Prinselijke verklaring ,,Vrijheid van geweten " in Dordrecht van 1572 vond oorsprong 450 jaar geleden

25 december 2014

DORDRECHT - Tijdens de eerste Vrtije Statenvergadering in Dordrecht in 1572 werd vrijheid van geloof en vrijheid van geweten vastgelegd in een verklaring. Prns Willem van Oranje (1533-1584) liet dat door zijn vertegenwoordiger Marix vastleggen. Het Hof van Nederland symboliseert ook dat.

Dit jaar is het 450 jaar geleden dat Willem van Oranje een historische toespraak hield, waarin geloofsvrijheid werd genoemd. Elsevier vestigt daar vandaag de aandacht op en noemt de toespraak van Willem van Oranje uit 1564 over geloofsvrijheid nog steeds van grote actualiteitswaarde. Niet alleen in het Midden-Oosten, ook in ons eigen land.

Op Oudejaarsavond 1564, dezer dagen 4,5 eeuw geleden, hield Willem van Oranje in de Raad van State een vlammend betoog dat mensen het recht hebben om hun eigen geloof te bepalen.

In Oranjes tijd was dat een tamelijk revolutionaire gedachte. Toen bepaalde de vorst nog welk geloof je als onderdaan moest aanhangen. Voor de bewoners van de Lage Landen aan de Noordzee was de Spaanse Koning destijds de vorst en die was katholiek.

Geloofsdwang

Het verzet van Willem van Oranje, zelf katholiek, tegen deze geloofsdwang, leidde vier jaar later mede tot de Opstand tegen de Spanjaarden, ook wel bekend als de Tachtigjarige Oorlog.


 

Van zijn beroemd geworden rede op 31 december 1564 zijn slechts flarden bewaard gebleven. Zoals deze cruciale zin: 'Hoewel goed katholiek, kan ik niet goedkeuren dat vorsten wensen te heersen over het geweten van hun onderdanen.'

Die vrijheid van geweten werd nog eens in Dordrecht in juli 1572 vastgelegd.

Gelovigen

Het pleidooi van de 31-jarige Willem van Oranje (1533-1584) was niet ingegeven door naïef idealisme, maar door realiteitszin, schrijft Anton van der Lem in zijn onlangs verschenen mooie boek De Opstand in de Nederlanden 1568-1648.

In de Lage Landen moesten immers vele gezindten samenleven: calvinisten, doopsgezinden, lutheranen, joden én katholieken. Dat kon alleen als de vorst zich niet al te veel met het geloof van zijn onderdanen bemoeide.

 

an 19 juli tot en met 23 juli 1572 werd, naar wordt aangenomen, in de refter van het Augustijnenklooster te Dordrecht de Eerste Vrije Statenvergadering van Holland en West-Friesland gehouden[1]. Deelnemende afgezanten aan deze historische vergadering kwamen behalve uit Dordrecht uit: Alkmaar, Edam, Enkhuizen, Gorinchem, Gouda, Haarlem, Hoorn, Leiden, Medemblik, Monnickendam en Oudewater. Namens Willem van Oranje had Filips van Marnix van Sint-Aldegonde de leiding van dit overleg. Naast de vertegenwoordigers van de steden uit Holland was ook Willem van der Marck, heer van Lumey, opperbevelhebber van de watergeuzen aanwezig.

Deze vergadering werd samengeroepen in opdracht van stadhouder Prins Willem van Oranje. De Statenvergadering kon alleen door koning Filips II of zijn stadhouder worden uitgeschreven. Tijdens deze vergadering werd gesproken over de organisatie van de opstand. Men sprak zich uit tegen de onrechtmatige Spaanse overheersing van Alva, erkende Willem de Zwijger als rechtmatige stadhouder van de koning en steunde Oranje financieel in zijn strijd tegen de Spaanse overheersing van Alva. Voorts werd op verzoek van de Prins besloten tot vrijheid van godsdienst, en benoemden ze Willem van der Marck Lumey tot overste van Holland. Hiermee werd een begin gemaakt met de vrijheid van Holland van het Spaanse juk.[2] De bijeengekomen steden bleven koning Filips beschouwen als hun rechtmatige vorst. Pas in 1581, toen pogingen om met de koning in overstemming te komen niet meer mogelijk waren, werd de koning ‘verlaten’ (niet afgezet). Toen geen buitenlandse vorst de regering over de Nederlanden wilde overnemen, werden de Nederlanden in 1588 voortgezet als een zelfstandig deel van de Republiek der Zeventien Verenigde Nederlanden, onder de naam Republiek der Zeven Provinciën.

 

 

Gerelateerde straten:
Hof
Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.