Adjudant H.P. Koster - de Leeuw van Dordrecht - is enige MWO-ridder die is begraven op Essenhof
Op het eiland van Dordrecht is één graf te vinden van een drager van de Militaire Willems Orde (MWO): Adjudant H.P. Koster (Haarlem 1883 - Dordrecht 1963). Hij gaf als enige succesvol leiding bij de (tevergeefse) verdediging van het eiland van Dordrecht in de meidagen van 1940: Vanaf zaterdag 10 2025 85 jaar geleden.
DORDRECHT - Op begraafplaats Essenhof is haast onvindbaar één graf te vinden van een drager van de hoogste militaire onderscheiding: de militaire willemsorde (MWO). Het (particuliere) graf is van de Dordtse adjudant van de pontonniers Hendricus Petrus Koster. (1883-1963).
Koster kreeg de bijnaam de Leeuw van Dordrecht voor zijn moedige, onverschrokken inzet in de meidagen van 1940 tegen de Duitse overmacht op het eiland van Dordrecht. Hij bood weerstand met zijn manschappen aan de overmacht van de vijand.
Volgens historicus Kees Weltevrede was zijn inzet historisch gezien heel bijzonder. ,,Koster boekte met zijn manschappen het enige succes bij de verdediging van het eiland van Dordrecht in de meidagen. Daar hadden de Duitsers niet opgerekend. Hun aanval nabij het Weizigtpark en de Julianakerk werd lamgelegd. Een markant feit is dat Koster Duitse soldaten krijgsgevangen wist te maken.".
De strijd die in de vroege vrijdagochtend van 10 mei begon, was in de nacht van 13 op 14 mei voorbij. De 10 mei parachutisten bij Zwijndrechtse brug en Moerdijk kregen de dag daarvoor versterkingen.
De Nederlandse troepen ontruimden het eiland van Dordrecht. Op 14 mei werd de witte vlag op het Stadhuis en de toren van de Grote Kerk. gehesen. Later wapperden Duitse vlaggen boven de stad.
* De witte vlag hangt op de toren van de Grote kerk op 14 mei 1940: Burgemeester Bleeker had de stad overgegeven aan de Duitsers. De strijd was voorbij. De bezetting begon tot mei 1945. (foto beeldbank archief)
Pensioen
Historicus Weltevrede vindt het verhaal van Koster ook persoonlijk gezien ook heel bijzonder. De adjudant was immers in 1936 met pensioen gegaan in Dordrecht, waar hij in 1901 begon. Toen het gevaar uit het oosten steeds duidelijker werd, besloot hij in oktober 1939 vrijwillig terug te keren onder de wapenen bij het Korps Pontonniers en Torpedisten in Dordrecht.
Koster poogde met zijn soldaten weerstand te bieden aan de opmars van de Duitsers over het eiland van Dordrecht. Dat waren heftige gevechten. Veel Nederlandse militairen sneuvelden op het eiland.
Op begraafplaats Essenhof en begraafplaats Zuidendijk (Dubbeldam) herinneren eregraven aan de strijd in de meidagen van 1940. Tweehonderd militairen sneuvelden daarbij.
Het gemeente-archief schrijft over de naamgever van de adjudant Kosterstraat op de Staart: ,,Hendricus Petrus Koster was beroepsmilitair. Hij diende vrijwel zijn hele loopbaan als onderofficier-instructeur bij het Wapen der Genie en wel bij het Korps Pontonniers en Torpedisten, gelegerd in Dordrecht. Hij bereikte de rang van adjudant. Zijn bijnaam ‘De leeuw van Dordrecht’ verwierf hij door zijn onverschrokken, initiatiefrijk en moedig optreden bij de straatgevechten in Dordrecht in de meidagen van 1940. Voor zijn optreden ontving de toen 57-jarige gepensioneerde Koster de hoogst denkbare dapperheidsonderscheiding: de Militaire Willems-Orde.". Daarom besteedt ook museum 1940-1945 aandacht aan de adjudant.
Aan de Achterweg stelde Adjudant Koster met zijn mensen op 11 mei een auto met Duitse militairen buiten gevecht. Rechts achter de auto is een noodgraf, voorzien van een parachutistenhelm, zichtbaar. Op de achtergrond de vroegere spoorwegovergang Achterweg richting Dordtwijck in de spoorlijn Dordrecht-Moerdijk. Bron: http://www.zuidfront-holland1940.nl/dordt/
DE LIEFSTE OPA VAN DE HENRIETTE RONNERSTRAAT
DORDRECHT - De drager van Militaire Willemsorde adjudant HENDRICUS PETRUS KOSTER - die in de meidagen van 1940 op het eiland van Dordrecht vocht als een leeuw - werd na de oorlog de liefste opa van de Henriette Ronnerstraat en omgeving. Hij genoot van de vrijheid waarvoor veel andere militairen met hun leven hadden betaald.
In de buurt rondom de Henriette Ronnerstraat – de straat tussen Patersweg en Brouwersdijk in Oud-Krispijn – had Opa Koster een bijzondere naam. Iedereen kende hem in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Opa Koster was vooral een kindervriend,.
