Pleidooi om pro-actief over kerken als monument na te denken in licht van Waalse kerk

10 juni 2012

Ook leegstand of ander gebruik van kerken is nu en de komende tijd aan de orde. Journalist Hans Berrevoets vraagt daar speciale aandacht in een column voor het leegstandsprobleem. Het historisch erfgoed van Dordrecht heeft veel met religie te maken. Regeren is vooruitzien, dus de kans op ander gebruik van kerken zou onderdeel moeten zijn van een historisch verantwoord leegstandbeleid Proactief nu in plaats van afwachten morgen…..

 

 

Door columnist Hans Berrevoets

DORDRECHT – De mooiste oplossing is dat de rechter in kort geding bepaalt, dat de Waalse kerk van het Hof teruggaat naar de Waalse kerk aan de Voorstraat bij Visbrug en Centre Ville. Dat monument, waar eens dichter Jacques Perk en schilder Vincent van Gogh in de kerkbanken zaten, voegt thans niks toe aan Dordrecht promotie. In de kerk zit nu een sportzaak.

 

Gerben Baaij heeft, in zijn rol als directeur van Dordrecht Marketing, in 2009 al eens een pleidooi gehouden om het monument de Waalse kerk in oude luister terug te brengen. Het zou een prachtige locatie zijn voor zondagmorgen activiteiten, concerten, lezingen, exposities en meer dat voorbijgangers kan verrassen.  Ook Johan en Cornelis de Witt, die vanaf 1918 als standbeeld op de Visbrug staan, kunnen in herinnering worden gehouden in een nieuw, historisch gebruik van het kerkelijke monument. Zelfs het balkon in de oude Waalse kerk, waar eens het orgel te vinden was, is beter te benutten dat als opslagruimte voor sportartikelen. 

De gemeente heeft nu en in de toekomst zicht op veel leegstaande panden. Misschien is er een ruilmogelijk, dat de sportzaak elders een winkelruimte kan krijgen.  Dan krijgt het monument op een beeldbepalende plek aan de Voorstraat een bestemming die past bij een stad die ook eens een erfgoedprijs heeft gewonnen.

 

De rechter gaat alleen deze week, als het kort geding doorgaat, niet over de huisvesting van de kerk in het verleden.  De centrale vraag is: Heeft de gemeente een spoedeisend belang, gezien de komende renovatie van het Hof, om de kerk de toegang tot de Statenzaal te kunnen verbieden? Als de kerk  niet vertrekt, wordt een dwangsom geëist van vijfhonderd euro in de week.

 

De gemeente wijst erop dat de kerk al een alternatief heeft door naar de historische Lutherse kerk aan de Vriesestraat te gaan, maar er is geen overeenstemming over de vertrek- en verhuispremie.  Mogelijk vinden de advocaten dinsdag, in overleg, een oplossing.

Het kort geding gaat natuurlijk over de juridische situatie nu en wat onder gebruiksrecht of huurrecht wordt verstaan in de relatie tussen gemeente (eigenaar Hof) en de kerk (gebruiker).  De kerk zal zich ook beroepen op de politieke historie waarbij zelfs een termijn van vierhonderd jaar is genoemd.

VVD-wethouder Jasper  Mos wil geen blanco cheque geven voor het eeuwig durend recht dat de kerk claimt op door de gemeente te regelen huisvesting.  In het licht van de financiële situatie anno 2012 klinkt dat ook logisch. Het burgerlijk wetboek van nu is ook anders dan toen. Dat heet dan voortschrijdend inzicht.

 

Toch kan de situatie anno 2012 niet geheel loos worden gezien van de situatie anno 1984. De gemeente moest toen een oplossing vinden, in het algemeen belang, voor een groot gat in de Dordtse binnenstad als gevolg van de zogeheten grote Buytinkbrand. Toen bleek nieuwbouw mogelijk te zijn en werd aan de Korte Breestraat zelfs een bouwvallig pandje gekocht voor meer dan 2000.000 gulden. Dat voorkwam immers lange, dure procedures. Zo was snel een oplossing mogelijk om aan die zijde ook een nieuw plan te kunne realiseren en er kwam zelfs een parkeergarage bij.

