Minister W.F. de Gaay Fortman voelde zich in zijn Dordtse jeugd als een vis in het water
DORDRECHT - ARP-minister W.F. de Gaay Fortman - die in 1973 het meest linkse kabinet Den Uyl mee mogelijk maakte - heeft vaak gesproken over zijn positieve herinneringen van zijn Dordtse jeugd.
De neef van de Dordtse burgemeester De Gaay Fortman (van 1923 tot 1937) voelde zich in de stad Dordrecht als een vis in het water. Hij woonde er van 1915 tot 1925.
Honderd jaar geleden verhuisde het gezin De Gaay naar Amsterdam, waar zoon Wilhelm zijn schoolloopbaan voortzette aan het Gereformeerd Gymnasium. “Van het sfeervolle stedelijk gymnasium kwam ik op het rigide Gereformeerd Gymnasium. Er heerste geen sfeer,” aldus De Gaay Fortman in een interview in 1984.
Voor zijn sociale betrokkenheid en zijn bekendheid als progressieve politicus kwam volgens sommigen geschiedschrijvers door de band met zijn sociaal zeer bewogen opa, dominee N. A. de Gaay Fortman. Opa nam hem - toen hij nog jonge Dordtenaar was - al mee op huisbezoek in verpauperde arbeiders wijken. Tot het einde van zijn leven stond De Gaay voor sociale zekerheid.
Armenzorg
Markant is ook dat de Nederlandse vereniging voor weldadigheid en armenzorg in januari 1943 een commissie installeerde om na te denken over over de organisatie van de armenzorg na de oorlog. W.F. de Gaay Fortman zat in die commissie met prominente namen zoals prof. dr. C.P.M. Romme en W. Drees sr..
De prominente politicus (1911-1997) woonde van 1915 tot 1925 in Dordrecht. Hij maakte nog even mee dat zijn oom - P.L. de Gaay Fortman - in 1923 burgemeester werd.
In 1975 bood de minister van Binnenlandse Zaken mr. De Gaay Fortman in Dordrecht de stad van zijn jeugd aan brandweergemeenschap Lek en Merwede op het DSW-terrein de nieuwe schuimbluswagen aan in te zetten bij ongelukken met gevaarlijke stoffen.
Verschillende bronnen over Dordrecht en De Gaay.
Tekst Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland (BWSA).
In Dordrecht werd de vader directeur van de Handels- en Landbouwbank. Zijn zoon genoot in ‘Dordt’ een onbezorgde jeugd, zonder al te veel geboden en verboden die een ‘goed-gereformeerde’ opvoeding doorgaans kenmerkten. Zijn moeder was hier sowieso niet erg mee vertrouwd. Haar ouders waren Duits en luthers.
Zijn vader daarentegen was de zoon van een gereformeerde predikant, met dien verstande dat hij zich niet aan dogma’s en leerstellingen wenste te overeten. Van geweldenaar Abraham Kuyper had Fortman senior een afkeer. Zijn hart ging uit naar de irenische en zoekende gereformeerde theoloog Herman Bavinck, die het goed recht van de twijfel huldigde. Dat zijn zoon in 1923, bij gebrek aan bijzonder gymnasiaal onderwijs, leerling van het Dordtse openbare gymnasium werd, vervulde de ouders dan ook allerminst met grote zorg. Deze voelde zich er als een vis in het water. ‘Mijn beste tijd op de middelbare school,’ zei hij later. In 1925 verhuisde het gezin, inmiddels uitgebreid met twee dochters, naar Amsterdam,
Het Huygens Instituut schrijft:
Wilhelm of Willy, zoals hij thuis werd genoemd de Gaay Fortman was het oudste kind in een gereformeerd gezin, dat verder nog twee dochters telde. In Dordrecht, waar zijn vader in 1920 rechter in de arrondissementsrechtbank was geworden, bezocht hij de christelijke lagere school en daarna bij gebrek aan christelijk gymnasiaal onderwijs het openbaar stedelijk gymnasium. Toen De Gaay Fortman senior in 1925 tot rechter in Amsterdam werd benoemd, verhuisde het gezin naar de hoofdstad, waar Willy het gereformeerd gymnasium bezocht.
Geheugen van de Vrije Universiteit meldt:
Drie jaar later (1915) keerde het gezin terug en vestigde zich in Dordrecht waar Willy de Prinses Julianaschool bezocht, gevolgd door het – openbare – stedelijk gymnasium. In deze jaren had Willy een sterke band met zijn grootvader, de sociaal invoelende predikant N.A. de Gaay Fortman die zijn kleinzoon meenam op huisbezoek in verpauperde arbeiderswijken. In 1925 verhuisde het gezin, inmiddels uitgebreid met twee dochters, naar Amsterdam waar Fortman senior tot rechter was benoemd.
WIKIPEDIA
Over de vader van PPR Bas de Gaay Fortman
De gereformeerde De Gaay Fortman was een progressieve ARP- en CDA-politicus. Hij was ambtenaar, secretaris van de rijksbemiddelaars en docent aan de CNV-kaderschool en werd later hoogleraar aan de VU. In 1956 was hij zonder succes informateur tijdens de lange kabinetsformatie. Hij wist in 1960 echter snel een kabinetscrisis op te lossen. De Gaay Fortman was van 1962 tot 1963 en van 1965 tot 1972 rector magnificus van de Vrije Universiteit Amsterdam. Tijdens zijn hoogleraarschap was hij ook lid van de Europese Commissie voor de Rechten van de Mens, als opvolger van pater Leo Beaufort.
In 1973 liet hij zich samen met Jaap Boersma overhalen minister te worden in het kabinet-Den Uyl. Hij had een goede band met de ex-gereformeerde Joop den Uyl. Hij kwam als minister met een plan Nederland op te delen in 24 mini-provincies en speelde een belangrijke rol in de onderhandelingen voorafgaand aan de onafhankelijkheid van Suriname in 1975. In datzelfde jaar presenteerde hij ook het eerste Wetsontwerp reorganisatie binnenlands bestuur.
Informateur
Hij was in 1981 nog eens als informateur betrokken bij een formatie en wist de weg te openen voor een kabinet van CDA, PvdA en D66. De Gaay Fortman was voorstander van samenwerking van de ARP en later binnen het CDA met de PvdA.
Aangeboden functies in confessioneel-liberale kabinetten wees hij daarom af. De Gaay Fortman werd bij de totstandkoming van het CDA wel lid, maar vervreemdde van die partij. In zijn ogen werkte de partij te veel mee aan de afbraak van de sociale zekerheid.
Bij de Tweede Kamerverkiezingen 1994 stemde hij daarom op Gert Schutte, voorman van het GPV.
-S.jpg)