Hij was gastvrij en hij nodigde de kinderen uit de straat uit om TV te komen kijken. Dat was toen echt een bijzonderheid.
De voor de oorlog al gepensioneerde adjudant die terug kwam onder de wapenen, was er rond 1955 vroeg bij met een venster op de wereld. Bij hem thuis was iets bijzonders en unieks te zien.
Een dierbare foto uit familie-kring: Koster was op 30 maart 1911 met Maria Teeuw (Groote Lindt 30 augustus 1878-Dordrecht 20 maart 1929).getrouwd.
Zwart-wit beelden
In de huiskamer van opa Koster, zoals hij werd genoemd, waren de (jonge) kijkers in de ban van de zwart-wit beelden
Met name de kinderen uit zijn eigen straat zaten eerste rij naar programma's kijken op de woensdagmiddag. Vanaf 3 februari 1955 was bij de KRO het eerste kinderprogramma Dappere dodo te zien en te horen.
Bert Brugman met zijn zoon maakten dat Marionetten theater. Omroepster tante Hannie - die vanuit de TV-studio het programma's zwaaiend afrondde - was een beroemdheid, zo herinneren zich ook de buurmeisjes Marjanne van Waardenberg en Truus Kramer zich nog. Ze kwamen vaak bij hun over buurman TV kijken.
Marianne zat op de openbare Nassauschool. Truus ging aan de Brouwersdijk naar de St. Sura lagere school.
Belangstelling
De belangstelling om gezellig TV te komen kijken bij Opa Koster in het huis aan de Henriette Ronnerstraat 7 groeide snel. De kinderen van de veertien huizen in de uit 1933 daterende straat namen snel vriendjes en vriendinnetjes uit andere straten. Het wonder in de huiskamer werd als iets magisch beleefd.
Het werd toen wel erg druk en te druk bij Opa Koster. De ruimte kende ook beperkingen.
De leeftijd speelde een beetje mee bij adjudant Koster, alhoewel de kinderen dat excuus zich niet kunnen herinneringen. Koster sr. had ook goede zorg van zijn zoon Jo. Die was in het dagelijks leven als ambtenaar werkzaam voor het energiebedrijf GEB. Uit respect werd Jo Koster in 2010 ook in het graf van zijn vader bijgezet in 2010.
Straatkinderen
Opa Koster besloot op een gegeven moment de belangstelling in goede banen te leiden: Alleen de directe buurtkinderen van zijn straat bleven uiteindelijk welkom. De buurmeisjes Marjanne en Trees - die tegenover buurman opa Koster woonden - bleven meer dan welkom op de woensdagmiddag.
Hun moeders wilden ook niks missen van het zwart-wit venster op de wereld. Een keer in de week staken de buurvrouwen Kramer en Van Waardenburg de straat over voor een avondje uit.
Bij opa keken zij in een gezellige sfeer naar de kleine televisie.
De buurmeisjes van toen herinneren zich dat nog: de moeders hadden een heel leuke avond met heerlijk kopje koffie en een koekje erbij.
Het was altijd heel genoeglijk voor de twee buurvrouwen van de overkant om met buurman Koster sr. samen naar het beeld in zijn huiskamer te kijken. De dochters Trees en Marianne moesten gezien hun leeftijd en school wel op tijd naar bed, dus ze konden zich niet herinneren welke programma's hun moeders zagen in zwart-wit.
Bij Opa Koster gingen eindelijk de jaren ook tellen.Hij overleed op 1 augustus 1963. Zijn begrafenis was vier dagen later op maandag 5 augustus op wat toen heette de Algemene Begraafplaats (nu Essenhof).
De kinderen, die bij hem TV waren wezen kijken, ontdekten toen nog meer hoe bijzonder opa Koster wel was geweest.
Landelijk
Zijn overlijden was landelijk nieuws. In Dordrecht was het het gesprek van de dag. Opa was immers ook Adjudant Koster en drager van de MWO.
Op maandag 5 augustus 1963 stond de Henriette Ronnerstraat vol met militairen. Er waren honderd ongewapende leden van zijn legeronderdeel de genie. Zij stonden volgens verslagen strak in het gelid rondom het huis van Koster.
Tevens stond een vuurpeloton van 24 militairen gereed.
Kleindochter Ton Bras - Koster (80) vond die dag 5 augustus heel indrukwekkend. ,,De belangstelling was enorm ook op weg naar de begraafplaats. Ik reed mij in de stoet."
Ton noemt altijd de naam Koster: haar meisjesnaam. ,,Ik ben trots op mijn opa. We zijn thuis met de oorlog en de herinneringen aan de oorlog opgegroeid. Mijn moeders moeder werd ook in de meidagen dodelijk getroffen door een Duitse kogel."
Straat
De kranten in 1963 signaleerden ook de grote belangstelling vanaf de Henriette Robberstraat.
