Peter Dillingh wil dat verhalen over de oorlog niet worden vergeten
DORDRECHT - Morgen (10 mei) is het 74 jaar geleden dat het eiland van Dordrecht in oorlog was. Peter Dillingh neemt dat mee in een persoonlijke artikel in het kerkblad KERK OP DORDT. Hij geeft aan dat de oorlog voorbij, maar nog steeds leven er mensen met littekend. Daarom en om maar redenen vindt hij de meiddagen een tijd om stil te staan bij oorlog, vrede, bevrijding, meer dan 200 Joodse Dordtenaren die zijn omgebracht en de m ogelijkheden om verhalen levend te houden.
Peter Dillingh (tevens secretaris van het Platform Stedelijke herdenking) schrijft:
Als je heel je leven in vrijheid hebt geleefd, dan kun je je geen oorlog voorstellen. Als je de oorlog alleen van horen zeggen kent, alleen van zwart-witbeelden, dan voel je zelf de dreiging, de angst en de onzekerheid niet. Zo vanzelfsprekend als vandaag de dag de vrijheid is in onze stad, zo onvoorstelbaar is het dat de oorlog door diezelfde stad ging, niet langer dan een mensenleven geleden.
Toch zijn de sporen van de oorlog in de stad op allerlei plaatsen nog te zien. Monumenten en gedenktekens spreken voor zichzelf. Kogelgaten in de Julianakerk zijn stille getuigen van de gevechten op de dag van de Duitse inval. Een initiatief als ‘Dordt Open Stad’ is zo indringend, omdat het laat zien hoe de stad in de meidagen van 1940 door de oorlog als door een noodweer werd overvallen. De nagespeelde oorlogssituaties brengen de oorlog op een overtuigende manier terug in het geheugen van de stad.
De oorlog is al lang voorbij. Maar nog altijd leven mensen met de gevolgen, met de littekens van die oorlog. Daarom is het goed elk jaar opnieuw stil te staan bij oorlog en bevrijding. Daarom is het goed, dat elk jaar opnieuw in de meidagen de verhalen van oorlog en bevrijding worden verteld. Leo Vroman verwoordde dat zoals alleen een dichter kan: “kom vanavond met verhalen / hoe de oorlog is verdwenen / en herhaal ze honderd malen: / alle malen zal ik wenen.”
Een aanleiding om die verhalen te vertellen zijn de ‘Stolpersteine’. Stolpersteine is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Stolpersteine, letterlijk: struikelstenen, markeren in het trottoir elk adres waar Joodse stadgenoten woonden of waren ondergedoken. Op een messing plaatje staan naam, geboorte- en sterfdatum. Ze Demnig noemt ze Stolpersteine, omdat je erover struikelt met je hoofd en je hart, en je moet buigen om de tekst te kunnen lezen.
Onlangs zijn in Dordrecht de eerste acht Stolpersteine geplaatst. Meer dan tweehonderd Joodse stadgenoten zijn in de oorlog weggevoerd en niet teruggekomen. Hun namen krijgen opnieuw een plaats in de stad. Zo blijft hun geschiedenis verbonden met de geschiedenis van onze stad. Hun verhalen worden verteld op de website van de Stichting Stolpersteine Dordrecht.
Na de bevrijding was de oorlog in ons land voorbij, maar nog lang niet in Nederlands-Indië. De ongekende verschrikking van de eerste atoombommen leidde tot de capitulatie van Japan. Maar de bevrijding van de Japanners ontketende in Indonesië een onafhankelijkheidsoorlog, die ook duizenden Nederlandse militairen het leven kostte. Terecht hebben de namen van de Dordtse slachtoffers een plaats gekregen op de Essenhof. In de naoorlogse tijd van wederopbouw is er weinig aandacht geweest voor hun verhalen.
“Voor Hem leven zij allen” (Lucas 20:38) was het thema van de dienst in de Wilhelminakerk, afgelopen zondag. Daarin werden de namen genoemd van gemeenteleden die de bevrijding niet hebben beleefd. Ze staan op een gedenkplaat van gebrandschilderd glas. Er staan militairen op en burgers. Er staan mensen op die hebben gevochten en mensen die hebben geschuild. Er staan mensen op die op het verkeerde moment op de verkeerde plaats waren. Er staan mensen op die tot over hun oren in het verzet zaten. Er staan dappere mensen op en bange mensen. Er staan kinderen op en ouden van dagen. Elke naam staat voor een levensverhaal dat werd doorkruist door oorlogsgeweld. Elke naam is een uitnodiging om te luisteren naar dat verhaal.
Daarom is het goed om stil te zijn.
Peter Dillingh