Onder druk heeft de gemeente - in het algemeen belang – ook gesproken over de overname van de Waalse kerk om die ruimte te kunnen toevoegen aan plannen in Dordrecht voor vestiging van het Rotterdamse warenhuis TerMeulen. Zelfs de historische gevelwand van de kerk aan de zijde Visstraat bleef niet heilig, ondanks bezwaren uit historische hoek. In het Nederlands en Frans werd zelfs onderhandeld bij de Kamer Koophandel waar de voorzitter van de kerk, D.W. Beels, ook een baan had als algemeen secretaris. 

De gemeente stond toen onder druk, dus werd een oud formulier van pakweg 370 jaar daarvoor opnieuw bevestigd door het over te tikken, aldus het kerkbestuur van nu. 

Alles gebeurde toen onder een bepaalde druk en dan wordt alles vloeibaar.

 

 

Toch kan het anno 2012 beter eerst gaan over ideeën dan over geld.

Een aantal kerken zit al langer half vol of half leeg, gezien de teruglopende belangstelling voor religie op de zondag. Ook door andere oorzaken komen tussen nu en wellicht 2025 kerken beschikbaar voor neven of ander gebruik of zijn er verschuivingen mogelijk.  We hebben scheiding tussen kerk en staat, maar een passend gebruik van beeldbepalende panden is in het algemeen belang.  

 

Een opsomming van enkele varianten:

  • Als Bibelot naar het Energiehuis gaat, komt de Bonifatiuskerk weer beschikbaar voor ander gebruik. Sommige mensen dromen van een jongerencentrum met geloof als mede doelstelling met een proeftijd om dat waar te  maken van twee/drie jaar
  • De gemeente sprak in het verleden eens over de toekomst van de Augustijnenkerk als onderdeel  van het voormalige Augustijnenkloorter. De kerk bleef eigendom van de hervormde kerk, dus wordt  niet meegenomen in de Hofplannen. Het naast gelegen To Be pand met de historische Berckepoort (eens een woonhuis van de Prins van Oranje) heeft ook een goede, nieuwe toekomst nodig.
  • De RK kerk wil de erediensten in twee van de vier kerken stoppen. Het Karmelklooster, dat geen eigendom van de kerk is, wordt door de paters al verlaten. Mogelijk komt de RK Verrezen Christuskerk in Crabbehof ook te koop te staan.
  • Het kerkbezoek aan de oud Katholieke kerk aan de Voorstraat, de Lutherse kerk aan de Vriesestraat en de Waalse kerk in het Hof staat wel onder druk. Daarom gaan de lutheranen en de walen al samen verder, zo is het plan.
  • Ds. Wim Aanen heeft meermalen laten weten op de zondag de voormalige Johanneskerk aan de Bosboom Toussaintstraat weer in gebruik te nemen, zeker nu de huidige eigenaar (Buitenwacht) daar geen zondagse samenkomsten meer heeft.
  • De Protestantse Kerk op het eiland van Dordrecht is, volgens de huidige plannen, vanaf 2019 één kerkelijke organisatie. Mocht de terugloop in kerkgangers doorgaan, ook door de vergrijzing van de bezoekers, dan is de vraag of in 2020-2025 alle kerken van nu nog in gebruik zijn. Landelijk is kerksluiting is haast wekelijks aan de orde.

 

 

Kortom: slim combineren en slim schakelen de komende jaren getuigt van meer visie, dan afwachten.

Dordrecht als stad,

waar in 2014 al de treinen aan komen uit de Lutherstad Wittenberg,

dat in 2017 het landelijk centrum is van de herdenking Reformatie 500 en

in 2018-2019 het middelpunt is van vierhonderd jaar Dordtse synode, belangrijk voor kerk en taal en staat,

verdient pro actief denken en doen.

 

 

 

 

 

 

Gerelateerde straten:
Meer over:
Cookies

Deze website gebruikt noodzakelijke cookies voor een correcte werking en analytische cookies (geanonimiseerd) om de statistieken van de website bij te houden. Marketing cookies zijn nodig voor laden van externe content, zoals YouTube-video's of widgets van Sociale Media. Zie ons cookiebeleid voor meer informatie, of om je instellingen later aan te passen.