De tocht op de warme 5 augustus naar de laatste rustplaats van de ridder MWO werd door duizenden en duizenden mensen gevolgd. Het was uniek dat een Dordtenaar zo de laatste eer werd bewezen.
Bij zijn graf klonken bij de ter aarde bestelling 24 saluutschoten. Dat was ook een novum voor de Dordtse geschiedenis. Zoiets is na 1963 al 62 jaar niet meer gehoord als eerbewijs voor een ridder MWO..
Bij de tocht vanaf het woonhuis naar de begraafplaats was er bijzonder ceremonieel. Vier andere dragers van de hoogste Militaire onderscheiding waren slippendragers van de kist waarin het lichaam lag van de mede-drager van de hoogste militaire onderscheiding naar zijn laatste rustplaats werd gebracht.
* Eens de Benthien kazerne van de pontonniers aan de Buiten Walevest, waar Koster in 1901 werd gelegeerd.
Gemeente archief (bron)
Het gemeente archief zette de inzet van de adjudant op papier vanaf het moment dat de oorlog begon op het eiland van Dordrecht:
In de vroege ochtend van 10 mei 1940 vielen Duitse troepen zonder oorlogsverklaring ons land binnen. In Dordrecht werden boven open terrein, even ten oosten van de Krispijnseweg parachutisten gedropt (op de plaats van het tegenwoordige uit 1948 daterende Weizigtpark). Zij trachtten de verkeers- en spoorbrug over de Oude Maas te bereiken en te veroveren.
Voor de Duitse opmars naar Rotterdam was het beheersen van die bruggen essentieel. Er ontstonden felle straatgevechten tussen Nederlandse en Duitse troepen. De toestand was chaotisch. Hoewel adjudant Koster evenmin als de andere militairen van zijn korps gevechtstraining van enige betekenis had gekregen, vormde hij al snel een patrouille uit soldaten die hun eenheid waren kwijtgeraakt of anderszins waren verdwaald om daarmee zelfstandig de in aantal, bewapening en ervaring superieure Duitse parachutisten aan te vallen.
Op 10 mei, de eerste oorlogsdag, wist Koster met zijn mannen een huis even ten zuiden van de Julianakerk in de wijk Krispijn dat door een achttal parachutisten was bezet, door open terrein te naderen en aan te vallen. Hij drong geheel alleen de woning binnen en maakte de bezetting ervan krijgsgevangen. De gevangenen werden afgevoerd naar de nabije lagere school aan de Betje Wolffstraat. Kort voor deze actie bracht hij onder hevig mitrailleurvuur een gewonde korporaal in veiligheid, terwijl geen van zijn mannen daartoe de moed bezat. Diezelfde dag slaagde hij er in, opnieuw alleen, om de Duitse para’s die het clubhuis van voetbalvereniging DFC aan de Markettenweg bezet hielden te verjagen en in de armen te drijven van Nederlandse troepen die zich ophielden bij het nabijgelegen Bos van de Roo, pal zuid van het station.
De volgende dag rukte hij met zijn patrouille opnieuw uit. Bij de Joodse begraafplaats aan de Achterweg kwam hen een truck met ongeveer acht Duitsers tegemoet die door zijn patrouille onder vuur werd genomen. Koster stelde zelf de chauffeur buiten gevecht met als gevolg dat tegenstanders of gevangen werden genomen of werden gedood. De truck kwam ondersteboven in een sloot terecht.
Op 12 mei tenslotte wist hij achter de schuilkelder op het Oranje Vrijstaatsplein opnieuw een groepje soldaten afkomstig uit verschillende onderdelen samen te brengen en het opdringen van Duitse troepen langs de nabijgelegen spoorbaan Dordrecht-Gorinchem te verhinderen. Koster gaf bevel enkele huizen aan de Transvaalstraat te bezetten teneinde vuur te kunnen leggen op de spoorbaan.
Vergezeld door slechts één man, slaagde hij erin onder vijandelijk vuur een Duits mitrailleurnest aan de Van Houweningenstraat uit de flank te benaderen, de bemanning ervan uit te schakelen en de mitrailleur met bijbehorende munitie persoonlijk buit te maken. Dit wapen werd vanzelfsprekend door de Nederlandse troepen ingezet. Dat leidde nog tot verwarring, want Nederlandse troepen herkenden het wapen aan de hoge vuursnelheid als een Duits wapen en vreesden daardoor een verraderlijke overval. De gemoederen kalmeerden toen het raadsel was opgelost.
https://www.regionaalarchiefdordrecht.nl/dordts-biografisch-woordenboek/hendricus-petrus-koster/
Onderscheidingen
Mobilisatiekruis 1914-1918.
Zilveren eremedaille in de Orde van Oranje-Nassau.
Gouden medaille voor langdurige, eerlijke en trouwe dienst (36 jaar).
Oorlogsherinneringskruis met gesp (mei 1940).
Verzetsherdenkingskruis (postuum).
Ridder Militaire Willems-Orde 4e klasse (KB 15 maart 1948 nr.24).
Vernoemingen
Adjudant H.P. Kosterstraat (Dordrecht, wijk De Staart).
