24 Uur met Simon van Gijn
DORDRECHT - Huis Van Gijn wordt weer bewoond! Op 26 augustus betrekken de heer en mevrouw Van Gijn opnieuw hun woning aan de Nieuwe Haven 29 te Dordrecht.
Museummedewerkers nemen 24 uur het huishouden van dit deftige echtpaar over en leggen zo het leven, koken en wonen rond 1900 onder een vergrootglas.
Het museum wil het huis opnieuw leven inblazen, zodat de bezoeker de 19de eeuw kan herbeleven. Hiervoor is het project Juffrouw Fijn van Draat bedacht, een zoektocht naar hoe er in de 19de eeuw geleefd werd.
Het belooft een drukke dag te worden in het leven van de Familie Van Gijn.´s Middags is er een groot tuinfeest en´s avonds geven de heer en mevrouw Van Gijn een diner voor een aantal belangrijke gasten.
Met dit project belicht het museum niet alleen het verhaal van het echtpaar Van Gijn, maar ook dat van het personeel en de verhoudingen onderling. Daarnaast is er veel aandacht voor hoe het huis werd gebruikt en voor de veranderende technologieën, smaken en opvattingen op het gebied van bijvoorbeeld hygiëne, koken en schoonmaken.
Met videomateriaal verzameld tijdens deze 24 uur, aangevuld met interviews met betrokkenen en deskundigen, wordt een documentaire gemaakt en een speciale app ontwikkeld die op 23 november a.s. feestelijk wordt gelanceerd.
Zoektocht
Het project is een zoektocht naar het dagelijks leven in de 19e eeuw. Wyke Sybesma, die als conservator de rol van huishoudster Juffrouw Fijn van Draat vertolkt: “Door het zelf te ervaren, willen we leren over domestic life in een huishouden als dat van de familie Van Gijn.”
Om het leven in de 19e eeuw goed in beeld te krijgen zijn allerhande bronnen verzameld en bestudeerd. Kook-, huishoud-, en etiquetteboeken, reisverslagen, dagboeken en egodocumenten. Er zijn in deze eeuw heel wat etiquetteboeken uitgegeven Vormen vertellen de dames en heren van stand hoe zij zich dienden te gedragen. Het sociale verkeer was gebonden aan allerlei regels, die terug te vinden waren in de boeken. Wie groet je op straat? Wanneer leg je een digestievisite af? Hoe was de relatie tussen downstairs en upstairs? Wat werd er gegeten en hoe werd de tafel gedekt?
Er werden veel diners gegeven. Dus moeten er ook recepten en keukenhulpmiddelen uitgeprobeerd worden. Het dekken van de tafel was al een kunst op zich, met versieringen, positionering van de glazen en het couvert, en niet te vergeten de plaatsing van de gasten. Tijdens die diners werden soms wel vijftien gangen gepresenteerd. Veel gerechten staan tegenwoordig niet meer op het menu.
Hoe het met de lichamelijke conditie van de 19de-eeuwer was gesteld, is niet bekend. Maar de hoeveelheden room, boter, eieren en spek die in het eten worden verwerkt, doen wel iets vermoeden. Het recept voor Pâté de Veau (kalfspastei) uit het Nationaal Kookboek (1895) bevat maar liefst 7 eieren, 250 gram spek, 1 kilo kalfsvlees en 225 gram boter!
Ook museumobjecten worden getest. Eind 2011 werd de collectie verrijkt met twee ijskasten: houten kastjes, van binnen bekleed met emaille en aan de bovenkant een zinken ijsvak. Zou zo’n ijskast van rond 1900 écht werken? Bij het begin van de proef was het in de ijskast 20 graden, na twee uur was de temperatuur al gedaald naar 10.8 graden.
24 uur
Er wordt gekookt, gegeten en geslapen op z’n 19de-eeuws. De kennis opgedaan uit boeken en de ervaringen van het zelf proberen worden in het 24 uurs project gecombineerd als de ultieme herbeleving van die 19de eeuw.
Museummedewerkers in de rol van de heer en vrouw des huizes, huishoudster, keukenmeisje, twee dienstbodes en een knecht brengen het huis naar 1890 terug. In de keuken wordt door de keukenmeid met hulp van de dienstbodes het diner voorbereid. Het koken van een 19de-eeuws menu op een gasfornuis is nog wel te doen, maar op een hout gestookt fornuis is het een heel ander verhaal. Het onderhouden van het vuur is een tijdrovende zaak, dat maakt het koken op zo’n fornuis tot een zware taak.
Omdat er zowel ‘s middag als 's avonds gasten worden ontvangen, hebben de dienstbodes de ochtend nodig om het huis in orde te maken. Er wordt geveegd, geklopt en gepoetst. Als afsluiting van de dag gaan alle deelnemers slapen in het huis. De Van Gijns kruipen in hun gezamenlijke bed, het personeel zoekt rust in de bedstede.
Juffrouw Fijn van Draat
Juffrouw Helena Alida Fijn van Draat (1861-1962) was de huishoudster van Simon van Gijn, na de dood van mevrouw Van Gijn. Zij stuurde het personeel aan en was verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van het huishouden. Als huishoudster had ze een lastige positie, want tot het gewone personeel behoorde ze nadrukkelijk niet. Ze kreeg een slaapkamer en een zitkamer op de eerste verdieping, dezelfde verdieping waar Simon van Gijn sliep en werkte. Maar een gelijke van de heer des huizes was ze evenmin.
Lancering app en tentoonstelling Juffrouw Fijn van Draat op 23 november a.s.
Deze hele 24 uur is vastgelegd op video en foto's. Als in een soort 'Big Brother' zijn de deelnemers gevolgd.Van dit filmmateriaal wordt een documentaire en een app voor Huis Van Gijn gemaakt. Op 23 november wordt de nieuwe mobiele site gelanceerd en opent de tentoonstelling over Juffrouw Fijn van Draat.
Meedoen
Wie ook een kijkje achter de schermen van Huis Van Gijn wil nemen moet de Facebook pagina van Juffrouw Fijn van Draat liken en een reactie achterlaten. Een klein aantal bezoekers wordt uitgenodigd voor het tuinfeest op 26 augustus. Onder het genot van een 19de eeuwse versie van een high tea kunnen zij dan dit bijzondere woonhuis in vol bedrijf zien.
De 24 uur in Huis Van Gijn zijn ook online te volgen via foto’s, films en videodagboeken op Facebook.
Bijschrift foto’s:
- Portret Juffrouw Fijn van Draat
- Eetkamer in Huis Van Gijn (Foto: Mascha Joustra)
