Bommenwerper kon 85 jaar geleden opmars Duitse tankdivisie over Dordrecht en Zwijndrechtse waard niet stoppen
DRECHTSTREEK - Het is dinsdag 13 mei 85 jaar geleden dat de Nederlandse opperbevelhebber generaal Winkelman een laatste poging deed om de opmars van zware Duitse tanks vanuit het zuiden over het eiland van Dordrecht tegen te houden.
Daarvoor moest de in 1936 opende verkeersbrug over het Hollands Diep worden getroffen door zware bommen. Daarvoor was nog maar één bommenwerper beschikbaar: de Fokker T-5 van luitenant Swagerman, gestationeerd op Schiphol.
Het bleef een tevergeefse missie te zijn. Het was wel een zeer moedige vlucht, waarbij de bemanning wist dat het hun leven zou kunnen kosten. De bommen troffen geen doel. De overmacht van de vijand in de lucht was ook overweldigend.
De zeven koppige bemanning in de bommenwerper stortte - na door Duitse vliegtuigen te zijn beschoten - neer bij Ridderkerk. Ze kwamen allemaal om.
* Koningin Wilhelmina opende in december 1936 de toen langste verkeersbrug van Europa over het Hollands Diep tussen eiland van Dordrecht en Noord-Brabant
De tankdivisie was 13 mei al op weg naar Moerdijk. Als de opmars niet werd tegengehouden, zou de zware tankdivisie op 13 mei, pinkstermaandag,via het eiland van Dordrecht en Zwijndrechtse waard Rotterdam bereiken.
De voorbereiding voor zo'n opmars van zware Duitse troepen was op vrijdagmorgen 10 mei al begonnen. Duitse parachutisten hadden in de vroege ochtend van die dag al de Zwijndrechtse brug en Moerdijkbrug in handen gekregen.
Wim Anceaux
Jarenlang was er geen aandacht besteed aan de laatste actie van de koninklijke luchtmacht richting Moerdijkbrug. Wim Anceaux - die in 2021 op zeventig jarige leeftijd overleed - zetten het verhaal op de kaart. Daarom kwam er uiteindelijk een herdenkingsmonument nabij Willemsdorp naast Rijksweg 16 aan de Rijksstraatweg 195. Aanstaande dinsdag zal er een herdenkingsbijeenkomst zijn. Die begint om één uur.
De gemeente Dordrecht meldt: Stichting Herdenking Bombardement Moerdijkbrug 1940 organiseert een herdenkingsplechtigheid waarbij we stilstaan bij de moedige inspanningen van de Nederlandse militairen in hun poging om de Moerdijkbrug te bombarderen. Sinds enige tijd staat er een oorlogsmonument aan de voet van de Moerdijkbrug ter nagedachtenis aan deze gebeurtenis en de 7 slachtoffers. Burgemeester Peter van der Velden geeft een toespraak tijdens de herdenkingsplechtigheid, waarbij ook leerlingen van de Julianaschool uit Dubbeldam aanwezig zijn.
De leider van de laatste vlucht in vroege ochtend van 13 mei 1940 : B.Swagerman.
Het monument (info van landelijk comité 4 en 5 mei)
Vorm en materiaal
Het monument bij de Moerdijkbrug in Dordrecht is een aan de bovenzijde schuin aflopende gedenksteen, geplaatst op een tegelplateau. Op de steen zijn twee plaquettes aangebracht.
Tekst
De tekst op de eerste plaquette luidt:
‘TER NAGEDACHTENIS AAN HEN DIE IN DE MEIDAGEN 1940
MET DE LAATSTE NEDERLANDSE BOMMENWERPER EN
TWEE BEGELEIDENDE JACKTKRUISERS DE DOOR DE
DUITSERS BEZETTER MOERDIJKBRUG TRACHTTEN TE
VERNIETIGEN. ZIJ OFFERDEN HUN JONGE LEVEN IN EEN
ONGELIJKE MAAR RECHTVAARDIGE STRIJD:
B. SWAGERMAN, COMMANDANT (23 JAAR),
W.F. ANCEAUX (27 JAAR), O.W. DOUWES DEKKER (22 JAAR),
G.A. RIEMSDIJK (22 JAAR), J. WIJNSTRA (22 JAAR),
P.C. SCHOUTE (23 JAAR), H.P. LINDNER (25 JAAR).’
Wijziging
In 2015 is op initiatief van de Stichting Herdenking Bombardement Moerdijkbrug 13 mei 1940 het monument 200 meter verplaatst van de parkeerplaats bij het tank -en laadstation naar het fietspad Zuidzijde nabij Willemsdorp.
De geschiedenis
Het monument bij de Moerdijksebrug in Dordrecht is opgericht ter nagedachtenis aan de bemanning van een T-V ‘856’ bommenwerper van het 1e Luchtvaartregiment die op 13 mei 1940 tijdens de gevechten bij de Moerdijkbrug om het leven is gekomen.
De namen van de zeven slachtoffers luiden:
W.F. Anceaux, O.W. Douwes Dekker, H.P. Lindner, G.A. Riemsdijk, P.C. Schoute, Ben Swagenaar, J. Wijnstra.
De 23-jarige commandant-waarnemer Ben Swagerman kreeg op 13 mei 1940 de opdracht van de Bombardeervliegtuigafdeling (BomVA) om de Moerdijkbrug met mijnbommen te bombarderen, om zo het Dordse eiland te verdedigen tegen de oprukkende troepen van de bezetter.
Oorspronkelijk zou een gehuwde collega deze missie uitvoeren, maar Swagerman nam zijn plaats in. De T-V ‘856’ bommenwerper van Swagerman en zijn vijfkoppige bemanning bereikte de Moerdijkbrug, maar het bombardement was niet succesvol. Het vliegtuig zette hierop koers terug naar Schiphol, maar onderweg werd het beschoten door drie Duitse Messerschmitt toestellen. De bommenwerper stortte neer nabij Ridderkerk. Ben Swagerman en zijn zeven bemanningsleden kwamen hierbij om het leven.
Op 9 mei 1946 is Ben Swagerman postuum onderscheiden met de Militaire Willemsorde, de hoogste militaire onderscheiding. In juni 1992 zijn zijn stoffelijke resten door de Oorlogsgravenstichting overgebracht van de begraafplaats Oud-Zuilen in Maarssen naar het Militair Ereveld Grebbenberg in Rhenen.
(film bij website stichting bombardement moerdijkbrug)
WIM ANCEAUX
Alle informatie die Wim had vergaard over de historische gebeurtenis bij de Moerdijkbrug aan het begin van de Tweede Wereldoorlog, verzamelde hij op de website 13mei1940.nl. Gedetailleerde informatie over de piloten die hun dood tegemoet vlogen in een poging de Moerdijkbrug te bombarderen om de Duitsers te verhinderen het ‘hart van Holland’ te bereiken. Ook organiseerde hij met de stichting de herdenking bij het momument dat sinds 1995 in Willemsdorp staat.
