Herontdekte ‘reuzenkaart’ werpt nieuw licht op Verdronken Waard
DORDRECHT - De Reuzenkaart – Jaarboek 2025 van de Vereniging Oud-Dordrecht ligt vanaf donderdag 8 mei in de boekhandel.
In het Regionaal Archief Dordrecht ligt een opmerkelijk grote historische kaart waarop De Grote of Verdronken Waard is er op afgebeeld. De kaart is maar liefst 190 bij 375 centimeter groot! Het gebied op de kaart, dat in 1421 ten onder ging tijdens de Sint-Elisabethsvloed, strekt zich uit van Werkendam tot voorbij Rhoon en van Rotterdam tot Geertruidenberg. Steden, dorpen, rivieren, molens en vooral zalmsteken zijn zorgvuldig ingetekend. Tien jaar geleden werd de kaart herontdekt door Wim van Wijk. Samen met Riny Benschop en Valentine Wikaart-Derkzen onderzocht Van Wijk de herkomst, de functie en de inhoud van de kaart. De resultaten van hun onderzoek zijn nu gebundeld in een rijk geïllustreerd jaarboek.
Tot voor kort werd de kaart toegeschreven aan ‘Cornelis de schilder’ en gedateerd rond 1537. Maar onderzoek van Riny Benschop wijst in een andere richting: de kaart zou tussen 1520 en 1526 zijn gemaakt door Jan van Barry, toen secretaris van het Hof van Holland. Opvallend is de nadruk op eigendomsgrenzen en visrechten. Niet toevallig, want in 1521-1522 deed een commissie namens keizer Karel V onderzoek in de Verdronken Waard naar het bezit van o.a. de zalmsteken - toen een belangrijke economische bron. Valentine Wikaart-Derkzen reconstrueert dit onderzoek op basis van getuigenverklaringen, ook uit Dordrecht. Wim van Wijk dook in de geschiedenis van de zalmvisserij in het gebied, en beschrijft hoe deze eeuwenlang van groot belang bleef - tot in de 20ste eeuw. Drie verdiepende hoofdstukken gaan in op de kaart zelf. Sjoerd de Meer plaatst de kaart in de traditie van 16de-eeuwse manuscriptkaarten. Van Wijk ‘wandelt’ over de kaart en vertelt wat er allemaal te zien is. En Leen Rietveld (overleden in 2022) analyseert de mate van geografische nauwkeurigheid. Het boek besluit met een uitgebreide literatuurlijst en een namenregister. Een must voor liefhebbers van cartografie en geschiedenis.
