gedurende de nacht had de Lichte Divisie hard gewerkt aan een nieuw aanvalsplan. Men wilde langs de Zeedijk doorstoten naar Tweede Tol en van daaruit richting Moerdijk en Wieldrecht uitbreken. Men hield geen rekening met de Duitse tanks die al rond het ochtendgloren in lange colonnes over de verkeersbrug bij Moerdijk waren gekomen en bij Tweede Tol de Zeedijk op draaiden. Terwijl de Lichte Divisie zich gereedstelde voor een aanval die twee dagen te laat kwam, werden zij overvallen door Duitse tanks, ondersteund door Stuka's. De Nederlanders werden verpletterend verslagen.

Na de debacle in het hart van het Eiland werd de stad Dordrecht in staat van verdediging gebracht rond de door grachten omzoomde binnenstad. Pantserafweergeschut en enkele stukken veldgeschut bewaakten de vele bruggen. Toen in de middag Duitse tanks trachten door te breken werden zij op alle locaties - behalve één - afgewezen. Bij de Vriesebrug slaagden zij er echter in door te breken en met twee middelzware tanks het oude stadshart te bereiken. Toen beide voorste tanks werden uitgeschakeld trokken de Duitsers terug. Nadien verdwenen alle tanks richting IJsselmonde. Maar de Nederlandse legerleiding besefte dat Dordrecht nog langer verdedigen - met de Duitse doorbraak richting Rotterdam - geen enkel doel meer zou dienen. Het Eiland van Dordrecht werd ontruimd.

Met de ontruiming van het Eiland van Dordrecht en de Duitse aansluiting van grondtroepen met de luchtlandingstroepen op het Eiland IJsselmonde, was de voornaamste strijd op het feitelijke zuidfront Vesting Holland beëindigd. Er resteerde nog Nederlandse troepen in de flanken van de Duitse corridor, maar die waren tandenloos. Slechts de slag die in het hart van Rotterdam woedde was strategisch nog van belang. Van groot, ja van essentieel belang. De Duitsers bereidden in de avond van 13 mei hun laatste grote aanval voor die hen over de Nieuwe Maas bij Rotterdam moest brengen.

14 mei 1940

De 14e mei 1940 is gegriefd in het collectieve geheugen. De dag dat Nederland werkelijk haar oorlogsmaagdelijkheid verloor door het verschrikkelijke lot van Rotterdam en de kort daarop volgende alghele capitulatie van het leger op Nederlands grondgebied en in nationale wateren. Het bombardement op de Maasstad, dat tot op de dag van vandaag aanleiding geeft tot vurige debatten over oorlogsrecht, terreur en misdaad. Maar vooral een gebeurtenis dat de stad zelf en haar bewoners zo bikkelhard trof en wereldwijd het besef deed groeien dat de moderne oorlog een strijd was die de werkelijke totale oorlog als onontkombaar element in zich droeg.  

Het was ook de dag dat een markante persoon voor de gebeurtenissen op het zuidfront het leven liet. Overste Mussert werd in Sliedrecht vermoord door een doorgeslagen officier, voor wie het een feit was dat de broer van de NSB leider een verrader was.

Op de vijfde oorlogsdag was aan het eigenlijke zuidfront de strijd voorbij. Slechts aan de randen van het oude dispositief was nog enige Nederlandse bezetting te vinden en vond bij Willemstad nog een schermutseling plaats. De laatste Fransen werden van Brabantse bodem verjaagd en verlieten 'in stijl' met de staart tussen de benen de sector. Diezelfde Fransen zouden nog slechts achter de feiten aanlopen, zoals Nederland hen had voorgedaan. Hun lot zou echter eender zijn, zij het tegen veel hogere offers.   

Aan het eind van de vijfde oorlogsdag was Nederland in absolute shock. Rotterdam brandde als een fakkel, wat door heel het westen van het land kon worden waargenomen. De Regering was de dag voordien vertrokken en tijdens het avondeten vernam het volk dat de hoogste gezagdrager van dat moment - opperbevelhebber generaal Winkelman - de wapens had gestrekt. De volgende dag zou de formele capitulatie worden getekend. Nederland was een door Duitsland bezette natie geworden