Allerzielenconcert in de Trinitatiskapel, over troost en herinneren.
DORDRECHT - Zaterdagavond 31 oktober vierden we in een volle Trinitatiskapel Allerzielen met het Dordtissimo Scratch-koor, een concert vol hoop en herinnering. Dirigent en samensteller van het programma Ries van der Zouwen kennen we onder meer als oud-predikant van de Wilhelminakerk en dirigent / medeoprichter van Dordtissimo.
Allerzielen is de van oorsprong Rooms-Katholieke gedenkdag voor de overleden (ziels)verwanten. De gedenkdag wordt een dag na die andere kerkelijke feestdag, Allerheiligen, gevierd. Thema van het concert was “Lead, kindly light”. Ik vertaal het als “Licht van de wereld, wijs me de weg”
Op de site van Dordtissimo over het programma wijst de dirigent zelf de weg: “Natuurlijk gedenk je, soms dagelijks, de mensen die je hebt moeten prijsgeven aan de dood. Over de hele wereld wordt op verschillende manieren stil gestaan bij de mensen die uit het leven gegrepen zijn. In de muziek gaan onze gedachten uit naar de dood en de gevoelens die daarbij horen; van protest tot gelatenheid, van traan tot troost, van de harde realiteit van de dood tot het visioen voorbij de grens van het leven. Delen uit cantates voeren ons mee. Uiteraard klinkt er een Requiem, deze keer van Puccini. We hopen met de muziek en met het kaarsenritueel wat licht en uitzicht te brengen in het donker.”
Requiem van Giacomo Puccini.
Als iets goed staat, waarom zou je het dan niet vaker dragen? Dat moeten koor en dirigent hebben gedacht toen zij bij de programmering een keuze wilden maken voor een requiem. Vorige jaar bij het Allerzielenconcert stond dit stuk van Giacomo Puccini ook al op het programma. De Musical Soldaat van Oranje staat al 15 jaar op de planken. Waarom dan niet het zo mooie en intense Requiem van Puccini nog eens uitgevoerd?
Over deze korte mis, in 1905 door Puccini gecomponeerd ter gelegenheid van de vierde sterfdag van Giuseppe Verdi, heb ik vorig jaar al geschreven. Koor en orkest zaten er direct goed in! De altviool-solo klonk zo mooi door de kapel, in harmonie met orgel en koor. Volgend jaar weer alstublieft.
Howard Goodall
De muziek van de Engelse componist Howard Goodall is bij mij relatief onbekend. Het enige wat ik van hem ken is de muziek die hij schreef voor de films van Mr. Bean. Bij mijn zoektocht naar boeiende verhalen stuitte ik op een grappig moment. We kennen allemaal wel mr Bean, vooral de korte stukjes waar van alles misgaat. De Film Mr Bean uit 2022 begint met een stuk voor koor, dat inmiddels in Engeland behoorlijk furore maakt: Ecce Homo. Luister op Spotify, werkelijk een prachtig stuk voor koor. De film start met Mr Bean die midden in schijnwerpers op de grond valt, begeleid door het Ecce Homo van Howard Goodall. De gedragen gezongen Latijnse tekst luidt: ‘Ecce homo qui est faba’, in het Nederlands vertaald:‘ Zie de man die een boon is’.
Niettemin, Howard Goodall maakt mooie muziek. Bij mijn voorbereiding op het concert afgelopen zaterdag stuitte ik op zijn Eternal Light, A Requiem (2008). Nooit eerder had ik dit Requiem gehoord. Zaterdagavond klonken twee stukken, Do not stand at my Grave, prachtige tekst, gezongen door solist Luca den Boer (bas). Het tweede stuk, The Lord is My Sheperd, naar psalm 23, maakte duidelijk dat Goodall een echte koorcomponist is. Zijn muziek zweeft soms tussen musical en klassieke muziek in. Nu ben ik zelf absoluut geen zanger, maar ik kan me heel goed voorstellen dat deze muziek ‘lekker zingt’…
Altijd weer Bach, Canates 27 en 8
Geen Allerzielenconcert zonder Johann Sebastian Bach. Dit jaar stonden cantates nr. 27 en 8 op het programma. Over cantate 27 ‘Wer weiss, wie nahe mir mein Ende?’ was liefhebber Maarten ’t Hart kort en krachtig in zijn commentaar: “Schitterend werk, zoals altijd wanneer de tekst over de dood gaat”. Hij heeft gelijk.
In het slotkoraal zingt het koor:
Wereld, adieu, ik ben je beu,
ik wil naar de hemel toe
daar zal de ware vrede zijn
en de eeuwige trotse rust
Wereld, bij jou is er oorlog en strijd,
alleen maar pure ijdelheid,
in de hemel heersen altijd
vrede, vreugde en zaligheid.
Nu ben ik zelf een ras-optimist, altijd zijn er weer nieuwe momenten om naar uit te kijken. Momenten die, eerlijk gezegd, overwegend in mijn eigen directe omgeving plaats vinden en momenten zoals zaterdagavond. In de zomer ijs maken met kleinkinderen. Het ijs dat door de blender moet worden geplet veroorzaakt dan bijna een kortsluiting van een heel woonblok. Geeft niets. De kinderen genieten met hun grootvader van het mixen van verschillende vruchten met het fijngemalen ijs… Bij Bach zie ik deze euforie vooral als de bevrijdende hemel zich aandient en de aardse ellende kan worden ingeruild voor de hemelse rust…
Cantate 8, ‘Liebster Gott, wenn werd ich sterben’, klinkt licht terwijl het bijvoorbeeld in het tweede deel toch echt gaat over een man wiens laatste uur lijkt geslagen. Vooral de fluit en de hobo zorgen voor het lichte karakter van deze cantate. Bachbiograaf Spitta: "Een klankbeeld dat uit klokgelui en bloemengeur lijkt geweven, met de sfeer van een kerkhof in de lente".
Ries van der Zouwen
Geen Allerzielen zonder mooie passende teksten van dirigent, dichter Ries van der Zouwen zelf. Zijn poëtische teksten sluiten perfect aan bij de thematiek van de avond, “Lead, Kindly Light”. Rouw doet zeer, maar rouw is er ook dankzij dierbare herinneringen. Met pijn terugkijken op iets moois. De pen van Ries weet de snaar veel beter te raken dan de mijne. Ik volsta daarom maar met het herhalen van zijn woorden.
Clair-obscur
Zonlicht zet
de lege zitting
in het licht
gemis
leegte vult je
met wat je wat
met wie je was
licht vleit
het raam
op de bodem
sinister spel
van donker en licht
claire obscure
ik mis je
ik mis je
Contrast
Loslaten, vasthouden
een leven met
doodsheid zonder jou
ik voel je kleur
maar je waait
van mij weg
in zwart wit
hou ik vast
aan de kleuren
van ons
onverbreeklijk
samen
Donker…
Schaduw
valt over me
valt me aan
het licht
belicht
hoe donker
donker is
het duister
verblindt
het ene
het licht
verdonkert
t’ and’re oog
en jij…
uit zicht
of: jij mijn
uitzicht?!
Zaterdag 31 oktober 2025 gehoord in de Trinitatiskapel:
Scratchkoor Dordtissimo met het Allerzielenconcert ‘Lead, Kindly Light’
Solisten: Afonso Santos (tenor) en Luca den Boer (bas)
Organist: Hans Okkerse
Dordrecht Kamerorkest
Dirigent en samensteller: Ries van der Zouwen
-S.jpg)
